Điều đáng nói là khi bị viêm họng cấp không chỉ cha mẹ bị cho con dùng ngay kháng sinh mà cả các thầy thuốc.

BSCKII. Nguyễn Hồng Lạc, Trưởng khoa Nhi, Phó Giám đốc bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp cho hay, ở trẻ nhỏ, biểu hiện ban đầu của viêm họng cấp thường là quấy khóc,  có thể bú kém hoặc chán ăn (do đau rát họng); chảy nước mắt,mũi, chảy nhiều nước dãi nghẹt mũi, ho và sốt có thể sốt cao tới 39 – 40 độ C.

Với trẻ lớn hơn, có thể thấy họng sưng, tấy đỏ; đau họng hoặc chỉ vào miệng kêu.

Thông thường, khi thấy trẻ sốt cao, quấy khóc không rõ nguyên nhân, cha mẹ sẽ thường đưa con  đi khám ngay.

BSCKII. Nguyễn Hồng Lạc đang khám cho bệnh nhi

Bs. Lạc cũng cho biết, chị đã gặp một trường hợp cháu bé 15 tháng tuổi có đặt lịch khám qua VOVbacsi24h, và bác sĩ đã chủ động gọi lại qua video call. Qua trao đổi, bác sĩ được biết cháu được chẩn đoán viêm mũi họng cấp và được bác sĩ kê đơn với 2 loại kháng sinh. Gia đình đã cho cháu dùng 2 loại kháng sinh phối hợp cùng với thuốc ho theo đúng đơn của bác sĩ. Quan sát họng cháu bé qua  video call , Bs. Lạc  cũng cùng nhận định với chẩn đoán viêm họng cấp như sổ y bạ  mẹ cháu cung cấp. Tuy nhiên, sang đến ngày thứ 3, mẹ cháu cho biết cháu vẫn không thấy có dấu hiệu thuyên giảm.

Trước tình trạng đó, BS Lạc đã tư vấn mẹ  tạm ngừng cho con dùng thuốc kháng sinh, chỉ dùng các thuốc trị triệu chứng cũng như tư vấn cách vệ sinh miệng họng, dinh dưỡng,  chăm sóc trẻ phù hợp, theo dõi sát diễn biến bệnh của trẻ và nên cho bé đến bác sĩ chuyên khoa nhi thăm khám lại.

“Có đến 70 – 80% viêm họng ở trẻ em là do virus, chủ yếu là cúm mùa B, C, rhino virus và adeno virus… Với những trường hợp này thì dùng kháng sinh, kháng viêm corticoid ngay từ đầu  cũng không có tác dụng, có thể gây hại lâu dài cho sức khỏe của trẻcũng như làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn”, Bs. Lạc chia sẻ.

Bs. Lạc cũng cho biết thêm, thay vì cho trẻ dùng kháng sinh như nói trên chỉ cần dùng các thuốc điều trị triệu chứng: hạ sốt, bù nước và điện giải do sốt cao mất nước, vệ sinh miệng họng, dinh dưỡng tốt cũng như cách ly để trẻ được nghỉ ngơi. Thông thường bệnh sẽ  ổn định sau 3-5 ngày, tuy nhiên cần theo dõi sát diễn biến bệnh của trẻ để đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa thăm khám  đề phòng các biến chứng như viêm phổi, viêm não, màng não do virus, hoặc bội nhiễm vi khuẩn gây viêm  phổi, viêm phế quản…

H.Nguyên

Thời tiết thay đổi tạo điều kiện cho nhiều bệnh đường hô hấp xuất hiện, trong đó phải kể đến viêm mũi họng cấp. Ở trẻ em viêm mũi họng cấp xuất hiện có thể riêng biệt, nhưng thường có kèm theo viêm VA (amidan ở vòm mũi họng), viêm amiđan, đôi khi có viêm phế quản.

Bác sĩ Thái Hữu Dũng, Bệnh viện Tai Mũi Họng TP HCM cho biết, viêm mũi họng cấp tính là bệnh khá phổ biến, xảy ra quanh năm, nhưng khi thời tiết chuyển mùa thì viêm mũi họng cấp dễ dàng xuất hiện. Viêm mũi họng cấp là tình trạng viêm niêm mạc mũi họng xảy ra một cách đột ngột gây nên bởi virus, vi khuẩn. Nguy hiểm hơn cả là liên cầu vi khuẩn nhóm A vì nó là thủ phạm gây nên biến chứng như viêm khớp cấp (thấp tim tiến triển), viêm vi cầu thận hoặc viêm họng cấp do nấm (Candida).

Ngoài các nguyên nhân trên phải kể đến các yếu tố nguy cơ, như: thay đổi thời tiết, lạnh quá, ẩm quá, bụi bẩn, bụi công nghiệp, khói (thuốc lá, thuốc lào, khói bếp than, củi, rơm, rạ) và có thể do tác động của rượu.

Trẻ em dễ mắc bệnh viêm họng cấp khi thời tiết thay đổi. Ảnh minh họa: dreamstime.

Một số triệu chứng điển hình:

– Đầu tiên bệnh nhân ngứa mũi, hắt hơi, nặng đầu, mỏi tay chân.

