Mày đay còn gọi ấn chẩn, nguyên nhân là do thấp nhiệt nội ẩn, lại bị nhiễm phong hàn, uất kết mà thành. Thông thường chứng mày đay có quan hệ với sự nhạy cảm của cơ thể đối với loại vật chất nào đó. Khi phát bệnh trên da sẽ xuất hiện mảng phong ngứa lớn nhỏ không đều, đôi khi kèm đau bụng, có khi còn có biểu hiện khó thở do co thắt cơ thanh quản.
Theo Đông y, mày đay có 2 loại là xích chẩn và bạch chẩn. Xích chẩn (mày đay dạng nóng) hay phát bệnh vào lúc khí hậu nóng bức, lúc trời lạnh thì dần dần biến mất. Bạch chẩn (mày đay dạng hàn) thì phát bệnh lúc trời lạnh. Dù xích chẩn hay bạch chẩn thì cảm mạo là yếu tố nguy cơ khởi phát bệnh. Ngoài ra, phong thấp và mày đay luôn có quan hệ mật thiết với nhau, người bị bệnh phong thấp dễ mắc chứng mày đay và ngược lại người bệnh mày đay cũng dễ mắc chứng phong thấp.
Liên kiều là vị thuốc trong bài “phòng phong thông tán” trị mày đay.
Sau đây là những phương thuốc chữa chứng mày đay:
Bài 1: Quế chi thang: quế chi 9g, bạch thược 9g, gừng tươi 9g, táo đỏ 4 quả. Tất cả đem sắc lấy nước uống, bỏ bã, uống khi thuốc còn nóng. Sau khi uống thuốc ăn một ít cháo loãng hoặc nước nóng, để cơ thể hơi vã mồ hôi. Phương này thích hợp cho những người nổi mảng phong ngứa màu trắng trên da gặp thời tiết giá lạnh hoặc khi ra gió thì bệnh tái phát hoặc nặng thêm.
Bài 2: Hoa bì tán: hoa bì 150g, kinh giới tuệ 75g, cam thảo (chích) 75g, hạnh nhân 75g, chỉ xác 150g. Hoa bì đốt thành tro, cam thảo sao mật ong, hạnh nhân bỏ vỏ, cho vào nồi sắc với một bát nước, sắc đến lúc còn nửa bát thì vớt hạnh nhân ra để nguội. Chỉ xác bỏ vỏ, nướng trên than đến gần thành tro, lấy ra để trên tờ giấy đã thấm nước, để chỉ xác nguội. Sau đó đem tất cả tán thàng bột mịn trừ hạnh nhân tán riêng, rồi trộn lẫn với nhau. Mỗi ngày uống 7g sau bữa ăn, uống với rượu ấm, một ngày uống 3 lần. Phương này có tác dụng sơ phong thanh nhiệt, giải độc giảm ngứa.
Bài 3: Phòng phong thông tán: phòng phong, kinh giới, ma hoàng, liên kiều, bạc hà, xuyên khung, đương qui, bạch thược (sao), bạch truật, sơn chi, đại hoàng, mang tiêu mỗi loại 15g; thạch cao, hoàng cầm, cát cánh mỗi loại 30g; cam thảo 60g, hoạt thạch 90g. Trước tiên sao qua bạch truật, dùng rượu chưng đại hoàng. Sau đó đem tất cả tán thành bột mịn. Mỗi ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 6-12g. Phương này có tác dụng sơ phong giải biểu, thanh lợi thấp nhiệt ở trường vị nên dùng chữa chứng mày đay do thấp nhiệt ở trường vị gây ra.
BS. Đỗ Minh Hiền