Bệnh nhân N.K.V. (56 tuổi, ở quận Tân Bình, TP.HCM) thường xuyên có biểu hiện bí tiểu, đi tiểu không hết, tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm, có thời điểm đi tiểu 20 lần/ngày. Ông phải chung sống với tình trạng này nhiều năm liền, rất khó khăn trong sinh hoạt. Sau khi tìm hiểu thông tin, ông V. đã liên hệ với các bác sĩ và được điều trị bằng phương pháp nút mạch. Ông V. cho hay: “Đến giờ tôi có thể đi tiểu hoàn toàn chủ động, kiểm soát được việc đi tiểu của mình. Tôi có thể ngủ thẳng giấc từ 10 giờ tối đến sáng mới dậy đi tiểu, mặc dù uống nước nhiều vẫn cảm thấy rất bình thường, cuộc sống sinh hoạt rất thoải mái”. Ông V. là một trong số những bệnh nhân được điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng phương pháp nút mạch.
TS.BS. Nguyễn Xuân Hiền – Phó trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh, BV Bạch Mai cho biết, Việt Nam hiện đang đi đầu trong khu vực Đông Nam Á về nút mạch điều trị phì đại tuyến tiền liệt. Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, mục đích làm cho thể tích tuyến tiền liệt nhỏ đi, không gây chèn ép, kích thích vào cổ bàng quang nữa.
Điều trị nút mạch điều trị phì đại tuyến tiền liệt cho bệnh nhân ở BV Bạch Mai.
“Để thực hiện kỹ thuật này, các bác sĩ rạch một đường nhỏ 2mm phía trong đùi, luồn dây ống thông nhỏ dưới 1mm vào động mạch, sau đó bơm những hạt nhựa hình cầu vào các mạch máu nuôi u xơ, bịt kín lại. Do mạch máu được bịt kín nên u xơ bị cắt nguồn dinh dưỡng, không thể lớn thêm và lâu dần teo nhỏ, không chèn ép vào các bộ phận khác của tuyến tiền liệt. Từ đó giảm hoặc hết tình trạng bí tiểu, tiểu nhiều lần, tiểu đêm, “khơi thông” dòng chảy, giúp bệnh nhân không còn khốn khổ mỗi khi đi tiểu, đồng thời các chức năng khác cũng phục hồi tốt” – BS. Hiền cho biết. Kết quả này có thể đạt được sau khi thực hiện nút mạch khoảng 2 tuần. Đặc biệt, phương pháp này chỉ cần nút mạch một lần duy nhất thay vì phải uống thuốc triền miên dài ngày với chi phí thuốc khá cao. Đó là chưa kể đến việc bệnh nhân vẫn bí tiểu, hay gặp các tác dụng phụ khi uống thuốc như hạ huyết áp, rối loạn cương dương, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, nhất là những người thường xuyên phải đi đường xa, nếu không may bí tiểu cấp rất mệt mỏi, khó chịu. Sau khi nút mạch, bệnh nhân chỉ cần nằm viện một ngày, không chảy máu, không đau đớn gì.
Không ảnh hưởng chức năng sinh lý
GS.TS. Phạm Minh Thông – PGĐ BV Bạch Mai cho biết: Thống kê có đến 60-70% nam giới từ 60 tuổi trở lên bị phì đại tuyến tiền liệt. Khi phì đại nhiều quá sẽ chèn ép vào cổ bàng quang và niệu đạo làm cho bệnh nhân bí tiểu, đi tiểu nhiều lần. Người bệnh phì đại tiền liệt tuyến hằng đêm dậy nhiều lần để đi tiểu, thường cảm thấy mệt mỏi và bức xúc vì mất ngủ. Trước đây, y học điều trị bệnh này bằng thuốc hoặc phẫu thuật mổ mở, nội soi. Tuy nhiên, trong vòng mấy năm trở lại đây điều trị bằng phương pháp ít xâm lấn hơn được ưa chuộng, bởi phẫu thuật có thể gây hậu quả ngoài mong muốn là xuất tinh ngược dòng (khoảng 80%), nhiều người mổ u phì đại tiền liệt tuyến xong than phiền gặp phải trở ngại này trong đời sống tình dục. Vì thế, phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng nút mạch là phương pháp tối ưu hiện nay. Sau mổ bệnh nhân hài lòng, tỉ lệ cải thiện là 70-80%, đặc biệt nam giới sau nút mạch vẫn có chất lượng sinh hoạt tình dục bình thường, không có ảnh hưởng tiêu cực nào. Kỹ thuật này hiện đang được triển khai và đào tạo cho một số bệnh viện.
Tuy nhiên, cũng theo GS. Thông, kĩ thuật này khá phức tạp bởi mạch tiền liệt tuyến cực kì nhỏ đòi hỏi tay nghề bác sĩ phải rất tỉ mỉ, khéo léo, có kinh nghiệm. Thời gian nút mạch tối thiểu 2 tiếng. Những bệnh nhân phì đại tiền liệt tuyến càng to thì càng dễ thực hiện bởi mạch lớn. Song cũng có những bệnh nhân phì đại không lớn lắm nhưng triệu chứng nặng nề bởi phì đại vùng giữa chèn ép cổ bàng quang vẫn cần phải nút mạch.
Phương pháp này hầu như không có chống chỉ định tuyệt đối. Ngoại trừ một số trường hợp mắc rối loạn đông máu nặng. Phương pháp nút mạch khá an toàn, thậm chí đã có 2 trường hợp bệnh nhân bị suy tim vẫn thực hiện được. Chống chỉ định tương đối như dị ứng nặng với thuốc cảm quang – TS. Hiền cho biết thêm.
Các bác sĩ khuyến cáo nam giới có triệu chứng như tiểu nhiều lần trong ngày, bí tiểu, nhiễm trùng đường tiết niệu… cần đi khám để được điều trị kịp thời. Hiện nay, chi phí điều trị nút mạch phì đại tuyến tiền liệt khoảng vài chục triệu đồng và đã được BHYT chi trả.
Trên thế giới, phương pháp nút mạch điều trị phì đại tuyến tiền liệt được bắt đầu thực hiện trên người từ năm 2010 (có 2 bệnh nhân). Hiện có hai trung tâm lớn thực hiện thường xuyên kỹ thuật này là ở Brazil và ở Bồ Đào Nha. BV Bạch Mai là đơn vị đầu tiên của nước ta triển khai phương pháp này từ năm 2014, đến nay đã điều trị được 46 bệnh nhân (trong đó có 5 bệnh nhân thực hiện ở BV Hữu nghị Việt Xô, 4 bệnh nhân ở BV ĐH Y Hà Nội do các bác sĩ BV Bạch Mai chuyển giao kỹ thuật).
Lê Nguyên