Đã vào mùa hè, những đợt nắng mới bắt đầu, tiết trời trở nên oi ả, nóng nực, khiến cho nhiều người cảm thấy bức bối, mệt mỏi. Chị Liên (Thạch Thành, Thanh Hóa) đang ngồi chờ khám bệnh ở Bệnh viện K cho biết: “Tôi mắc bệnh viêm gan C, dạo gần đây thấy trong người nóng bức, nổi nhiều mụn nhọt, mẩn ngứa, da dẻ sạm lại… Tôi lo bệnh của mình tái phát nên đi khám bệnh”.
Đây không phải là trường hợp duy nhất, một bệnh nhân khác là anh H. ở (Hưng Yên) tâm sự: “Tôi thường xuyên hút thuốc, dạo này ai cũng bảo da tôi thâm đen, sần sùi quá. Bản thân không có biểu hiện gì nhiều nhưng tôi ăn không ngon, ngủ không yên nên đi khám.”
Theo TTND. BS CKII, TS. Nguyễn Hồng Siêm, Chủ tịch Hội Đông y Hà Nội, Phó Chủ tịch Trung ương Hội Đông y Việt Nam, vào mùa hè quá trình trao đổi chất của cơ thể tăng nhanh hơn, cộng thêm việc ăn uống, sinh hoạt không hợp lý sẽ khiến cơ thể sinh bệnh. Nhẹ thì mụn nhọt, mẩn ngứa, da dẻ sạm lại, phụ nữ bị nám nhiều hơn… ở những người mắc bệnh mạn tính, đặc biệt là bệnh gan sẽ làm bệnh tiến triển nặng thêm.
Mắc bệnh gan do lối sống
BS CKI Nguyễn Thị Hoa, Trưởng khoa Nội 3, Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam cho biết, theo y học cổ truyền không có khái niệm “nóng gan”, nhưng dân gian thường cho những chứng bệnh như nổi mụn nhọt, mề đay, mẩn ngứa… là do yếu gan, nóng trong người.
Chủ tịch Hội đông y Hà Nội Nguyễn Hồng Siêm
Theo BSCK II, TS Nguyễn Hồng Siêm, bên cạnh yếu tố môi trường bao gồm nhiệt độ, độ ẩm trong không khí hay ô nhiễm môi trường gây chứng nóng trong người, còn một yếu tố quan trọng gây bệnh tật, đặc biệt ở gan là lối sống. Chế độ ăn nhiều protein, đường, mỡ cũng làm gan phải làm việc quá tải, phát sinh bệnh tật. Theo đông y, tâm chủ huyết, nhưng can tạo huyết. Khi can huyết nhiệt (tức là máu ở gan nóng), tất sẽ sinh mụn nhọt hoặc dị ứng, mề đay ở người lớn. Y học cổ truyền phương Đông cho rằng, can có liên quan đến huyết, vì thế khi bị mụn nhọt, mẩn ngứa … thường do can (gan), nhưng không phải tất cả các biểu hiện như trên đều liên quan đến gan.
Bên cạnh đó, một số thói quen, lối sống có ảnh hưởng tới gan như thức khuya, uống bia rượu, hút thuốc lá, ăn đồ cay nóng… . BS CKII, TS Nguyễn Hồng Siêm lấy ví dụ, nếu một người thường xuyên uống rượu, gan sẽ phải làm việc liên tục để thải chất độc. “Giống như một người bình thường, nếu làm việc 8 tiếng mỗi ngày, và dành thời gian để ăn, ngủ, nghỉ ngơi hồi phục sức khỏe thì không sao, nhưng nếu một người phải làm việc từ 12 – 20 tiếng, lâu dần sẽ kiệt sức mà chết”. “Gan của chúng ta cũng vậy, nếu bắt nó làm việc quá khả năng, tức là phải thải độc tố liên tục, như ở những người nghiện rượu, sẽ có ngày các tế bào gan bị xơ hóa”. Đó là lý do uống rượu lâu ngày, nghiện rượu sẽ bị xơ gan, hoặc ung thư gan. “Có những trường hợp xơ gan khi giải phẫu bệnh, gan còn lại giống như đất sét, vì mất hết chức năng”- BS Siêm cho biết.
Ung thư gan do rượu là căn bệnh nguy hiểm hàng đầu có tỷ lệ tử vong cao.
Cách gì để gan khỏe trong mùa hè?
Như vậy, có rất nhiều nguyên nhân gây ra chứng nóng trong người như mụn nhọt, mẩn ngứa, hay do bệnh gan, đặc biệt ở những người có lối sống thiếu lành mạnh cũng ảnh hưởng tới sức khỏe của lá gan.
BS CKII ,TS Nguyễn Hồng Siêm khuyên, thay đổi chế độ sinh hoạt là cực kỳ quan trọng, nhất là vào mùa nóng. Nên ăn uống điều độ, nhiều rau xanh, quả chín, hạn chế bia rượu. Tuyệt đối không nên uống nhiều rượu, uống kéo dài hoặc nghiện rượu nếu không muốn bị ảnh hưởng đến chức năng gan. Tránh thức khuya, nên tập thể dục rất tốt để bảo vệ và tăng cường sức khỏe.
Có quan niệm ăn uống theo mùa rất hữu ích. Như ở xứ lạnh người ta thường ăn các thực phẩm có tính ấm, cay nóng để giữ thân nhiệt, nhưng Việt Nam là sứ xở nhiệt đới, vào mùa nóng mà ăn nhiều đồ cay nóng sẽ làm thân nhiệt tăng lên, gây hại cho cơ thể, TS Siêm lý giải. Theo y học cổ truyền, bệnh tật phát sinh do sự mất cân bằng giữa 2 yếu tố “âm” và “dương” trong cơ thể. Nếu để mất cân bằng âm dương (quá âm hay quá dương) đều sinh bệnh.
Cần phải có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý để bảo vệ sức khỏe. Với gan cũng vậy, mặc dù đây là bộ phận duy nhất trong cơ thể mà các tế bào có thể tái tạo, nhưng nếu không được nghỉ ngơi, chăm sóc đúng cách, hợp lý, sẽ có ngày phát sinh bệnh ở gan.
Hải Yến
