Củ dền còn có tên khoa học là Beta vulgaris, họ Cải. Trong 100g củ dền có 23mg vitamin C (38% nhu cầu hàng ngày), 28mcg folacin (14% nhu cầu hàng ngày). Người ta thường thêm củ dền vào canh, súp, hoặc một vài lát mỏng trong đĩa rau sống. Đã từ lâu củ dền được vinh danh là một loại củ quý. Các nước Mỹ, Nga, Pháp, Ba Lan và Đức là những nước trồng nhiều củ dền nhất thế giới hiện nay.
Màu đỏ tươi của củ dền được cho là hỗn hợp tự nhiên của màu vàng thực vật (betacyanin) và màu tím (betaxanthin). Những màu này là hóa chất thực vật, đồng thời cũng là chất chống oxy hóa giúp bảo vệ cơ thể chống lại gốc tự do. Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy hai màu kể trên có thể ngăn ngừa bệnh tim mạch, ung thư. Để giữ được phẩm chất của hỗn hợp hai màu này, các nhà dinh dưỡng khuyên nên để nguyên cả vỏ khi nấu nướng củ dền.
Củ dền giàu sắt, vitamin và chất xơ giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch và phòng chống ung thư.
1. Giá trị dinh dưỡng: Củ dền là loại rau củ rất giàu chất sắt, calcium, viatmin A, vitamin C, acid folic. Củ dền cũng chứa nhiều chất xơ, kali, phosphorus, magnesium, vitamin B6.
2. Bảo vệ gan: Do chứa betaine, chất này đóng vai trò trong việc tăng cường chức năng gan, giúp cơ thể giảm mỡ, ngăn ngừa chứng mệt mỏi…
3. Bảo vệ tim mạch: Củ dền có chức năng hạ cholesterol, chống oxy hóa, vì vậy được cho là một trợ thủ đắc lực trong việc bảo vệ tim mạch.
4. Ngăn ngừa ung thư: Nhiều nghiên cứu cho thấy củ dền có tác dụng ngăn ngừa ung thư phổi và ung thư da. Nước ép củ dền ngăn chặn những hợp chất nitrosamines-vốn được cho là thủ phạm gây ung thư.
5. Củ dền còn chứa một hợp chất nitrogen gọi là bataine. Chất này được cho là có tác dụng thư giãn tinh thần vì kích thích quá trình tổng hợp serotonin, vốn là chất dẫn truyền thần kinh.
Canh củ dền hầm xương và sa lát củ dền ngon, bổ dưỡng phòng chữa thiếu máu, bệnh tim mạch, tăng huyết áp.
6. Tác dụng hạ huyết áp của củ dền đỏ: Các nhà khoa học cho rằng thành phần nitrat trong củ dền có thể giảm huyết áp. Theo những kết quả nghiên cứu của Viện nghiên cứu bệnh tăng huyết áp tại Mỹ cho thấy huyết áp ở người uống nước ép củ dền hay dùng thuốc dạng viên nitrat thì sau 24 giờ huyết áp giảm. Huyết áp càng cao thì tác dụng của nitrat càng rõ rệt.
Nghiên cứu cho thấy khi dùng 1 pint (0,57 lít) nước ép củ dền có hiệu quả khả quan trong việc làm giảm huyết áp đối với người cao huyết áp.
Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng thành phần nitrat vô cơ trong củ dền đã chuyển hóa thành khí nitrat oxide (NO) khi ăn. Loại khí này giúp cho các mạch máu để tăng dòng chảy của máu, đưa oxy và các chất dinh dưỡng vào tế bào cơ.
Các loại rau quả có màu xanh, có lá như rau diếp và củ dền là loại thực phẩm tuyệt vời làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim vì chúng có chứa hàm lượng vô cơ cao có trong nitrat.
Củ dền rất tốt cho phụ nữ mang thai vì tăng cường sức chịu đựng khi chuyển dạ, hạ huyết áp và ngăn ngừa khiếm khuyết cho thai nhi.
7. Củ dền là siêu thực phẩm của thai phụ:
+ Tăng chất sắt phòng chữa thiếu máu.
+ Vitamin C trong củ dền giúp cơ thể hấp thu chất sắt.
+ Axitfolic trong củ dền dạng hòa tan trong nước của vitamin B9 giúp phát triển bào thai và hình thành các tế bào màu đỏ.
+ Betacyanin sắc tố màu đỏ đậm của củ dền có tác dụng giải độc gan. Gan khỏe mạnh nghĩa là hệ tiêu hóa hoạt động tốt và có lợi cho thai phụ.
+ Nước củ dền ngăn chặn tình trạng tăng cân quá mức khi mang thai.
+ Củ dền tăng cường khả năng chịu đựng thể chất khi chuyển dạ, hạ huyết áp và ngăn ngừa khiếm khuyết cho thai nhi.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng thai phụ cần bổ sung củ dền vào chế độ ăn trong thời kỳ mang thai dưới dạng salat hoặc nấu chung với các loại rau xanh khác. Với củ siêu thực phẩm này cắt mỏng trộn với rau củ nướng để ăn chung với rau củ nướng hoặc luộc đều được cho là rất tốt cho sức khỏe thai phụ.
8. Làm giảm mệt mỏi:: Nitrat có trong các loại rau củ có tác dụng làm giảm quá trình hấp thu oxy, từ đó làm giảm sự mệt mỏi do việc tập luyện gây ra. .
Andy Jones, một chuyên gia nghiên cứu nói rằng: “Chúng tôi hết sức ngạc nhiên bởi hiệu quả của củ dền vì những hiệu quả này không thể có được từ những phương pháp khác kể cả việc luyện tập”. Tôi tin rằng các vận động viên chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư sẽ rất thích thú đối với kết quả của cuộc nghiên cứu này.
Lưu ý: Do củ dền chát (chứa nhiều kali) nên không ăn được nhiều và không nấu món một mình nó.
BS. Phó Thuần Hương