đến vai tay (đau tê cổ vai, cánh tay…) và đến cả hai chân (đau thần kinh tọa, đau khớp gối…). Các phương pháp điều trị bệnh cột sống hiện nay bao gồm: điều trị nội khoa (các thuốc giảm đau, chống viêm, canxi, glucosamin…); điều trị bằng y học cổ truyền (thuốc, châm cứu, bấm huyệt…); điều trị vật lý trị liệu (kéo dãn, điều trị điện, siêu âm…); điều trị phẫu thuật cột sống. Không thể phủ nhận hiệu quả điều trị ở các mức độ của các phương pháp này, tuy nhiên vẫn có những hạn chế như: chỉ làm giảm triệu chứng trong đợt điều trị mà không xử trí được tận gốc nguyên nhân của những tổn thương giải phẫu của bệnh, bên cạnh đó là các biến chứng (có thể nguy hiểm) của việc dùng thuốc (đặc biệt là các thuốc giảm đau, chống viêm) và tai biến phẫu thuật có thể gặp.
Nguyên nhân gây vẹo cột sống
Gánh nặng đè ép lên CS (các đốt sống và đĩa đệm) là trọng lực cơ thể, chưa kể đến sai tư thế hay khi mang vác, bê, xách, kéo, đội các vật nặng. Trong trạng thái giữ CS thẳng, áp lực của trọng lực được trải đều lên bề mặt của mỗi đốt sống và đĩa đệm – nhân đệm, khi đó lực đè ép này là “nhẹ nhất”. Khi nghiêng người, cúi người (CS nghiêng, cong gập), lực đè ép sẽ dồn về phía nghiêng – gập làm đốt sống và đĩa đệm – nhân đệm có xu thế trượt, lòi về phía đối diện. Tóm lại, tư thế sai trong sinh hoạt, học tập, lao động, rèn luyện thể dục… là nguyên nhân gây ra vẹo CS, trượt đốt sống và TVĐĐ.
Vậy cách nào để điều trị?
Không còn cách nào khác là phải dùng tư thế đúng để “điều trị” tư thế sai.
Cách tư thế sai cần loại bỏ: Có thể kể ra đủ loại tư thế sai trong đời sống con người: nằm không gối, ngoẹo đầu, co quắp, nằm sấp…, ngồi dưới sàn, ngồi ghế không tựa mông, nửa nằm – nửa ngồi, ngồi học cúi đầu, ngồi gác chân chữ ngũ…, đứng gác chân, đứng chân thẳng chân chùng, đứng chống nạnh, đứng cúi lưng nâng bê đồ vật…Mỗi chúng ta cần học hiểu cơ bản về giải phẫu CS, từ đó hiểu tại sao tư thế sai gây bệnh CS cho mình, tiếp đó tập luyện các tư thế đúng để thay thế các tư thế sai. Ví dụ: khi ngồi thì đẩy mông sát vào thành ghế rồi mới tựa lưng làm CS lưng thẳng, ngồi học hay ngồi làm việc thì ngồi sát vào thành bàn, không cúi cổ khi làm việc giữ cho CS cổ thẳng. Khi bê một vật dưới sàn thì ngồi xổm xuống 2 chân, 2 tay bê nâng vật lên sẽ giữ cho CS lưng vẫn thẳng thay vì đứng cúi lưng bê vật nặng lên rất dễ trượt đĩa đệm và đốt sống lưng, thậm chí gãy eo (gai) đốt sống. Điều đáng nói là không thể chữa được tận gốc vẹo CS, trượt đốt sống và TVĐĐ cũng như phòng ngừa tái phát các bệnh này nếu như bệnh nhân không từ bỏ các tư thế sai và thay bằng các tư thế đúng.
Dưới đây, chúng tôi xin giới thiệu kỹ thuật điều chỉnh xương mới an toàn và hiệu quả bằng: Đệm ngồi, ghế và gối (gối cổ, gối lưng để bạn đọc tham khảo.
Gối cổ và gối lưng giúp giải phóng tình trạng chèn ép thần kinh và mạch máu.
