Ông bà ta thường có câu:
“Khôn ăn cái, dại ăn nước”. Thế nhưng còn rất nhiều người quan niệm rằng, khi
ninh thịt, ninh xương các chất bổ béo đã ra hết vào nước, nên chỉ cho con ăn
nước vừa dễ ăn, dễ tiêu hóa lại vừa bổ…
Hàng ngày tại trung tâm khám
của Viện Dinh dưỡng, các bác sĩ gặp nhiều bà mẹ phàn nàn: “Bác ơi, em cho cháu
ăn chẳng thiếu thứ gì, mất bao nhiêu công ninh nấu, mà sao cháu chẳng lên cân,
da cứ xanh nhợt mà chẳng biết đi, biết đứng gì cả”. Khi được hỏi về cách chế
biến thức ăn cho trẻ thì hầu hết các bà mẹ này đều chỉ ninh lấy nước thịt, nước
xương nấu bột nấu cháo cho trẻ, lý do là vì sợ cháu không ăn được, sợ cháu bị
hóc thức ăn, một số cháu cứ lợn cợn tý thịt là nôn.
Có những bà mẹ khi được bác
sĩ cho biết là cháu bị còi xương thì nói luôn: “Ngày nào em cũng ninh nửa cân
xương ống, hai đôi chân gà để nấu bột cho cháu ăn mà sao vẫn bị còi xương hở
bác?”. Bác sĩ giải thích: “Khi ninh thịt và xương chỉ có rất ít các acid amin
hòa tan trong nước tạo vị ngọt, thơm, còn lại phần lớn chất đạm vẫn còn lại ở
bã thịt, nếu cháu chỉ ăn nước thịt sẽ bị thiếu chất đạm dẫn đến suy dinh dưỡng
còi cọc và thiếu máu. Còn ninh xương thì canxi hòa tan trong nước rất ít, cháu
bị thiếu canxi nên bị còi xương”. Lúc này bà mẹ mới ồ lên: “Thế mà mà em cứ
tưởng nước mới là chất bổ, em ninh kỹ thế cơ mà”.
Cũng có những ông bố tâm sự:
“Vợ em bận việc suốt ngày, mọi việc chăm sóc cháu đều khoán cho người giúp
việc, mỗi ngày ninh 2 – 3 lạng thịt thăn để nấu bột cho cháu, phần bã còn lại
chị giúp việc tiếc của nên ăn, thế mà cháu bé thì cứ gầy còm xanh xao, còn chị
giúp việc cứ béo tròn, da dẻ hồng hào, bây giờ nghe bác giải thích em mới hiểu
phần bã thịt nhạt nhẽo ấy lại còn nhiều chất bổ đến vậy”. Nghe những câu chuyện
trên, chắc các bà mẹ cũng đã hiểu nên cho con ăn cái hay ăn nước.
Nhiều bà mẹ cho rằng nước hầm
có nhiều chất bổ, giúp trẻ dễ tiêu hóa và cứng xương. Thực ra, trong nước thịt,
nước xương ninh hầm có nhiều nitơ, tuy tạo được hương vị thơm ngon, kích thích
sự thèm ăn nhưng lại có rất ít đạm và canxi. Còn nước luộc rau, chỉ có một ít
vitamin hòa tan trong nước (vitamin C, vitamin B1) với lượng không đáng kể. Hơn
nữa chỉ cho ăn nước rau sẽ thiếu chất xơ dẫn đến trẻ bị táo bón cũng không hấp
thu được thức ăn cũng dẫn đến suy dinh dưỡng. Trong những năm đầu đời, cân nặng
và chiều cao của trẻ phát triển rất nhanh. Do vậy, nhu cầu dinh dưỡng tính theo
cân nặng của trẻ cao hơn hẳn người lớn. Nếu chỉ luộc hoặc ninh thức ăn rồi lấy
nước nấu bột, trẻ sẽ không có đủ dinh dưỡng. Nên cho trẻ ăn cả phần cái bằng
cách nghiền, xay hoặc băm nhỏ. Tất cả các thành phần dinh dưỡng như chất đạm,
chất béo, canxi, phốt pho, sắt, kẽm… (giúp tạo dựng nên cấu trúc tế bào của
các tổ chức và tham gia vào nhiều hoạt động chức năng cơ thể) đều nằm trong
phần cái của thức ăn.
Trên thực tế, cũng có bà mẹ
biết rằng ăn cả cái thì tốt hơn nhưng cứ cho ăn là trẻ lại nôn nên phải ăn
nước. Vậy phải làm thế nào cho trẻ ăn được cái? Điều quan trọng là ngay từ bữa
ăn dặm đầu tiên, bà mẹ đã phải cho con ăn cả cái, chỉ có điều tập ăn ít một,
lúc đầu xay băm nhuyễn, sau đó tăng dần độ thô của thức ăn lên, những miếng ăn
đầu tiên cháu có thể ậm ọe muốn nôn, nhưng nếu kiên trì tập trẻ sẽ quen và
không nôn nữa. Khi trẻ bắt đầu có răng, nhất là có răng hàm (từ trên 1 tuổi)
thì không dùng máy xay sinh tố nữa mà phải cho ăn thô: chỉ băm thức ăn, thái
rau, ăn cháo hạt hoặc cơm nát, mì, bún phở để cho trẻ tập nhai, khi nhai thức
ăn kích thích tuyến nước bọt tiết men tiêu hóa giúp trẻ ăn ngon miệng và tiêu
hóa tốt, động tác nhai cũng giúp xương hàm phát triển, sau này bé không bị mọc
răng lệch do cung hàm hẹp, cho ăn thô sớm cũng phòng ngừa được chứng biếng ăn ở
trẻ. Như vậy, câu nói của ông bà ta “khôn ăn cái, dại ăn nước” quả là không
sai!
ThS.BS. LÊ THỊ HẢI