Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) có thể làm tổn thương các dây thần kinh ngoại biên của bạn, làm bạn cảm thấy đau, nóng và lạnh, Gọi tắt là DPN (Diabetic Peripheral Neuropathy). Tình trạng này thường ảnh hưởng nhất đến bàn chân và cẳng chân của bạn.
Nó cũng có thể ảnh hưởng đến bàn tay và cánh tay của bạn. Nó gây ra cảm giác kỳ lạ trong da và các cơ của bạn, cũng như bị tê mất cảm giác có thể dẫn đến chấn thương mà bạn không nhận ra mình bị.
Nguyên nhân gì?
Những người bị bệnh ĐTĐ có nhiều khả năng có lượng glucose (đường) và triglycerides (một dạng chất béo) trong máu của họ. Theo thời gian, những tổn thương thần kinh gửi các tín hiệu đau đến não của bạn, cũng như tổn thương các mạch máu nhỏ cung cấpchất dinh dưỡng đến các dây thần kinh. Cách tốt nhất để ngăn ngừa hoặc trì hoãn DPN là kiểm soát lượng đường trong máu và huyết áp của bạn.
Người nào bị bệnh thần kinh ngoại biên?
Khoảng một nửa số người mắc bệnh ĐTĐ có một số loại tổn thương thần kinh. Hai trong số 10 người đã bị DPN khi họ được chẩn đoán, mặc dù phổ biến hơn là bạn càng mắc bệnh này lâu hơn. Người bị béo phì hoặc có tiền tiểu đường hoặc hội chứng chuyển hóa (một sự kết hợp không lành mạnh của huyết áp cao, lượng đường trong máu cao, cholesterol cao và mỡ bụng) cũng có cơ hội bị DPN.
Các triệu chứng
Chân và các ngón tay của bạn có thể bắt đầu có cảm giác bị châm hoặc bỏng rát, như “kim đâm”. Cái chạm nhẹ nhất, có thể từ tấm trải giường của bạn, có thể gây đau. Lúc đó, các cơ của bạn có thể trở nên yếu, đặc biệt là xung quanh mắt cá chân của bạn. Bạn có thể thấy khó giữ thăng bằnghơn hoặc đi bộ bị đau.
Nhưng bạn có thể không có bất kỳ triệu chứng nào, mặc dù đã có tổn thương thần kinh.
Hãy kiểm tra thường xuyên
Khi bạn bị ĐTĐ, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ để biết sớm có bị DPN không. Bao lâu thì khám? Mỗi năm nếu bạn bị týp 2. Đối với týp 1, bạn nên xét nghiệm hàng năm, bắt đầu sau tuổi dậy thì hoặc sau 5 năm nếu bạn được chẩn đoán khi bạn lớn tuổi hơn.
Hãy yêu cầu bác sĩ về việc kiểm tra DPN nếu bạn chưa mắc bệnh ĐTĐ nhưng có nguy cơ mắc bệnh này.
Vì DPN thường bắt đầu ở bàn chân và cẳng chân, bác sĩ sẽ tìm kiếm ở đó để biết các vết cắt, vết loét và các vấn đề về lưu thông máu. Họ sẽ kiểm tra số thăng bằng của bạn và xem bạn đi bộ. Họ sẽ tìm hiểu xem bạn cảm nhận được những thay đổi về nhiệt độ và những va chạm tinh tế như các dao động như thế nào. Họ có thể đặt một sợi dây mỏng hoặc một cái âm thoa trên các ngón chân và bàn chân của bạn để xem bạn có cảm thấy nó không.
Kiểm tra máu và nước tiểu
Những kiểm tra này giúp bác sĩ theo dõi lượng đường huyết và triglyceride của bạn. Các xét nghiệm có thể giúp loại trừ các nguyên nhân khác của bệnh thần kinh như bệnh thận, các vấn đề về tuyến giáp, mức B12 thấp, các nhiễm trùng, ung thư, HIV và lạm dụng rượu, có thể cần được điều trị khác.
