Chế độ ăn ketogenic là gì?
Chế độ ăn ketogenic là một chế độ ăn uống hạn chế tinh bột (carbohydrate) với số lượng rất thấp (thường dưới 50 gram) và tăng lượng chất béo chưa bão hoà và đạm, nhằm tạo ra trạng thái chuyển hóa năng lượng mới từ chất béo (trái ngược với năng lượng lấy từ tinh bột).
Chế độ ăn ketogenic đã được sử dụng từ những năm 1920 trong điều trị các rối loạn sức khỏe như bệnh động kinh. Hiện nay, chế độ ăn ketogenic đang được sử dụng cho một loạt các rối loạn sức khỏe, bao gồm u nguyên bào thần kinh đệm (glioblastoma), mất trí nhớ, quản lý cân nặng, đái tháo đường, ung thư, thậm chí cả mụn trứng cá. Ngoài ra, một số vận động viên đã biết và sử dụng chế độ ăn ketogenic hoặc các phiên bản biến thể của chế độ ăn này để tăng hiệu suất tập luyện và giảm mỡ.
Thông thường, chế độ ăn ketogenic tiêu thụ 25-50 gam carbohydrate mỗi ngày. Những người theo chế độ ăn ketogenic tiêu thụ 60-70 % lượng calo từ chất béo, 20-30 % từ đạm (protein), và không quá 5-10 % từ tinh bột (carbohydrate). Cụ thể đối với một người theo chế độ ăn uống 1800 calo mỗi ngày, họ sẽ cần tiêu thụ 140 gram chất béo, 90 gram protein và 45 gram carbohydrate mỗi ngày.
Các nghiên cứu về chế độ ăn ketogenic
Trong một nghiên cứu, đánh giá 262 bệnh nhân trong 10 tuần, bệnh nhân thực hiện theo chế độ ăn ketogenic bao gồm 3-5 phần rau, protein vừa phải và ăn chất béo cho đến khi thấy vừa đủ (với trọng tâm là chất béo), tất cả những người tham gia đã có thể loại bỏ ít nhất một loại thuốc đái tháo đường, mức HbA1C giảm, và đã giảm 20% chất béo trung tính (các chất béo có hại làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch). Những người tham gia được giáo dục dinh dưỡng và được theo dõi chặt chẽ bởi chuyên gia sức khỏe. Ngoài ra, họ được theo dõi hàng ngày về lượng đường trong máu để có thể điều chỉnh thuốc.
Một phân tích của 13 nghiên cứu cho thấy những người ăn theo chế độ ăn ketogenic rất ít calo (ít hơn 50 gram mỗi ngày) giảm trọng lượng cơ thể và huyết áp tâm trương so với những người ăn chế độ ăn ít chất béo bao gồm ít hơn 30% lượng calo từ chất béo. Ngoài ra, những người theo chế độ ăn ketogenic đã tăng mức cholesterol tốt HDL.
Một nghiên cứu phân tích khác bao gồm tổng cộng 09 nghiên cứu với 734 bệnh nhân đái tháo đường, chế độ ăn carbohydrate thấp có ảnh hưởng đáng kể đến giảm nồng độ HbA1c và làm giảm đáng kể nồng độ triglyceride.
Các thực phẩm thường có trong chế độ ăn ketogenic.
Lời khuyên khi áp dụng chế độ ăn ketogenic
Nếu bạn bắt đầu chế độ ăn ketogenic thì tốt nhất là không nên áp dụng mạnh tay ngay. Chuyên gia dinh dưỡng Sarah Currie, Hoa Kỳ khuyên rằng: “Nếu ai đó quen với việc ăn 200 gram carbohydrate mỗi ngày và đột nhiên giảm xuống 50 gram hoặc thấp hơn, họ sẽ cảm thấy có nhiều vấn đề phát sinh và sẽ không bền bỉ lâu dài để sử dụng chất béo làm nhiên liệu. Việc giảm carbohydrate mạnh có thể có tác dụng đối với một số người, nhưng có thể nguy hiểm cho người đang sống với bệnh đái tháo đường, đặc biệt nếu họ không quản lý chặt chẽ đường máu và thuốc đang dùng của họ.
Các chuyên gia dinh dưỡng và các nhà giáo dục đái tháo đường đồng ý rằng loại chất béo bạn chọn sẽ rất quan trọng đối với sức khỏe và tuổi thọ. Vì một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn carbohydrate thấp trong chế độ ăn ketogenic có thể làm tăng cholesterol xấu LDL. Điều quan trọng là phải hạn chế lượng chất béo bão hòa từ sản phẩm thịt chế biến, pho mát béo, bơ, kem. Tốt nhất là chọn chất béo chưa bão hòa, chẳng hạn như dầu, quả hạch, hạt, bơ.
Chế độ ăn ketogenic kết hợp một lượng lớn protein, có thể gây hại cho thận và có thể không thích hợp cho những bệnh nhân đái tháo đường có bệnh thận đi kèm.
BS. Thanh Hoài
(Healthline.com, verywellhealth.com, thediabetescouncil.com)