Bí đao tính mát, không độc, vị ngọt, giàu dinh dưỡng, là loại thực phẩm rất quen thuộc trong những ngày hè. Người ta đã biết đến công dụng thanh nhiệt giải độc, kiện kỳ, ích khí trừ phiền chỉ khát, lợi tiểu tiêu thũng của bí đao trong phòng chữa bệnh, nhưng ích lợi đối với sức khỏe của vỏ, hạt, lá và hoa bí đao thì còn ít được nhắc đến.
Vỏ bí đao: chứa nhiều vitamin và khoáng nên muốn ăn thì thu hái khi quả còn non, khoảng vào ngày thứ 30. Vỏ bí đao dùng làm thuốc chữa các bệnh sau:
Bài 1: Ung nhọt ngoài da: vỏ bí đao 20g, hoa cúc vàng 15g, thược dược đỏ 12g, mật ong một ít. Nấu lấy nước uống thay trà, mỗi ngày 1 lần, dùng liên tiếp 7 ngày.
Bài 2: Thanh nhiệt giải độc, dưỡng âm, cầm máu: vỏ bí đao, đậu đỏ, mỗi thứ lượng thích hợp. Sao sơ, đổ nước vào nấu uống thay trà.
Bài 3: Phong nhiệt, táo nhiệt, ho: vỏ bí đao 15g, mật ong một ít, chưng nóng ăn mỗi ngày 2 lần.
Bài 4: Viêm tuyến tiền liệt, tiểu nhiều lần: vỏ bí đao 50g, đậu tằm 60g, nước 3 bát. Cho tất cả nguyên liệu trên vào nồi, cùng với 3 bát nước, sắc còn 1 bát, bỏ bã dùng uống (nếu người bệnh dị ứng với đậu tằm thì không dùng bài thuốc này).
Bài 5: Phù khi có thai: Bí đao cả vỏ lượng tùy ý, muối vừa ăn. Nấu nhừ để ăn. Công hiệu kiện tỳ, hành thủy, an thai. Chủ trị phụ nữ bị phù thũng khi mang thai do tỳ hư thấp trở.
Hạt bí đao:
Bài 1: Thuốc trường thọ: Theo Lý Thạc đời Tống (Trung Quốc) ăn lâu dài hạt bí đao (đông qua nhân) bỏ vỏ có thể trường thọ. Hoặc bỏ hạt bí vào túi lụa, luộc sôi trong nước một giờ lấy ra phơi khô. Làm ba lần như vậy rồi ngâm vào dấm gạo một đêm, phơi khô, tán bột. Ngày uống một lần mỗi lần một thìa canh.
Bài 2: Bạch đới: hạt bí đao lâu năm (trần đông qua nhân) rang nghiền bột uống 15g mỗi lần vào lúc đói.
Bài 3: Ho gà, viêm phế quản cấp và mạn: hạt bí đao 15g trộn với đường phèn giã mịn nhào với mật ong uống với nước đun sôi để nguội. Ngày 2 – 3 lần.
Bài 4: Viêm phổi, áp-xe phổi: hạt bí đao, bồ công anh, kim ngân hoa, ý dĩ sống, diếp cá mỗi thứ 40g; rễ lau 20g: hạt đào, cát cánh, cam thảo mỗi thứ 10g. Sắc uống.
Bài 5: Tàn nhang: hạt bí đao 350g, hạt sen 30g, bạch chỉ 15g. Tất cả nghiền mịn. Hàng ngày uống sau bữa cơm. Chiêu bằng nước đun sôi để nguội.
Bài 6: Có thai phù thũng do tỳ hư: hạt bí đao 20g, trần bì 6g, mật ong 50g. Nấu chín ăn ngày 2 lần, trong vài ba ngày.
Lá bí đao: giã nát xào với dấm dùng bó chữa chín mé.
Hoa bí đao: hãm trà uống giúp ổn định tinh thần, giải tỏa stress.
BS. Phó Thuần Hương