Nhiều người mắc thoát vị cột sống cổ lo lắng trong việc lựa chọn phẫu thuật. Trên thực tế, việc sử dụng vi phẫu thuật trong mổ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ đã trở nên quen thuộc cùng với nhiều tiến bộ về kỹ thuật và vật liệu. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về phương pháp này.
Người bệnh được hưởng lợi gì?
Việc sử dụng kính hiển vi phẫu thuật đã làm thay đổi sâu sắc toàn bộ công nghệ điều trị phẫu thuật đối với thoát vị đĩa đệm cột sống cổ.
Mổ vi phẫu với kính hiển vi giúp đường mổ được rạch ngang, chỉ rạch hình chữ Z khi có quá nhiều đĩa đệm được mổ cùng lúc. Như vậy, về mặt thẩm mĩ sẽ tốt hơn, đa số người bệnh không còn bị mặc cảm khi mọi người cứ săm soi vào cái cổ của mình. Ngoài ra, do việc giảm đi chiều dài và độ rộng của vết mổ, khả năng gây thương tổn cho các cấu trúc lân cận vùng mổ như khí quản, thực quản, mạch máu và các dây thần kinh giảm đi. Với ưu thế về khả năng chiếu sáng và phóng đại của kính hiển vi phẫu thuật, cùng với sự phát triển của các thế hệ khoan mài cao tốc ngày càng nhanh, ngày càng êm và ngày càng nhỏ, gọn, nhẹ, việc xử lí các chồi xương hoặc dây chằng vùng khối thoát vị bị cốt hóa trở nên dễ dàng hơn. Đồng thời với những tiến bộ trên, sự tiến bộ trong công nghiệp chế tạo các hệ thống nẹp vít cố định cột sống cổ lối trước, số đĩa đệm có thể mổ cùng một lúc bằng đường mổ phía trước ngày càng nhiều.
Mổ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ như thế nào?
Hiện nay, mổ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ đã được áp dụng quy trình chuẩn. Bệnh nhân được gây mê toàn thân, đặt nằm ngửa trên bàn mổ với cổ hơi ngửa.
Hình ảnh thoát vị đĩa đệm cột sống cổ.
Da được rạch ở một bên cổ tùy theo thói quen và tay thuận của phẫu thuật viên. Da được rạch ngang, trong trường hợp mổ 3 hoặc 4 đĩa đệm cùng một lúc có thể phải rạch da hình chữ Z. Các lớp màng gân (gọi là cân cơ) ở cổ được tách ra theo chiều dọc để không phải cắt ngang qua các cơ vùng cổ. Các dây thần kinh và mạch máu được bóc tách và đẩy ra ngoài hoặc vào trong, khí quản và thực quản cũng được tách sang một bên. Mặt trước cột sống cổ được bộc lộ và banh ra bằng các dụng cụ chuyên biệt, được đánh dấu, sau đó chỗ đánh dấu được chụp Xquang bằng một loại máy chiếu gọi là C-arm (cánh tay hình chữ C) để xác định chính xác vị trí cần mổ. Sau khi xác định đúng vị trí cần mổ, kính hiển vi phẫu thuật được đưa vào và bác sĩ bắt đầu nhìn vào kính để mổ. Toàn bộ dây chằng, sụn và nhân nhầy xơ hóa của đĩa đệm bị bệnh được lấy ra. Đến đây thì bác sĩ sẽ tăng độ phóng đại của kính hiển vi phẫu thuật nhằm tìm ra chỗ dây chằng dọc sau bị xé rách để từ đó lấy ra được các mảnh vỡ của khối thoát vị. Khoan mài cao tốc với mũi khoan kim cương được sử dụng để mài đi các chồi xương, giải phóng tủy sống. Sau khi kiểm tra thấy tủy sống và các dây thần kinh đã được giải phóng, các đầu xương sẽ được làm sạch để tăng độ liền xương cho mảnh ghép. Một mảnh ghép được đặt vào chỗ mà đĩa đệm mới được lấy đi. Sau đó, bề mặt của mặt trước cột sống cổ được làm sạch và làm phẳng và một nẹp cột sống cổ được đặt lên mặt trước cột sống và cố định bằng các vít bắt vào các đốt sống ở hai đầu trên và dưới của mảnh ghép. Vết mổ được kiểm tra, cầm máu và đóng lại.
Trước kia, người ta lấy xương chậu để làm mảnh ghép. Mảnh ghép lấy từ xương chậu của chính người bệnh được gọi là mảnh ghép tự thân, về mặt miễn dịch nó là tốt nhất. Tuy nhiên, chất lượng của mảnh xương ghép chỉ tốt khi người bệnh không có loãng xương và các bệnh mạn tính khác. Kĩ thuật lấy mảnh ghép cũng quyết định chất lượng của mảnh ghép. Ngoài ra, những vấn đề liên quan đến nơi lấy mảnh ghép như nhiễm trùng, đau, hoại tử da, thương tổn thần kinh và mạch máu… là những biến chứng thường gặp, làm cho các bác sĩ phải e ngại.
Hiện nay, các bác sĩ có xu hướng dùng các vật liệu nhân tạo (titanium hoặc peek) không gây kích ứng đối với cơ thể làm thành một cái khung bên trong có thể nhồi các xương ghép (xương tự thân hoặc xương nhân tạo) để làm cầu nối cho xương của người bệnh mọc ra, nối liền hai đốt sống được cố định.
Việc ghép xương và cố định, hàn các đốt sống lại với nhau có ưu điểm là bất động tốt, khu vực mổ không còn bị viêm hay tạo thành khớp giả gây đau. Tuy nhiên, do có một hoặc vài khớp của cột sống cổ bị hàn cứng, lực tác động lên cột sống khi người bệnh cúi, ngửa, nghiêng, xoay cổ sẽ tăng lên ở khu vực các đĩa đệm kế cận với chỗ được hàn cứng, từ đó, khả năng xảy ra thoát vị thêm nữa là khá cao.
Lưu ý sau phẫu thuật
Sau cuộc mổ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ đường trước, người bệnh thường bị đau khi nuốt. Nếu chịu khó uống nước, nói chuyện, tập nuốt thì sau 4 – 5 ngày, đau giảm đi nhiều. Trong trường hợp đặt mảnh ghép và cố định nẹp vít cột sống cổ, người bệnh phải mang nẹp cổ cứng từ 3 – 6 tuần. Nẹp cổ thường làm cho người bệnh khó chịu do cấn vào hàm, vào vai, xương đòn gây đau. Ngoài ra, sau vài ngày đầu mang nẹp cổ cứng, người bệnh có cảm giác mỏi và cứng gáy và hai vai. Cảm giác này ngày càng tăng cho đến khi bỏ nẹp cổ và tập cúi ngửa nghiêng cổ vài ngày mới giảm và sau đó khoảng 6 tuần mới có thể hết mỏi và đau nếu tích cực tập luyện.
BS. Võ Xuân Sơn
