Co giật do sốt cao là hiện tượng chỉ xảy ra khi nhiệt độ cơ
thể (thân nhiệt) tăng lên rất nhanh và trong một khoảng thời gian ngắn, thường
gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi có sốt cao đột ngột lại không được uống nước
đầy đủ hoặc mặc quá nhiều áo, ở trong môi trường ngột ngạt, không thoáng khí và
thông gió.
Hiện tượng co giật rất có hại cho cơ thể và bộ não của trẻ
do thiếu ôxy não, nhất là nếu cơn co giật kéo dài và tái đi tái lại nhiều lần.
Trong cơn co giật, trẻ thường nôn mửa, nếu người lớn không có cách xử trí đúng
và kịp thời thì trẻ có thể hít phải chất nôn hoặc bị viêm phổi nặng do chất nôn
từ dạ dày trào ngược vào phổi gây tổn thương phổi.
Nên chườm và lau người nước hơi ấm để hạ thân nhiệt cho trẻ.
Phát hiện cơn co giật do sốt cao:
Nên nghĩ ngay đến co giật do sốt cao khi gặp những trường
hợp sau: cơn giật xuất hiện ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi; cơn giật xuất hiện khi
trẻ đang sốt cao, thân nhiệt trên 39oC. Nếu thân nhiệt hạ thấp hơn 39oC thì sẽ
hết giật; cơn giật có tính chất lan tỏa toàn thân (2 tay, 2 chân, mình và đầu),
thời gian co giật ngắn dưới 10 phút; sau cơn co giật, trẻ ngủ. Nếu đánh thức
thì trẻ tỉnh dậy ngay chứ không rơi vào tình trạng li bì, mê man, hôn mê, gọi
hỏi không biết.
Cách sơ cứu cơn co giật do sốt cao: Nhanh chóng tạo không
khí thoáng mát, đặt trẻ nằm xuống giường hoặc phản, nơi bằng phẳng để đề phòng
khi co giật, trẻ có thể bị ngã hoặc va đập vào vật cứng; tốt nhất nên cởi bỏ
hết quần áo cho trẻ, nếu không được thì nên nới rộng quần áo, nhất là vùng cổ; dùng
khăn mềm nhúng vào nước hơi ấm, lau khô khắp người cho trẻ, nhất là vùng nách,
bẹn, trán. Lau đi lau lại nhiều lần như thế cho đến khi trẻ hết giật; vì trẻ co
giật không thể uống thuốc được nên cần nhanh chóng đặt thuốc hạ nhiệt đường hậu
môn (viên đạn đặt hậu môn: trẻ em dưới 2 tuổi dùng viên paracetamol 80mg, trẻ
lớn dùng viên 150mg); đợi khi trẻ ngừng cơn giật thì lật trẻ nằm nghiêng sang 1
bên ngay, đầu đặt ở vị trí an toàn, hơi ngửa ra ngoài tránh việc trào ngược
dịch nôn trớ của trẻ vào phổi gây nguy hiểm đến tính mạng; đưa trẻ đến cơ sở y
tế khám ngay để tìm và điều trị nguyên nhân tránh co giật tái phát do sốt cao
trở lại.
Điều cần tránh khi trẻ đang sốt cao co giật:
Không nên tìm cách chống lại cơn co giật của trẻ bằng cách
ghì trẻ thật chặt vì có thể gây tổn thương ở một số bộ phận cơ thể, hoặc có thể
làm gãy xương trẻ.
Không được cho trẻ ăn, uống bất cứ 1 thứ gì vì có thể gây
sặc.
Không được dùng vật cứng để gang mồm trẻ vì sợ trẻ cắn vào
lưỡi bởi rất ít khi trẻ cắn vào lưỡi trong cơn co giật. Mà cũng không nguy hiểm
bằng việc gang vật cứng vào miệng trẻ làm tổn thương niêm mạc miệng, làm gãy
răng, sứt lợi trẻ.
Không ủ ấm, mặc thêm quần áo cho trẻ mặc dù trong cơn sốt
cao trẻ có thể bị rét run mà phải tìm cách hạ nhiệt nhanh chóng bằng cách làm mát
cơ thể và môi trường xung quanh. Đó là biện pháp tốt nhất và an toàn nhất để
phòng chống và cắt cơn co giật cho trẻ.
Phòng cơn co giật do sốt cao:
Cơn co giật do sốt cao ở trẻ nếu đã xảy ra thì rất hay tái
phát. Điều này gây hoang mang cho rất nhiều bậc cha mẹ. Tuy nhiên, nếu biết
cách xử trí ngay từ lúc trẻ mới sốt, chúng ta có thể phòng tránh được cơn co
giật: đưa trẻ đi khám và điều trị nguyên nhân ngay khi mới sốt; cho trẻ uống
nhiều nước hoặc bú nhiều lần hơn; cởi bớt quần áo, đặt trẻ nằm nơi thoáng mát
và không bao giờ được ủ ấm hoặc bọc kín trẻ; phải thường xuyên theo dõi thân
nhiệt bằng cách cặp nhiệt độ cho trẻ khi trẻ sốt cao. Làm mát cơ thể trẻ bằng
cách lau người cho trẻ bằng nước ấm và dùng thuốc hạ nhiệt khi nhiệt độ cơ thể
lên quá 39oC.
BS. LÊ THU HƯƠNG
