Dưới đây là một số kỹ năng cha mẹ cần trang bị cho con trước khi bé bước vào lớp 1:
1. Kĩ năng tự chăm sóc bản thân khi ở nhà. Đến giờ phút này thì cha mẹ cần nghiêm túc kiểm điểm lại xem các con đã học hết các kĩ năng tự chăm sóc bản thân hay chưa. Tự xúc ăn, đói biết lấy đồ ra ăn, biết kẹp bánh mì với bơ, pate để ăn, biết tắm, đi toilet lau rửa sạch sẽ, biết tự lấy quần áo ra mặc, thay quần áo và tự giặt sạch, ở nhà một mình biết tránh các vật dụng nguy hiểm, …… Nếu con còn thiếu những kĩ năng nào, cha mẹ cần phải bổ sung ngay. Ví dụ như để kiểm tra kỹ năng con tự phục vụ, cách thức hay nhất là cho con ở nhà 1 mình độ 10 phút, rồi tăng lên 30 phút và con tự tìm thức ăn cho mình là ổn.
2. Kĩ năng phòng tránh và ứng phó khi gặp hiểm nguy. Các cha mẹ chú ý dạy con thoát hiểm. Đây là nội dung vô cùng quan trọng và không thể thiếu được. Không ai biết trước tương lai mình sẽ gặp phải cảnh ngộ gì. Có kĩ năng thoát hiểm sẽ giúp trẻ luôn bình tĩnh và ứng phó kịp thời trong từng tình huống. Ví dụ trong các tình huống khẩn cấp mà cha mẹ cần dạy con bao gồm:
a. Bắt cóc xâm hại
b. Hỏa hoạn
c. Đuối nước
d. Bỏng, tai nạn thương tích
e. Động đất, sóng thần
f. Lũ lụt
3. Kĩ năng phòng tránh thảm họa. Phòng tránh khác thoát hiểm, các cha mẹ cần dạy con tránh khỏi điều xấu có thể đến. Con cần biết ứng xử phù hợp khi bị ai đó đe dọa, bị đeo bám, bị dồn ép…. Đừng dạy con phản kháng dữ dội bằng bạo lực. Khéo léo thoát ra, không oán không thù là cách sống an toàn nhất. Đừng xui con mách cô, hãy nói con tự thể hiện sức mạnh của bản thân sao cho kẻ đó hoảng sợ là tốt nhất. Ví dụ: nếu đang đi trên đường mà thấy ai đó đeo bám, con chỉ cần đi thẳng đến chú công an gần nhất con gặp và hỏi đường hoặc kể là con đang thấy có chú/cô kia đi theo con, chú có thể cho con mượn điện thoại để con gọi cho mẹ được không ạ?
4. Thuộc các số điện thoại khẩn cấp. Ngoài số điện thoại của mẹ/ bố/ông/bà… các bạn nhỏ cần học thêm các số điện thoại khẩn cấp nữa như: 114 cứu hỏa, 115 cấp cứu, 113 cảnh sát…. Cha mẹ dặn con, trong những trường hợp khẩn cấp thì những chiếc điện thoại hết tiền hoặc mất sóng vẫn có thể gọi cứu hộ được vì đó là số điện thoại nóng đặc biệt. Con đừng hoảng sợ khi thấy máy hết tiền trong thời điểm khẩn cấp, cứ bình tĩnh gọi cho các số điện thoại kia và nói rõ mình đang ở đâu, luôn có người ứng cứu con kịp thời.
5. Giao tiếp lễ phép, lịch sự. Các bé đến tuổi đi học rất cần phải biết giao tiếp lịch sự. Cha mẹ cần kiểm điểm xem cha mẹ đã là tấm gương nghiêm túc về việc này chưa. Nếu cha mẹ còn xưng hô mày tao, nói tục chửi bậy, nói trống không… thì ngay lập tức sửa chữa. Có dạy con chào mà tự mình không chào thì con cũng chẳng nghe theo. Tấm gương của cha mẹ sẽ là cách tốt nhất để dạy con.
6. Xem bản đồ. Con chưa biết chữ nhưng cha mẹ có thể cho con tập làm quen với bản đồ tối giản có các kí hiệu rõ nét. Đánh dấu nhà mình lại và chỉ cho con cách xác định phương hướng. Cách này vừa phát triển khả năng cảm nhận không gian vừa giúp trẻ rất nhiều trong khi tìm đường về nhà nếu bị lạc.
7. Hỏi đường, nhờ vả khi gặp khó khăn. Cha mẹ đừng nghĩ đơn giản. Nếu hôm nào đó mình đón con muộn, con gặp khó khăn thì sẽ rất đáng lo ngại. Nếu con biết cách nhờ người lớn mà con gặp ở ngoài thì con sẽ chủ động hơn nhiều. Như trẻ học lớp 1, 2 có thể dạy cách mượn điện thoại của 1 phụ huynh để gọi cho mẹ. Với trẻ lớp 3, có thể nhờ người dắt qua đường khi đi học về ….
