Ðau dạ dày là chứng bệnh gia tăng nhanh trong nhiều năm trở lại đây, gây nhiều phiền toái cho sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Ðau dạ dày không dễ chữa khỏi triệt để và bệnh hay tát phát. Vì vậy, để hạn chế các cơn đau dạ dày cấp và cơ hội tái phát, người bệnh cần lưu ý thực hiện các biện pháp dưới đây:
Không căng thẳng và biết giải tỏa áp lực từ cuộc sống
Căng thẳng và stress là những yếu tố nguyên nhân của bệnh đau dạ dày. Trạng thái căng thẳng, buồn phiền, tức giận sẽ nhanh chóng được khuếch tán tới các cơ quan trong cơ thể, ảnh hưởng đến hệ thần kinh thực vật gây mất cân bằng cho chức năng dạ dày, đường ruột; Hơn nữa, các axit hydrochloric (vị toan) và pepsin tăng tiết khiến cho huyết quản dạ dày, môn vị co thắt, tầng bảo vệ niêm mạc dạ dày bị thương tổn, hình thành bệnh viêm loét dạ dày.
Người bệnh dạ dày cần tránh tình trạng lao động quá sức dẫn đến mệt mỏi. Vì sẽ khiến hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng, máu không được cung cấp đủ, chức năng bài tiết mất cân bằng, vị toan trong dạ dày quá nhiều và dịch kết dính giảm… khiến niêm mạc bị tổn thương gây đau dạ dày.
Người đau dạ dày cũng nên tìm các giải pháp tĩnh tâm để gia tăng khả năng chịu đựng các cơn đau, như chọn một vị trí ngồi thoải mái và suy nghĩ về một điều gì đó mà bạn cảm thấy dễ chịu, vừa để thư giãn vừa quên đi cảm giác khó chịu từ cơn đau cấp.
Người đau dạ dày nên tập những môn thể thao vừa sức như cầu lông, bóng bàn,…
Lạm dụng thuốc có thể gây viêm loét dạ dày
Có nhiều loại thuốc có thể gây tai biến ở dạ dày nếu sử dụng không đúng hoặc lạm dụng nó, đáng ngại hơn cả là các hormon vỏ thượng thận loại corticoid và các thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm không steroid như: aspirin, diclofenac, indomethacin, piroxicam… Các tác hại trên dạ dày do thuốc gây ra là: cảm giác đầy bụng, nóng rát vùng thượng vị, viêm loét dạ dày tá tràng; chảy máu, thủng dạ dày, hành tá tràng. Tác dụng phụ xuất hiện cả khi dùng đường uống hoặc đường tiêm. Các thuốc corticoid có thể gây thủng dạ dày. Các thuốc giảm đau, chống viêm đều có đặc tính chung là các dẫn chất acid có độ tan kém. Các dẫn chất này khi ở trong môi trường acid của dạ dày lại rất khó tan, sẽ kết tụ thành từng đám trong dạ dày, tinh thể acid trong dạ dày sẽ kích thích trực tiếp gây loét.
Người bệnh đau dạ dày có nên chơi thể thao?
Chế độ vận động, tập luyện thể thao có ảnh hưởng không nhỏ đến bệnh đau dạ dày. Khi bệnh loét dạ dày – tá tràng đang tiến triển, chảy máu dạ dày, đau nhiều thì chưa nên tập thể dục thể thao. Khi bệnh ở giai đoạn ổn định không có triệu chứng đau và rối loạn tiêu hóa hoặc vết loét đã điều trị liền sẹo, hoặc đã được phẫu thuật giải quyết tốt thì rất nên tập để duy trì và nâng cao sức khỏe. Điều quan trọng là mức độ tập luyện thế nào và tập môn nào cho phù hợp. Trước hết, cần tập các động tác từ đơn giản đến phức tạp: tập thở sâu, đi bộ, thư giãn, thể dục rồi chơi các môn thể thao nhẹ, vừa với sức mình như tập chạy, tập bơi, đá cầu, bóng bàn, cầu lông… nhưng cần chơi có điều độ với nguyên tắc phải thực hiện dần tăng thời gian chơi từ ít đến nhiều, từ chậm tới nhanh… Ngoài ra, không nên chơi các môn thể thao đòi hỏi tốn nhiều sức như đá bóng, cử tạ, chạy tốc độ nhanh… Tuyệt đối không tập ngay sau khi ăn.
