Đông y cho rằng: Tai là ngoại khiếu của thận “Thận khai khiếu ở tai”, thuộc kinh túc thiếu âm thận, khí của thận thông lên tai, khi thận khí điều hòa thì tai nghe được ngũ âm (từ tiếng to đến tiếng nhỏ nhất).
Cơ chế sinh bệnh: Não là cái bể chứa tủy, thận sinh ra xương tủy. Tinh của thận hư tổn thì trí não kém không thông minh sáng suốt. Can (gan) và thận có quan hệ mật thiết với nhau: Khi can hỏa bốc lên cũng làm cho tai ù, tai điếc, đầu óc choáng váng, đau nhức đầu”. Khi thận hư, tinh thoát ra nhiều thì tai điếc, khi tân dịch bị tổn thương thì tai ù. Do uất ức lâu ngày, làm khí của can nóng, hỏa bốc lên che lấp thanh khiếu thì long óc ù tai, tai điếc đau đầu khó chịu đó là do tinh và khí của can và thận không điều hòa.
Tai ù: Là khi người bệnh tự cảm thấy tiếng ve kêu trong tai, khi mệt mỏi thì trong tai có tiếng ù khó chịu. Nếu thuộc hư chứng: đầu choáng váng, mắt hoa, tim hồi hộp, eo lưng đau mỏi, lưỡi đỏ nhạt, mạch hư tế. Nếu thuộc thực chứng: mặt đỏ tai nóng, có khi đau nhức, hay tức giận, trong người luôn thấy bứt rứt, ngủ kém hoặc ngủ không sâu giấc, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch huyền
Khám ù tai ở người cao tuổi.
Tai điếc: Thường do tai ù mà không nghe tiếng động bên ngoài nên gọi là điếc. Cũng có các triệu chứng như tai ù nhưng nặng hơn. Nếu do tuổi già mà tai điếc là do tinh khí bị suy kém, phần nhiều thấy hạ nguyên suy kém. Người thành niên tự nhiên điếc phần nhiều do can đởm tích nhiệt hỏa bốc lên.
Tùy từng trường hợp mà dùng thuốc cho thích hợp.
Nếu do thận âm hư: Dùng phương pháp bổ âm tiềm dương.
Bài thuốc “Nhĩ lung tả từ hoàn”: thục địa 16g, hoài sơn 12g, sơn thù nhục 8g, đan bì 8g, trạch tả 8g, phục linh 12g, ngũ vị tử 8g, từ thạch 12g. Ngày một thang sắc uống 3 lần trong ngày.
Nếu người cao tuổi, dùng bài “Đại bổ âm hoàn”: hoàng bá 12g, tri mẫu 12g, thục địa 16g, quy bản 16g, tủy sống lợn một bộ, tán bột làm viên hoàn mật ong, mỗi viên 5g, ngày uống hai lần mỗi lần uống 2 viên với nước đun sôi để ấm, uống trước khi ăn sáng và tối.
Nếu do hạ nguyên hư tổn, dùng phương pháp ôn bổ thận dương.
Bài thuốc: “Bổ cốt chỉ hoàn”: thục địa 20g, đương quy 12g, xuyên khung 8g, từ thạch 12g, nhục quế 8g, thỏ ty tử 12g, xuyên tiêu 12g, bổ cốt chỉ 16g, bạch tật lê 12g, hồ lô ba 12g, đỗ trọng 12g, bạch chỉ 12g, thạch xương bồ 10g.
Nếu người cao tuổi hạ nguyên hư suy
Bài thuốc: “Hà xa đại tảo hoàn”: tử hà xa 1 bộ, đảng sâm 120g, thục địa 160g, đỗ trọng 120g, ngưu tất 80g, mạch môn đông 80g, thiên môn đông 80g, quy bản 160g, hoàng bá 120g, phục linh 120g. Tán bột làm viên hoàn mật ong, mỗi viên 5g, ngày uống hai lần mỗi lần uống 2 viên trước khi ăn sáng và ăn tối.
Nếu do can khí uất, can hỏa bốc lên, dùng phương pháp thanh can tả hỏa. Bài thuốc “Long đởm tả can thang”: long đởm thảo 20g, hoàng cầm 12g, mộc thông 12g, xa tiền tử 12g, đương quy 12g, sinh địa 12g, sài hồ 8g, cam thảo 4g. Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn, hoặc lúc đói.
TTND.BS. Nguyễn Xuân Hướng