– Sau đó mũi bắt đầu nghẹt chảy nước trong và loãng, kèm sốt cao, đột ngột (39-40 độ C), ớn lạnh, nhức đầu, nuốt đau, đau mỏi thân mình, ăn ngủ kém.

– Một số trường hợp có hạch cổ sưng và đau.

– Người bệnh ở giai đoạn đầu có cảm giác khô nóng trong họng, khát nước, dần dần có cảm giác đau rát tăng lên khi nuốt và khi nói, đau lan lên tai và đau nhói khi nuốt. Thông thường có đau rát và ho khan. Vài ba ngày sau, nếu không được phát hiện và điều trị có thể khàn tiếng.

– Khi mũi bị viêm sẽ sinh ra dịch chảy xuống họng khiến họng rất dễ bị viêm nhiễm dẫn viêm họng. Hơn thế khi bị viêm mũi người ta sẽ không tự thở bằng mũi như thông thường mà sẽ phải thở bằng miệng. Vô hình chung, lượng không khí đi từ ngoài vào cơ thể không được làm ấm và thanh lọc như bình thường sẽ đi thẳng xuống họng. Lúc này họng sẽ dễ dàng bị lạnh và tổn thương khiến cho các bệnh về đường hô hấp dễ xâm nhập.

Tình trạng này gây khó tập trung suy nghĩ, đôi khi ăn không ngon, ngủ không yên giấc, ảnh hưởng đến sức khỏe. Các bệnh viêm mũi, họng cũng rất dễ phát sinh trong thời tiết khô lạnh và thường kéo dài, nếu để lâu có thể trở nặng, thành mạn tính.

– Khi khám sẽ thấy toàn bộ niêm mạc mũi họng rực đỏ, thành sau họng phù nề, đỏ, xuất tiết. Hai amidan sưng to, thường có hốc, có thể có mủ hoặc bựa trắng như nước cháo phủ trên bề mặt. 

– Trong trường hợp viêm họng cấp do virus cúm thì các triệu chứng khá nặng, nhức đầu, đau rát họng, xuất huyết ở thành sau họng. Hoặc viêm họng cấp do virus APC thì xuất tiết mũi, niêm mạc họng đỏ, viêm màng tiếp hợp và sưng hạch cổ.

– Bệnh viêm mũi họng cấp khi thời tiết chuyển mùa thường diễn ra trong vòng 3-4 ngày, nếu sức đề kháng tốt bệnh sẽ lui dần, các triệu chứng trên sẽ mất đi rất nhanh. Nhưng khi sức đề kháng yếu (trẻ em, người cao tuổi) thì bệnh diễn tiến phức tạp hơn, nặng hơn và có thể gây biến chứng, như: viêm tai, viêm mũi, phế quản phế viêm và trở thành viêm mũi họng mạn tính; hoặc thấp tim tiến triển, viêm cầu thận cấp nếu tác nhân gây bệnh là vi khuẩn liên cầu nhóm A.

Theo bác sĩ Dũng, nguyên tắc điều trị phải dựa vào nguyên nhân gây bệnh. Trường hợp xác định được vi khuẩn và có kết quả của kháng sinh đồ thì nên lựa chọn kháng sinh để điều trị cho thích hợp. Việc dùng thuốc để điều trị phải tuân theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh, không tự động mua thuốc.

Cần bù nước và chất điện giải do sốt cao gây ra. Tốt nhất là uống dung dịch oresol, sử dụng như sau:

– Trẻ nhũ nhi thì dùng 50 ml/lần, 2-3 lần/ngày

– Trẻ 2-6 tuổi dùng 100 ml/lần, 2-3 lần/ngày.

– Trẻ 6-12 tuổi dùng 150 ml/lần, 2-3 lần/ngày.

– Với người lớn dùng theo nhu cầu.

Thức ăn nên dùng loại mềm, nhuyễn, dễ nuốt, ăn thêm rau, trái cây.

Cần phải nghỉ ngơi, giữ ấm cơ thể, nhất là cổ, ngực, gan bàn chân. Nên tắm bằng nước ấm trong phòng kín gió, tắm xong phải lau người thật khô rồi mặc quần áo sạch.

Vệ sinh họng, miệng như đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy. Nên súc họng bằng nước muối nhạt hằng ngày. Điều trị triệu chứng là chủ yếu. Dùng thuốc hạ sốt khi bệnh nhân sốt cao. 

Một số lưu ý để phòng bệnh

– Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh, tránh quạt máy, máy lạnh, bụi khói, nước đá, thức khuya. Ăn uống và thể dục điều độ.

– Không tự ý nhỏ mũi bằng các thuốc co mạch kéo dài như Rhinex, Otrivin…, nhất là đối với trẻ em.

– Khi trẻ sốt cao không nên ủ ấm quá hoặc ở trong phòng máy lạnh dưới 25 độ C.

– Không dùng tăm bông ngoáy tai để lau mũi cho bé.

– Không để trẻ dùng tay móc hoặc dụi mũi vì dễ gây chảy máu mũi.

Lê Phương