Do đó, cần tìm hiểu rõ để biết nguyên nhân đau do đâu và điều trị sớm để giúp bệnh nhân tránh khỏi phiền toái do bệnh gây nên.
Biểu hiện thường gặp
Đau ở gót chân là một triệu chứng rất phổ biến, có thể xảy ra với mọi lứa tuổi, đặc biệt là với những người ở độ tuổi trung niên trở lên. Đau gót chân thường bắt đầu với những cơn đau nhẹ ở một bên chân và nếu không được điều trị nhanh chóng, cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Đau gót chân có thể kéo theo phù chân, cơn đau lan rộng sang các khu vực khác quanh mắt cá chân.
Một số người bị đau gót chân còn cảm thấy vô cùng đau đớn khi đứng dậy và bước đi hoặc sau khi ngồi hoặc nằm xuống. Một số người khác lại có thể cảm thấy đau buốt khi đứng quá lâu.
Đi giày cao gót không tốt cho bàn chân.
Nguyên nhân của nhiều loại bệnh
Tùy vào vị trí đau có thể chia đau gót chân thành hai nhóm chính: đau vùng dưới gót và đau phía sau gót. Đau bên dưới gót chân thường gặp nhất do các nguyên nhân: viêm cân gan chân, gai xương gót, hội chứng đường hầm cổ chân, chấn thương vùng gan chân do đi lại… Các nguyên nhân hay gặp nhất của đau vùng sau gót chân bao gồm viêm gân gót (viêm gân Achille) và viêm bao hoạt dịch gân gót.
Viêm cân gan chân: Căn bệnh này xuất hiện tự nhiên. Sáng sớm ngủ dậy, người bệnh bước chân xuống giường thấy đau thốn dưới gót như bị kim đâm. Sau đó đi vài bước hoặc vận động một lúc thì thấy hết đau. Tuy nhiên cũng có người đau suốt cả ngày, cứ ngồi nghỉ một lúc đứng dậy là có cảm giác thốn khó chịu dưới gót. Nếu lấy ngón tay ấn dưới đế gót lệch nhẹ vào trong sẽ có cảm giác đau thốn.
Bàn chân bạn có một lớp cân (gân) bám từ xương gót kéo dài ra năm ngón, khi vận động chạy nhảy, nơi bám của lớp cân này tại xương gót chịu một lực căng rất lớn. Do nhiều nguyên nhân, chỗ bám này bị suy yếu, viêm mạn tính, rồi ngấm đọng chất canxi nên khi chụp Xquang bạn thấy có nốt vôi hóa chỗ đầu cân bám vào xương gót chứ không phải là xương gót mọc gai.
Bệnh viêm cân gan chân hay xảy ra ở những người từ 40-70, mập, hoạt động, đi lại nhiều. Riêng ở phụ nữ trung niên, viêm cân gan chân thường gặp ở những người có tiền sử bệnh viêm khớp dạng thấp, mang giày gót cao và nhọn, hoặc dép bằng, ít vận động thể dục thể thao hoặc vận động nhiều quá mức. Tất cả những yếu tố đó làm dải gân xơ mất dần đi sự co giãn mềm dẻo bình thường mà trở nên chai cứng, có khi còn ngấm đọng chất vôi gọi là viêm gân cốt hóa.
Bệnh nhân cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ và để giảm cơn đau, cần sử dụng vật lý trị liệu như ngâm chân nước nóng, xoa bóp gan chân – gót chân. Một bài tập nhẹ nhàng lúc sáng – tối có thể giúp bạn giảm đau, phòng ngừa tái phát. Chà xát lòng bàn chân đau của bạn lên ống quyển chân còn lại 50-100 lần, đứng nhón gót chân tại chỗ 50-100 lần.
Massage bàn chân giúp máu lưu thông tốt.
