Thoái hóa khớp là tình trạng tổn thương các cấu trúc trong khớp, trong đó quan trọng nhất là sụn khớp và xương dưới sụn. Đồng thời, cơ thể xuất hiện các phản ứng viêm hình thành nên các cytokin và enzym cũng tham gia vào sự phá hủy sụn khớp và xương dưới sụn. Đây là bệnh mạn tính chủ yếu xảy ra ở người trung niên và người cao tuổi, nhưng vẫn có thể xảy ra ở người trẻ khi tập luyện thể thao quá mức với phương pháp tập luyện không hợp lý gây tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn.
Sai lầm tai hại
Chị Nguyễn Thị T, 27 tuổi, ngụ tại TP.HCM, đến khám tại khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV. ĐHYD) trong tình trạng đau khớp gối, cơn đau tăng lên khi ngồi xổm hoặc đi nhiều. Chị T chia sẻ: “Sau khi sinh con được 1 năm, cân nặng của tôi vẫn hơn 8 kg so với lúc chưa mang thai. Tôi cảm thấy rất lo lắng cho ngoại hình của mình nên tìm hiểu mọi cách để có thể nhanh chóng trở về vóc dáng như xưa. Theo một bài hướng dẫn trên mạng tôi được biết leo cầu thang là phương pháp giảm cân “thần tốc” so với việc chạy bộ bình thường. Vậy nên, tôi cố gắng leo lên leo xuống 4 tầng nhà 10 lần/buổi sáng và 10 lần/buổi tối. Tập được 1 tháng, mặc dù tôi đã giảm được 3 kg nhưng đầu gối càng tập càng đau, đau tăng khi ngồi xổm hoặc đi nhiều. Ban đầu chỉ đau lúc vận động, sau đó cả lúc ngủ cũng đau nên tôi quyết định đến khám tại BV. ĐHYD”. Sau khi bác sĩ thăm khám, chị T. được chẩn đoán bị thoái hóa khớp gối sớm do tập luyện thể thao không đúng cách, cần nghỉ ngơi, thay đổi thói quen sinh hoạt, hạn chế đi lại nhiều và leo cầu thang, nếu không thuyên giảm có thể sử dụng thêm các phương pháp điều trị nội khoa khác.
PGS. Bùi Hồng Thiên Khanh đang khám cho người bệnh bị thoái hóa khớp
Nữ nhân viên văn phòng chị Hoàng Ngọc N, 40 tuổi, ngụ tại TP.HCM, bị đau lưng từ 6 tháng nay. Chị đến khám tại khoa Chấn thương chỉnh hình BV. ĐHYD và được chẩn đoán đau lưng cơ năng. Bác sĩ hướng dẫn chị cần nghỉ ngơi, giảm ngồi lâu, chườm ấm lưng và sử dụng thuốc. Tuy nhiên, do tính chất công việc chị vẫn phải ngồi liên tục gần như 8 tiếng/ngày, thêm vào đó chị được người bạn giới thiệu tập Yoga với nhiều động tác cúi gập lưng. Sau 1 tuần tập luyện, tình trạng đau lưng ngày càng tăng, chị đi lại khó khăn hơn, không thể cúi người, khó ngồi dậy sau khi nằm nghỉ. Chị tái khám và được chẩn đoán đau lưng cấp. Bác sĩ đề nghị chị nghỉ ngơi tối đa, thay tập Yoga bằng các bài tập vật lý trị liệu cột sống lưng và tạo thói quen đứng dậy đi lại, không ngồi lâu một lúc, đồng thời sử dụng thuốc. Sau 2 tuần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, tình trạng đau mỏi của chị đã cải thiện dần.
Làm sao phòng tránh?
Theo PGS.TS.BS. Bùi Hồng Thiên Khanh – Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình BV. ĐHYD, các môn thể thao tạo áp lực nhiều lên khớp như leo cầu thang, đá bóng, bóng chuyền, bóng rổ, tennis, cử tạ… Sau thời gian tập luyện, các khớp cần có thời gian để phục hồi nên nếu tập luyện quá mức chắc chắn sẽ làm các cấu trúc trong khớp bị tổn thương, trong đó có sụn khớp và xương dưới sụn gây nên thoái hóa khớp. Vì vậy, việc tập luyện cần đúng phương pháp và có thời gian nghỉ ngơi để tránh thoái hóa khớp sớm.
Các khớp dễ thoái hóa
Thoái hóa khớp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở người trung niên và lớn tuổi. Các đối tượng nguy cơ như lớn tuổi, béo phì, có chấn thương khớp trước đó, tập luyện thể thao quá mức, và vấn đề về gen. Khi người bệnh có triệu chứng đau tăng lên khi vận động và thường nhiều hơn về cuối ngày, giới hạn vận động khớp, nghe các tiếng lạo xạo, lụp cụp trong khớp cần đến chuyên khoa Chấn thương chỉnh hình để được điều trị kịp thời, PGS. Bùi Hồng Thiên Khanh khuyến cáo.
NGUYỄN HƯNG
