Nhưng qua quá trình phát triển và tiêu thụ rau an toàn trên địa bàn của một số tỉnh, thành phố đã bộc lộ một số mặt hạn chế, đó là chưa hình thành cách trồng – kinh doanh- tiêu thụ rau an toàn một cách hợp lý và khoa học; nói cách khác, hiện nay chúng ta chưa có mô hình sản xuất, kinh doanh rau an toàn, đảm bảo được lợi ích của cả người sản xuất, người kinh doanh và người tiêu dùng.
Một mô hình trồng rau an toàn
Qua thực tế khảo sát tại các mô hình trồng rau an toàn của một số tỉnh, thành phố trong cả nước cũng như phương thức tiêu thụ rau an toàn hiện nay, đòi hỏi chúng ta cần phải giải quyết để tháo gỡ những mặt bất cập cả trong định hướng và cơ chế, đó là:
Hiện nay chúng ta chưa có đủ chính sách hợp lý nhằm đảm bảo được lợi ích của người trồng rau an toàn. Người trồng rau mới chỉ được hướng dẫn, tập huấn về kỹ thuật trồng rau an toàn. Nhưng hai khâu trọng yếu là đầu vào (giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…) và đầu ra ( khâu tiêu thụ) họ phải tự lo và phần lớn không ổn định, gặp nhiều rủi ro. Sản xuất rau an toàn phải vất vả, nghiêm ngặt về kỹ thuật như giống, đất trồng và nước tưới…. Bên cạnh đó, muốn có sản phẩm rau an toàn cần phải khống chế phân đạm và thuốc trừ sâu bệnh nên mẫu mã rau an toàn thường kém “hấp dẫn” hơn so với các loại rau bình thường khác. Ngoài ra, muốn có sản phẩm rau an toàn phải đầu tư cơ sở vật chất lớn hơn nhưng giá rau an toàn lại như các loại rau thông thường ở chợ dẫn đến không đảm bảo lợi ích về kinh tế nên người trồng rau cũng không mặn mà gì với rau an toàn. Trong khi đó, người tiêu dùng không có cơ sở để tin tưởng rằng rau mình mua để tiêu dùng hàng ngày là rau an toàn nhưng giá bán lại bằng hoặc cao hơn rau bình thường, vì người tiêu dùng không phân biệt được rau an toàn với các loại rau thông thường khác.
Một quầy bán rau an toàn
Cho đến thời điểm hiện nay, trên địa bàn các tỉnh, thành phố chưa có đại lý hoặc cửa hàng có đủ uy tín để bán rau an toàn cho người tiêu dùng (mặc dù đã có một số siêu thị của một số thành phố treo biển bán rau an toàn, nhưng chưa có độ tin cậy cao đối với người tiêu dùng).
Trong thời gian qua, các chương trình, dự án, đề tài phát triển rau an toàn của các tỉnh, thành phố đều sử dụng nguồn ngân sách của nhà nước, tạo nên tâm lý ỷ lại của người nông dân. Chủ đầu tư (các chương trình và cán bộ chỉ đạo) không bị ràng buộc về kinh tế với hiệu quả của dự án và cũng không có lợi ích gì lớn từ các dự án phát triển rau an toàn. Đa phần các dự án chỉ hướng dẫn kỹ thuật trồng rau an toàn mà chưa tổ chức sản xuất rau an toàn theo qui mô thu mua và tiêu thụ rau an toàn như thế nào? Hơn nữa, hiện nay chúng ta chưa tạo được cơ chế xã hội hoá trong sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ rau an toàn với sự liên kết giàng buộc của nhà nông, nhà khoa học, nhà quản lý và người tiêu dùng. Do vậy thiếu sự gắn kết giữa sản xuất- quản lý- tiêu thụ, thiếu cộng đồng trách nhiệm, cộng đồng lợi ích trong sản xuất, kinh doanh và tiêu thụ rau an toàn.
Đó là những bất cập trong quá trình sản xuất, kinh doanh và tiêu thụ rau an toàn hiện nay. Vì vậy, để có mô hình sản xuất, kinh doanh rau an toàn đạt hiệu quả, bền vững trong cuộc sống, được mọi người dân tin tưởng cũng như đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong cộng đồng xã hội đòi hỏi chúng ta phải giải quyết đồng bộ và hiệu quả những mặt hạn chế nêu trên.
Phạm Văn Phú
(Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Hà Giang)