Điều trị
Thuốc trị trầm cảm (citalopram, desipramine, nortriptyline, paroxetine) và co giật (gabapentin, pregabalin) có thể làm cho DPN của bạn ít đau hơn, nhưng thuốc giảm đau không kê toa có thể không giúp gì. Các thuốc bạn bôi trên da để làm tê nó, như lidocaine, cũng có thể hữu ích. Không có gì chữa được những hư hỏng thần kinh. Bác sĩ có thể đề nghị các bài tập đặc biệt (vật lý trị liệu) để giúp bạn cảm thấy tốt hơn và giữ cho bạn di chuyển được.
Nhiễm trùng
Một tác dụng phụ của DPN là bạn có thể không nhận thấy các vết cắt nhỏ, mụn nước, các vết bỏng hoặc các vết thương khác vì bạn đơn giản là không cảm thấy chúng. Vì bệnh ĐTĐ làm cho những vết thương này chậm chữa lành hơn, chúng có thể trở nên rất nghiêm trọng trước khi bạn tìm thấy chúng. Chúng có nhiều khả năng bị nhiễm trùng hơn. Nếu không có sự chăm sóc thích hợp, bạn có thể mất một ngón chân, bàn chân của bạn, hoặc thậm chí một phần chân của bạn.
Bàn chân charcot
Bệnh thần kinh nặng có thể làm suy yếu các xương ở bàn chân. Chúng có thể nứt hoặc vỡ, làm cho bàn chân của bạn bị đỏ, đau, sưng, hoặc chạm vào thấy ấm. Nhưng bởi vì bạn không thể cảm thấy nó, bạn có thể tiếp tục đi bộ trên bàn chân của mình và làm biến dạng nó. Ví dụ, chỗ lõm bàn chân có thể sụp xuống và phình ra hướng mặt đất. Biết sớm, bác sĩ có thể điều trị bàn chân Charcot với nghỉ ngơi, niền lại và sử dụng giày đặc biệt. Các trường hợp nghiêm trọng có thể cần phải phẫu thuật.
Hãy chăm sóc bàn chân bạn
Mỗi ngày, tìm vết cắt, vết loét hoặc vết bỏng mà bạn có thể không cảm thấy. Một tấm gương có thể giúp đỡ nhìn thấy những nơi khó nhìn. Đừng quên kiểm tra giữa các ngón chân của bạn. Rửa chân hàng ngày trong nước ấm (sử dụng nhiệt kế để kiểm tra nhiệt độ) Khi nghỉ ngơi, hãy lắc nhẹ ngón chân và đặt bàn chân lên để giúp máu của bạn luôn chuyển động. Gọi cho bác sĩ của bạn nếu sau vài ngày vẫn còn bất kỳ vấn đề nào không rõ ràng.
Hãy mang giày
Họ bảo vệ bàn chân của bạn khỏi mặt đất, cho dù đất nóng, lạnh băng giá, hoặc gồ ghề. Hãy chắc chắn rằng đôi giày của bạn thoáng, dễ chịu và có nhiều chỗ cho các ngón chân của bạn. Mang theo đôi giày bạn hay sử dụng nhất khi đi bác sĩ kiểm tra. Bạn có thể cần giày đặc biệt hoặc các miếng đệm khi bạn có vấn đề về chân.
Các dạng khác của bệnh lý thần kinh
Bệnh ĐTĐ cũng có thể gây ra các vấn đề về thần kinh ở những nơi khác trong cơ thể của bạn.
Các thần kinh phó giao cảm bị tổn thương là thần kinh giúp kiểm soát bàng quang, dạ dày, mắt, mạch máu và các chức năng khác của cơ thể.
Tổn thương đầu gần (Proximal) ở hông, mông hoặc đùi của bạn (thường chỉ ở một bên), khiến bạn khó di chuyển.
Các điểm đau của các dây thần kinh đơn, thường ở chân, tay, đầu hoặc ngực và bụng.
TTƯT BS.CKII. NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY
(Theo web MD)