Để phòng ngừa, cần loại bỏ các yếu tố gây đau gót như giày dép không thích hợp khi vận động, sinh hoạt và lao động để tránh tổn thương cân gan chân; điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp. Luyện tập tăng cường độ dẻo dai của cân gan chân như tập đứng.
Viêm chỗ bám xương của gân gót: Hay gặp ở vận động viên hoặc những người trước kia là vận động viên các môn như điền kinh, bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ, tennis… hay vận động với cường độ cao hoặc gặp ở lứa tuổi trung niên. Khi đó gân gót bị kéo căng quá mức do vận động quá tải, cộng với những chấn thương lặp đi lặp lại mà không được xử trí đúng cách làm gân gót mất tính mềm dẻo, trở nên thoái hóa, có những tổn thương rách nhỏ, do đó dễ bị viêm, thậm chí đứt gân. Triệu chứng: Đau dọc vùng gân gót hoặc tại điểm bám của gân vào xương gót. Sưng đau vùng gót chân, gân gót sưng rõ, có thể nóng đỏ, sờ thấy nổi cục, ấn vào đau, làm động tác gấp duỗi bàn chân có lực cản thì đau tăng. Có một số trường hợp bị viêm gân cốt hóa hoặc bị đứt gân gót trong khi chơi thể thao do độ co giãn kém của gân gót. Ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân cần nghỉ ngơi, chườm lạnh và xoa bóp sẽ nhanh chóng phục hồi.
Hội chứng đường hầm cổ chân: Do chèn ép dây thần kinh chày sau dẫn đến đau hay rối loạn cảm giác như tê rát, tê cóng, căng chặt vùng bàn chân hay gót chân, có thể nhầm với viêm cân gan chân. Nguyên nhân chèn ép có thể do gãy xương sau chấn thương, hạch, khối u lành hay ác tính… Ngoài việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân cần nghỉ ngơi, nâng cao chân. Chườm lạnh vùng cổ, bàn chân hoặc xoa bóp, vận động bằng tay vùng cổ bàn chân. Tập luyện sự thăng bằng, điều hợp và sự nhanh nhẹn. Các bài tập giữ sự ổn định tư thế của bàn chân, các bài tập làm tăng tính mềm dẻo và linh hoạt của bàn chân và các bài tập luyện về sức mạnh và sự bền bỉ cho bàn chân.
Suy tĩnh mạch chi dưới: Một số trường hợp suy tĩnh mạch chi dưới có biến chứng viêm tắc cũng có thể bị đau gót chân nhưng thường kèm theo sưng quanh mắt cá. Ấn đau dọc theo đường đi của các tĩnh mạch hiển lớn hay hiển bé. Thường kèm theo triệu chứng đau bắp chân, lan lên gối. Nhìn mu chân thấy các tĩnh mạch nông giãn ngoằn ngoèo dưới da. Vì hệ mạch máu trong xương gót thuộc hệ tĩnh mạch nên khi có viêm tắc, sự ứ nghẽn sẽ làm tăng áp lực máu trong xương gót gây căng tức. Bệnh nhân cảm thấy đau trong xương gót là do nguyên nhân này.
Ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định, bệnh nhân cần nằm nghỉ kê chân cao, hạn chế đi lại trong vài ngày.
Để phòng ngừa đau gót chân, mọi người cần tránh để thừa cân béo phì, tạo áp lực lên chân và hệ cơ xương khớp. Khi vận động nên khởi động kỹ. Tập thể dục thích hợp cho phần dưới của cơ thể để cải thiện lưu thông máu và ổn định. Chữa trị các vết thương cũ trong khi đang điều trị đau ở gót chân. Đi giày đế mềm. Với phụ nữ, nên hạn chế đi giày không đúng kích cỡ, đi giày quá cao… Hàng ngày nên massage chân để máu lưu thông tốt. Khi có các triệu chứng của đau gót chân, cần đi khám sớm để được chữa trị kịp thời.
BS. Nguyễn Quang Huy