Từ một thói quen phổ biến, biểu tượng của trầm lắng – suy ngẫm và hoạt động trí tuệ, hút thuốc đã trở thành một thói quen có hại, bị đa số lên án, cách ly và ruồng bỏ. Nếu ra nước ngoài, người hút thuốc sẽ càng trở nên cô đơn. Được yêu cầu tìm hiểu và viết bài, chính bản thân tôi cũng bất ngờ bởi những tác hại của khói thuốc lên thân chủ của tôi – đôi mắt. Xin chia sẻ cùng bạn đọc!
Hút thuốc lá và tác hại đối với mắt
Thuốc lá (thuốc tẩu, thuốc lào hay xì gà cũng vậy) có chứa hơn 4.000 hoạt chất cực độc khác nhau như hắc ín, các hợp chất của hydrocarbon, formaldehyde, carbon monoxide và nhiều kim loại nặng… Việc gây hại của thuốc lá với phổi và tim mạch đã quá rõ ràng. Tuy nhiên, tác hại đối với mắt còn ít người biết đến. Các chuyên gia khẳng định thuốc lá liên quan trực tiếp đến 2 bệnh lý gây mù hàng đầu là đục thể thủy tinh (TTT) và thoái hóa hoàng điểm. Thực tế là còn có nhiều nghiên cứu nữa quy kết thuốc lá là nguyên nhân hoặc là yếu tố góp phần gây nên một số căn bệnh về mắt khác nữa.
Hút thuốc lá làm giảm nồng độ oxy trong thể thủy tinh, mất tính trong suốt dần dần và chuyển thành đục TTT.
Người hút thuốc có nguy cơ mắc thoái hóa hoàng điểm cao từ 2-4 lần so với người không hút thuốc.
Một số bệnh thường gặp do ảnh hưởng của thuốc lá: Đục TTT, Thoái hóa hoàng điểm, Khô mắt, Thiếu máu thị thần kinh, Viêm kết mạc, mi mắt mạn tính, Tăng nặng bệnh võng mạc tiểu đường vốn có, Tăng nặng viêm màng bồ đào nếu có, Tăng nặng bệnh lý hốc mắt do tuyến giáp (bệnh Grave hay Basedow).
Cơ chế tác động và mức độ nguy hiểm của khói thuốc
Hút thuốc lá làm giảm nồng độ oxy trong TTT, mất tính trong suốt dần dần và chuyển thành đục TTT. Kim loại nặng có độc tính cao là cadmium cũng tích tụ nhiều trong thành phần của nhân mắt (TTT). Trên lâm sàng thì nguy cơ mắc đục TTT ở người hút thuốc cao gấp đôi người không hút thuốc và cao gấp 3 ở người nghiện thuốc lá nặng.
Với thoái hóa hoàng điểm, người hút thuốc có nguy cơ mắc thoái hóa hoàng điểm cao từ 2-4 lần so với người không hút thuốc. Các yếu tố độc trong thuốc lá gây tổn hại hàng rào máu – võng mạc, giảm lượng máu đến mô võng mạc, góp phần gây thoái hóa hoàng điểm dạng ướt. Một trong 2 căn bệnh gây mù hàng đầu cho người già trên 60 tuổi, chỉ sau đục TTT.
Khói thuốc với bản chất khô nóng, nhiều chất kích thích còn gây viêm kết mạc, bờ mi mạn tính. Nước mắt bay hơi nhiều do khói nóng sẽ gây khô mắt dạng tăng bay hơi – tăng tiêu thụ. Tất cả các bệnh nhân bị viêm màng bồ đào, bệnh Basedow có biểu hiện tại mắt đều tăng nặng, tăng tần số tái phát, nguy cơ chuyển mạn tính nếu còn duy trì hút thuốc. Do làm giảm cung cấp máu đến các mô thần kinh, hút thuốc cũng làm tăng nặng bệnh võng mạc tiểu đường vốn có cho chủ nhân của nó, gây thiếu máu thị thần kinh. Chúng tôi thường phê phán mạnh mẽ bệnh nhân tiểu đường, viêm màng bồ đào, Basedow…, nếu họ không từ bỏ được thuốc lá thì việc điều trị coi như “xôi hỏng bỏng không”.
Bà mẹ mang thai nếu hút thuốc sẽ làm đứa con tương lai của họ có nguy cơ mắc viêm màng não do vi khuẩn cao gấp 5 người khác, sau viêm màng não là di chứng mù lòa không phải là hiếm. Thêm nữa, tỉ lệ sinh non, thiếu cân trên người mẹ hút thuốc đóng góp vào đám trẻ bị bệnh lý ROP – bệnh võng mạc trẻ đẻ non, có nguy cơ mù lòa rất cao.
Bỏ thuốc không bao giờ là muộn
Bỏ thuốc luôn giúp bạn giảm được nguy cơ mắc bệnh mắt tương ứng hoặc giữ cho bệnh ổn định, tránh tăng nặng hoặc biến chứng. Người bỏ thuốc lá sau 1 năm thì tỉ lệ bị thoái hóa hoàng điểm chỉ còn 6.7%; bỏ được 5 năm thì tỉ lệ này là 5%. Với đục TTT, nếu bỏ được thuốc lá 25 năm sẽ giảm được 20% nguy cơ mắc so với người vẫn còn hút thuốc.
BS. Hoàng Cương