Với việc tập gym, các bác sĩ khuyến cáo, người có tiền sử đau dạ dày, loét dạ dày – tá tràng và từng phẫu thuật hay nội soi thì tuyệt đối không nên tập thể hình, nó sẽ khiến việc tổn thương, chảy máu và càng nặng hơn. Khi bệnh ở giai đoạn ổn định, đã điều trị liền sẹo hoặc đã được phẫu thuật giải quyết tốt thì rất nên tập với giáo án phù hợp sức khỏe. Tuyệt đối nên tránh các bài tập tác động nặng lên cơ bụng vì khi đó dạ dày sẽ bị tổn thương.
Những thực phẩm cần kiêng khi đau dạ dày
Chế độ ăn uống đặc biệt quan trọng với người bệnh đau dạ dày. Nếu có chế độ ăn uống khoa học sẽ là một giải pháp giúp bệnh mau lành. Tốt nhất nên chia thành nhiều bữa nhỏ không để dạ dày quá no hoặc quá đói, không ăn quá nhanh, không ăn tối quá no và muộn… Người bệnh đau dạ dày cần tránh các thức ăn sau:
Thực phẩm làm tăng tiết dịch vị như: chanh, cam, quýt, mơ, ổi, xoài xanh, khế chua, me, chùm ruột, sơ ri, dưa muối các loại, cà chua, giấm, mù tạt… Các loại nước trái cây có acid, nước có gas… Lưu ý là nếu sau khi ăn hải sản mà lại ăn các loại trái cây có nhiều vitamin C, acid tactric có trong các loại quả (như: cam, quýt, bưởi, nho…) thì không những làm mất đi chất dinh dưỡng mà còn sinh ra chất độc hại, gây khó tiêu hóa, kích thích đường ruột gây đau bụng, nôn. Khi đau dạ dày cần hạn chế thức ăn từ đậu nành.
Các loại gia vị có tính kích thích như: hành, tỏi, ớt, tiêu… đồ ăn quá mặn (mắm, tương, chao…) thường làm tăng sự bài tiết axit của dạ dày, gây ra các cơn đau.
Thực phẩm quá lạnh hoặc quá nóng như: cua, ốc, hến, hàu, nghêu, sò… Nếu phải ăn cần thêm vài lát gừng tươi để điều hòa. Cũng cần tránh thực phẩm để quá lạnh hoặc thức ăn đang nóng, nếu muốn dùng phải để trở về nhiệt độ 25 – 30°C. Bệnh đau dạ dày cần kiêng thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều dầu mỡ (thịt hun khói, thịt nguội, xúc xích, lạp xưởng…).
Trứng chưa chín hoặc quá chín: Vì trong lòng trắng trứng sống có chất antitrypsin chống lại sự tiêu hóa protein, có thể gây đầy bụng, khó tiêu và ảnh hưởng đến sự tiêu hóa các chất protein có trong thịt, cá, sữa. Nếu nấu trứng chín quá kỹ thì ăn cũng khó tiêu.
Các loại nấm và dưa cà muối: Tất cả các loại nấm, kể cả nấm làm thuốc. Nhất là các loại nấm còn non, mới nhú chồi (kể cả nấm rơm, nấm hương) vì trong nấm non có chất phalin rất độc chưa bị hủy, có thể làm tổn thương dạ dày. Người bệnh đau dạ dày cần hạn chế ăn dưa cà muối chua và măng vì rất gây hại dạ dày.
Không uống cà phê, trà đặc và rượu bia: vì chúng đều có chất gây kích thích mà thông qua quá trình tiêu hóa sẽ gây thiếu máu cho niêm mạc dạ dày, làm hỏng chức năng bảo vệ niêm mạc dạ dày, từ đó gây ra viêm loét dạ dày. Rượu bia tác động trực tiếp lên niêm mạc dạ dày. Ngoài ra còn có thể gây xơ gan và viêm tuyến tuỵ mạn tính, từ đó làm cho dạ dày tổn thương nặng thêm.
BS. Vũ Thu Lan