(Thái Vân Hà – Bình Định)
PCOS là cụm từ viết tắt bởi Polycystic Ovary Syndrome, theo thuật ngữ y khoa Việt Nam gọi hội chứng buồng trứng đa nang, rối loạn nội tiết thường gặp ở nữ giới.
Về nguyên nhân, hội chứng buồng trứng đa nang cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa rõ, nhưng với những lý giải được chấp nhận có thể là do phối hợp của nhiều yếu tố, rối loạn nội tiết tố nữ với biểu hiện thường gặp qua các triệu chứng như béo phì kiểu bụng, vòng kinh phóng noãn dưới dạng không đều hay không thường xuyên, dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt bị rối, có thể vô kinh – thiểu kinh – đa kinh – rong kinh, nặng hơn nữa là tình trạng xuất huyết ở tử cung; kháng insulin là tình trạng đáp ứng kém của một số cơ quan so với bình thường với cùng một lượng insulin, gây tăng insulin trong máu và đái tháo đường týp II. Kháng insulin thường đi kèm với một loạt các rối loạn chuyển hóa khác, dẫn đến cao huyết áp, rối loạn lipid máu như tăng triglyceride, tăng LDL, giảm HDL, tăng vòng bụng, cường androgens ở phụ nữ hội chứng buồng trứng đa nang dẫn đến các triệu chứng như rậm lông; phát triển ở những nơi như hai bên gò má, cằm, cổ ở giữa ngực và dưới rốn, mụn trứng cá, hói đầu, rụng tóc. Trên siêu âm có hình ảnh buồng trứng đa nang, có12 nang kích thước từ 2 – 9mm và tăng thể tích buồng trứng >10cm3, xét nghiệm máu thì LH > 10, tỉ lệ LH/FSH 3/2, Androgen (Testosterone) > 2.5 nmol/l hay > 1.5ng/ml. Về tình trạng sức khỏe, với nữ giới có hội chứng buồng trứng đa nang, theo các nhà khoa học thì dễ dẫn đến một số bệnh lý đi kèm như cao huyết áp, đái tháo đường týp II, đái tháo đường trong thai kỳ, bệnh lý động mạch vành, ung thư nội mạc tử cung…
Về điều trị, pcos là hội chứng phối hợp nhiều rối loạn, dẫn đến rối loạn rụng trứng như kinh nguyệt không đều, thậm chí rong kinh, rối loạn gây cường androgen máu như rậm lông, mọc râu, phì đại âm vật…; về lâu dài, ở những người hội chứng buồng trứng đa nang có thể bị đái tháo đường týp II, cao huyết áp, xơ vữa động mạch, rối loạn lipid máu, đái tháo đường thai kỳ, ung thư nội mạc tử cung, đặc biệt là dễ vô sinh; vì vậy trong điều trị hội chứng buồng trứng đa nang tùy theo mục đích mà ta có cách điều trị khác nhau.
Về điều trị chứng vô sinh, nguyên nhân gây vô sinh ở hội chứng buồng trứng đa nang là rối loạn phóng noãn, gây ra tình trạng không rụng trứng do đó mà gây vô sinh. Mục đích điều trị ở đây là phải gây được phóng noãn. Về nội khoa trước hết cần được giảm cân ở những người có thể trạng béo phì, giảm cân gây được giảm mỡ sẽ giảm đề kháng insulin; sử dụng Metformin, với mục đích làm giảm đề kháng insulin, giúp cân bằng nồng độ glucose trong máu, tái lập lại chu kỳ kinh nguyệt bình thường, tăng khả năng rụng trứng và có thai, giảm nguy cơ tiểu đường; giảm nồng độ androgen trong máu, cải thiện chu kỳ kinh nguyệt, từ đó tăng khả năng có thai. Nghiên cứu cho thấy Metformin được sử dụng cho bệnh nhân hội chứng buồng trứng đa nang trong 3 tháng đầu của thai kỳ có tác dụng làm giảm tỉ lệ xảy thai; tuy nhiên cho đến nay cũng chưa ai chứng minh được tác hại của Metformin với thai hoặc Metformin an toàn với thai như thế nào, nên phải cẩn trọng và điều dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Về điều trị ngoại khoa, đã được áp dụng bằng các phương pháp như cắt góc buồng trứng, xẻ múi cam, và đã gây được phóng noãn cho bệnh nhân hội chứng buồng trứng đa nang; tuy nhiên với kỹ thuật đó có rất nhiều nhược điểm không có lợi cho bệnh nhân như tai biến phẫu thuật, dính sau mổ, gây suy buồng trứng sớm, nên đến nay người ta đã cải tiến sang kỹ thuật đốt điểm buồng trứng qua phẫu thuật nội soi, đây là một kỹ thuật mới tiến bộ và tỉ lệ gây được rụng trứng, có vòng kinh đều và có phóng noãn sau phẫu thuật, hoặc sau phẫu thuật đốt điểm buồng trứng bệnh nhân có đáp ứng tốt hơn với thuốc kích thích buồng trứng, tuy nhiên phương pháp điều trị ngoại khoa dù sao cũng là một phương pháp có tính xâm lấn, không thể tránh khỏi tỉ lệ biến chứng trong và sau phẫu thuật.
BS.CKI. TRẦN QUỐC LONG