Cùng với sự lão hóa của cơ thể, thông thường bệnh loãng xương xảy ra ở tuổi 50, tuy nhiên hiện nay, một số yếu tố khiến tỷ lệ người bị loãng xương ở tuổi 30 đang gia tăng. Các thói quen sinh hoạt thường ngày không đúng cách cũng là nguyên nhân gây loãng xương sớm.
Bệnh loãng xương tiến triển âm thầm, hậu quả dài lâu
Trong bệnh loãng xương có sự suy giảm mật độ xương và tổn thương vi cấu trúc xương, tức là có sự hủy hoại của các cấu trúc hữu cơ và vô cơ của xương khiến xương trở nên giòn và dễ gãy. Bệnh loãng xương tiến triển âm thầm và hầu như không có biểu hiện gì đặc biệt cho đến khi xuất hiện các biến chứng nặng nề là gãy xương, biến dạng cột sống, tàn phế cả về mặt tâm lý cũng như thể chất.
Trong giai đoạn đầu, khi xương bị mất, cơ thể không bị đau nhức hoặc có bất cứ các triệu chứng nào khác. Nhưng khi xương đã bị yếu do loãng xương, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu và triệu chứng như: đau lưng có thể là những cơn đau dữ dội do cột sống bị nứt hoặc bị sụm hoặc đau cột sống do xẹp các đốt sống hoặc rối loạn tư thế cột sống. Khó thực hiện được các động tác quay lưng, ngửa, cúi… Chiều cao cơ thể dần thấp lại, dáng đi khòm lưng.
Biến chứng nghiêm trọng của loãng xương là gãy xương, thường gặp là gãy đầu trên xương đùi, xương cánh tay, đầu dưới xương cẳng tay, xương sườn, xương chậu và xương cùng; thường bị nứt xương cột sống, xương cổ tay, xương hông hoặc xương ở các khu vực khác. Những bệnh nhân sau gãy xương, đặc biệt là gãy cổ xương đùi thường bị hạn chế đi lại và hay bị gãy xương tái phát cùng nhiều biến chứng khác dẫn đến giảm tuổi thọ (khoảng 20% nữ và 30% nam bị gãy cổ xương đùi chết trong vòng 1 năm sau khi xương bị gãy), trầm cảm, giảm sút nghiêm trọng chất lượng cuộc sống.
Loãng xương là tình trạng giảm mật độ xương và tổn thương vi cấu trúc xương.
Đi tìm nguyên nhân gây loãng xương sớm
Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc loãng xương nhiều hơn nam giới. Tuổi: tuổi càng cao, nguy cơ loãng xương càng tăng. Tiền sử gia đình: người có cha mẹ bị gãy xương do loãng xương có nguy cơ bị loãng xương cao hơn so với những gia đình khác. Khung cơ thể: người có khung xương nhỏ có nguy cơ mắc loãng xương cao hơn so với người cao lớn. Nồng độ hormon: loãng xương có thể xảy ra ở người bệnh có quá nhiều hoặc quá ít một số loại hormon. Tiêu biểu nhất là sự giảm nồng độ hormon estrogen ở phụ nữ mãn kinh và testosterone ở nam giới. Tình trạng tuyến giáp: tăng hormon tuyến giáp làm tăng nguy cơ hủy xương. Loãng xương còn liên quan đến các bệnh lý cường hoạt động của tuyến cận giáp và tuyến thượng thận.
Các thói quen xấu gây loãng xương sớm
Chế độ ăn: Loãng xương có thể xảy ra ở những đối tượng có chế độ ăn ít canxi, dẫn đến loãng xương. Người biếng ăn, cung cấp không đủ protein và canxi, có nguy cơ cao bị loãng xương. Ăn nhiều muối cũng dễ bị loãng xương sớm. Mỗi người mỗi ngày chỉ cần ăn tổng cộng khoảng 5g muối/ngày là đủ. Ăn nhiều muối bao nhiêu sẽ làm thất thoát lượng canxi trong cơ thể bấy nhiêu. Mà canxi càng tổn thất bao nhiêu thì xương cốt lại mềm yếu bấy nhiêu.
Thói quen uống quá nhiều nước ngọt có ga, uống nhiều bia rượu sẽ bị loãng xương sớm. Nguyên nhân do rượu gây cản trở sự hấp thụ canxi của cơ thể, càng uống rượu, cơ thể càng thiếu canxi.
Giảm cân không đúng cách: Trong quá trình chuyển hóa dinh dưỡng, lượng lipit hợp lý sẽ chuyển hóa thành estrogen, giúp tăng khả năng hấp thụ canxi, thúc đẩy quá trình hình thành xương và ngừa loãng xương. Tuy nhiên, khi giảm cân quá mức sẽ giảm dinh dưỡng cung cấp cho xương, làm giảm mật độ xương, loãng xương.
Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm cho xương trở nên yếu đi. Thời gian hút thuốc càng lâu, lượng thuốc hút mỗi ngày càng nhiều, sức khỏe của xương lại càng tồi tệ. Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động), cơ thể sẽ không thể hình thành các mô xương mới khỏe mạnh.
Lối sống ít vận động: làm cho con người có nguy cơ mắc loãng xương cao hơn nhiều lần những người thích vận động. Nếu đặc thù công việc ngồi yên một chỗ, cơ bắp sẽ bị lão hóa một cách nhanh chóng. Ngoài ra, các khớp xương không được vận động sẽ trở nên yếu hơn so với người hay vận động.
Tác dụng phụ của thuốc gây loãng xương: Thói quen tự mua thuốc về dùng mà không để ý tác dụng phụ của thuốc có thể gây loãng xương. Một số loại thuốc uống dài ngày sẽ tác động tiêu cực đến xương như thuốc chống động kinh và corticosteroid có thể gây mất hoặc hao hụt xương. Ngoài ra, loãng xương còn có thể xảy ra khi dùng các thuốc điều trị co giật, trào ngược dạ dày thực quản, ung thư và chống thải ghép.
Loãng xương gây ra những biến chứng nặng nề cho sức khỏe, nhưng là bệnh diễn ra âm thầm mà không có triệu chứng, vì vậy việc dự phòng các yếu tố nguy cơ gây loãng xương sớm là rất quan trọng. Mọi người nên có chế độ ăn cung cấp đủ lượng canxi mỗi ngày: Qua nguồn thức ăn cung cấp nhiều canxi (bao gồm sữa và các sản phẩm sữa chứa ít chất béo, rau xanh, hải sản, các sản phẩm từ đậu nành, ngũ cốc và hoa quả tươi…). Tập luyện ngoài trời mỗi ngày giúp mọi người có khung xương chắc và cơ thể khỏe mạnh. Hạn chế sử dụng rượu bia và hút thuốc lá… Khi thấy có những biểu hiện của bệnh loãng xương thì cần đi khám bệnh ngay để có giải pháp điều trị.
BS. Nguyễn Hưng