8. Kĩ năng hoàn thành công việc được giao. Vào lớp 1 trở đi, khả năng con có bài tập về nhà hay bài tập cuối tuần là có . Vì thế, các cha mẹ nên tập cho con thói quen phải hoàn thành tốt công việc được giao. Bây giờ chưa có bài tập nhưng cha mẹ có thể giao cho con trách nhiệm và yêu cầu hoàn thành trong 1 thời gian ngắn nào đó. Ví dụ: trong 30 phút, con phải gấp hết chỗ quần áo này, nếu không sẽ bị phạt. Hoặc có thể là trong 1 giờ, con phải dọn sạch sẽ nhà cửa nếu không sẽ không được đi chơi. Tuyệt đối không giúp con làm để con quen với việc sẽ có những trách nhiệm phải tự làm một mình và sau này sẽ không mè nheo bố mẹ.
9. Chơi hòa đồng với bạn bè. Vào lớp 1, con phải làm việc nhóm rất nhiều, học tập thể suốt ngày. Nếu con luôn ích kỉ, đồ chơi không chia sẻ bao giờ, tính nết hay cáu gắt, nhăn nhó, khi vào lớp chắc chắn sẽ bị các bạn tẩy chay. Trẻ con sống bản năng, chúng thích thì chơi, không thích thì chúng đuổi. Vì thế, hãy chuẩn bị sẵn cho con những kĩ năng chơi hòa đồng, nhường nhịn bạn bè. Vào lớp con sẽ có thế giới riêng của con và sẽ yêu lớp học.
10. Thực hiện công việc nghiêm túc tập trung trong thời gian ngắn. Thời gian này, cha mẹ đừng bắt con tập viết hay tập đọc, con sẽ sợ học vô cùng. Nhưng nếu quy định 1 ngày ngồi yên 1 giờ “đọc sách” thì con chắc sẽ đồng ý. Chú ý, đã yêu cầu con đọc sách thì nhớ yêu cầu con kể lại cho cha mẹ nghe. Mua nhiều sách tranh về cho con tưởng tượng . Cha mẹ cũng có thể yêu cầu con 1 giờ xếp hình, hoặc tập đàn, tập thể thao chẳng hạn. Làm quen với thời khóa biểu có 1 công việc đều đặn hàng ngày sẽ giúp con quen dần với công việc căng thẳng là đi học.
11. Kĩ năng tự thức dậy khi có tiếng chuông đồng hồ. Lớp Lá thì con đi học vẫn chưa bị ép thời gian. Tuy nhiên, cha mẹ nên đặt đồng hồ và gọi con dậy theo chuông cho con quen dần với việc phải thức dậy theo giờ quy định. Đồng thời tập cho con dậy sớm và đi ngủ sớm. Thói quen này sẽ vô cùng có lợi cho con khi con bước vào tiểu học.
12. Kĩ năng bảo quản đồ dùng của chính mình. Đi học là con sẽ mang theo rất nhiều đồ dùng. Bọn trẻ con mất đồ hồi lớp 1 là vô cùng phổ biến. Cha mẹ có thể dạy con kĩ năng chăm sóc đồ bằng việc yêu cầu con tự đeo balo (không mang giúp con), tự sắp đồ trong balo, tự kiểm đồ và nếu mất đồ sẽ bị phạt. Sau vài lần con sẽ rút ra kinh nghiệm và biết cách bảo quản đồ đạc tốt hơn.
13. Kĩ năng thực hiện những công việc bắt buộc mà mình không yêu thích. Trẻ tuổi này được chiều nên rất tùy hứng. Cha mẹ cũng cần yêu cầu con phải thực hiện những gì con phải làm chứ không phải thích làm. Sự khó chịu, bực bội do bị ép buộc sẽ làm trẻ dễ nổi cáu. Giúp trẻ bình tĩnh và kiên nhẫn thực hiện nhiệm vụ khó chịu là cách hay nhất để con chống lại cảm giác chán học sau này. Cha mẹ có thể xem con ghét gì thì yêu cầu con làm việc đó trong 1 thời gian nhất định. Ví dụ: con ghét rửa bát thì cha mẹ yêu cầu con rửa 1 bữa/ngày với sự trợ giúp của mẹ. Cách đó sẽ giúp con dần dần hiểu được “Đời không như là mơ”.
14. Thể thao. Duy trì 1 môn thể thao yêu thích cho con là cách hay nhất để con phát triển cơ thể hoàn chỉnh, khỏe mạnh. Đồng thời thể thao giúp con xả stress.
Thời gian vui chơi của trẻ dưới 5 tuổi đã hết, con sẽ đối mặt với nhiều nhiệm vụ. Giúp con hiểu và tiếp nhận tốt tức là giúp con bước vào lớp 1 vững vàng. Chúc bố mẹ và bé thành công nhé.
TS Vũ Thu Hương