Nấc tuy đơn giản thường tự hết nhưng cũng có khi dai dẳng khó chữa. Theo Đông y, chứng nấc là do khí uất gây bất hòa trong nội tạng, làm ảnh hưởng tới cơ chế khí, sự điều hòa tân dịch không thuận, không đủ dinh dưỡng, phát sinh đờm đục, can khí lấn át vị khí.
Nấc y học cổ truyền gọi là ách nghịch. Sau đây là một số bài thuốc điều trị nấc tùy theo từng nguyên nhân để bạn đọc tham khảo.
Do hàn:
Tiếng nấc mạnh, thưa, trong dạ dày cảm thấy lạnh, ợ ra nước trong, tiểu tiện trong và nhiều, chườm nóng thì đỡ, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tiểu khẩn.
Phép chữa: Dùng thuốc ấm để tán hàn.
Bài thuốc: Tai quả hồng (sao vàng) 10 cái, riềng (thái mỏng sao vàng) 20g (nếu có đinh hương thì cho 5 nụ). Cho cả 2 vị vào ấm, đổ 300ml nước, sắc còn 150ml. Người lớn uống 1 lần. Trẻ em tùy tuổi chia 2 – 3 lần uống. Có thể tán nhỏ, bỏ lọ nút kín dùng dần.
 Củ riềng và tai quả hồng chữa nấc do hàn. |
Do nhiệt: Miệng hôi, khát nước, tiểu tiện đỏ sẻn, đại tiện táo kết, trong người nóng bứt rứt, lưỡi vàng, mạch hoạt sác.
Phép chữa: Thanh nhiệt giáng hỏa (làm cho mát để hạ hỏa).
Bài thuốc: Lá tre 20g, gạo tẻ (rang vàng) 20g, tinh tre 20g, bán hạ (chế nước gừng) 8g, thạch cao (nướng đỏ) 3g, mạch môn (bỏ ruột) 16g, tai quả hồng 10 cái. Các vị cho vào ấm đổ 800ml nước sắc còn 300ml. Người lớn chia 2 lần uống trong 1 ngày. Trẻ em tùy tuổi chia 3 – 4 lần uống.
Do khí uất (bệnh can):
Đau tức ngực và sườn, miệng đắng, mạch huyền.
Phép chữa: Điều khí hư uất (làm cho điều hòa khí, để giải uất).
Bài thuốc: Củ gấu (sao cháy lông) 30g, ô dược 16g, quả dành dành 4g, thanh bì (sao thơm) 20g, tai quả hồng (sao vàng) 10 cái. Các vị cho vào ấm, đổ 300ml nước, sắc còn 150ml.
Do thực tích:
Ợ hăng, không muốn ăn, dưới ngực tức khó chịu, hoặc bụng đầy, rêu lưỡi vàng, mạch hoạt.
Phép chữa: Tiêu tích trệ (làm tiêu hết các thứ tích đọng trong dạ dày).
Bài thuốc: Sa nhân 12g, củ gấu (giã dập sao vàng) 16g, trần bì (sao thơm) 12g, chỉ xác 10g. Các vị sao chế xong, cho vào ấm đổ 300ml nước, sắc còn 150ml. Người lớn uống 2 lần trong 1 ngày. Trẻ em tùy tuổi chia 2 – 3 lần uống.
Có thể tán bột mà dùng.
Do đờm ngưng đọng:
Dưới ngực tức ách khó chịu, đờm nhiều hoặc có ho, mạch hoạt sác.
Phép chữa: Tiêu đờm giáng nghịch (làm tiêu tán đờm và không cho khí nghịch lên).
Bài thuốc: Trần bì (sao thơm) 16g, bán hạ (tẩm nước gừng chế) 12g, gừng sống 10g. Các vị cho vào ấm, đổ 300ml nước, sắc còn 100ml. Người lớn uống cả 1 lần, ngày 2 lần. Trẻ em tùy tuổi chia 2 – 3 lần uống.
Lương y Vũ Quốc Trung