Đệm gối
Khi ngồi, 2 ụ ngồi nằm trên một mặt phẳng. Để giữ cho CS thẳng (không nghiêng, không còng xuống) thì cần phải nâng đỡ một trụ ở giữa là mỏm xương cụt. Tuy nhiên, tính từ dưới lên, mỏm xương cụt lại ở vị trí cao hơn 2 ụ ngồi. Đệm ngồi với lõi chắc được thiết kế như bậc tam cấp tính từ cao xuống thấp bao gồm 3 bậc: bậc 1 (mặt phẳng 1) nâng đỡ xương cùng cụt, bậc 2 (mặt phẳng 2) nâng đỡ 2 ụ ngồi, bậc 3 (mặt phẳng 3) nâng đỡ 2 chân ở tư thế ngồi thiền.
Vì hệ thống xương khung chậu – cột sống là 1 thể thống nhất nên khi khung chậu được giữ cân bằng trên kiềng 3 chân như 1 tam giác cân với mỏm xương cụt là đỉnh, 2 ụ ngồi là đáy, cột sống cũng sẽ được giữ thẳng (cân bằng) khi ta ngồi trên đệm này. Vì vậy, đệm ngồi có tác dụng điều trị lệch khung chậu, trượt vẹo CS rất tốt.
Trên cơ sở khoa học đó, đệm ngồi còn có tác dụng chống đau mỏi lưng, lệch vẹo khung chậu – cột sống cho những người ngồi thiền.
Ghế
Khi ngồi trên mặt ghế phẳng dù có hay không có đệm, khung chậu – cột sống lưng có xu thế trượt ra phía trước vì hầu hết mọi người ngồi không tì sát mông vào thành ghế, chưa kể đến ngồi nghiêng, vẹo, gò lưng xuống bàn… là nguyên nhân hàng đầu gây ra vẹo, trượt đốt sống và TVĐĐ ở cột sống lưng. Để khắc phục tình trạng này, ghế DL như một cái khuôn chắc chắn của cơ thể ở tư thế ngồi với 2 ụ ngồi trên 1 mặt phẳng, hõm mông đùi chống trượt ra trước, gờ lưng cong ra trước đẩy và giữ CS lưng ở tư thế sinh lý, hõm cong nhẹ của CS ngực và gờ đỡ CS cổ. Như vậy, ghế có tác dụng nâng đỡ và giữ khung chậu – cột sống ở tư thế sinh lý.
Khi điều trị, dưới tác dụng của trọng lực cơ thể, khung chậu lệch vẹo, các đốt sống vẹo và trượt sẽ được nén, đẩy ép về vị trí và tư thế sinh lý. Với những người phải ngồi học hay làm việc nhiều, ghế có tác dụng chống đau mỏi lưng, cổ và dự phòng rất tốt bệnh CS, đặc biệt là CS lưng.
Gối: gối cổ và gối lưng
Cấu trúc của gối là khuôn sinh lý của CS cổ và CS lưng, khi nằm ngửa trên gối, dưới áp lực của trọng lực cơ thể, đốt sống trượt và đĩa đệm được nén vào vị trí sinh lý, kết quả là giải phóng tình trạng chèn ép thần kinh và mạch máu do các tổn thương cơ học của CS gây ra.
Với đặc điểm cấu trúc và hiệu quả điều trị này, gối được sử dụng hằng ngày (nhất là gối cổ dùng khi ngủ) còn có tác dụng dự phòng bệnh CS cổ, CS lưng cho tất cả mọi người.
Hỗ trợ cho các dụng cụ điều chỉnh xương CS (đệm ngồi, ghế, gối) là các bài tập CS. Dựa trên đặc điểm cấu trúc giải phẫu và sinh lý hệ thống khung chậu-cột sống, điều chỉnh các tác động lực cơ học sai lên CS thành các tác động đúng, các bài tập CS có tác dụng hỗ trợ tối ưu cho điều trị, có thể tập hằng ngày để bảo vệ CS và tăng cường sức khỏe.
TS.BS. Tạ Tiến Phước