Theo Điều dưỡng Phạm Thị Thu Trang – Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh viêm da cơ địa còn gọi là bệnh chàm thể tạng, eczema. Đây là bệnh da phổ biến nhất, đặc biệt trong thời kỳ thơ ấu. Triệu chứng điển hình của bệnh là các thương tổn da khô kèm theo ngứa và hay tái phát.

Bệnh viêm da cơ địa có yếu tố di truyền, gia đình và hay xuất hiện ở những người có bệnh dị ứng khác như hen, viêm mũi dị ứng. Gần 50% bệnh có thể ổn định ở tuổi thiếu niên, nhưng cũng nhiều trường hợp bệnh tồn tại trong nhiều năm cho đến tuổi trưởng thành.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh

Trẻ bị viêm da cơ địa thường có phát ban đỏ, khô trên mặt, trên da đầu, cánh tay và chân hoặc sau tai. Ban thường rất ngứa và có thể khiến trẻ mất ngủ vào ban đêm. Ở trẻ mới biết đi và trẻ lớn hơn, ban thường ở vùng da quanh đầu gối, cổ tay, khuỷu tay và mắt cá chân. Trong một số trường hợp ban có thể xuất hiện ở toàn bộ cơ thể của trẻ.

Bệnh viêm da cơ địa chủ yếu liên quan đến yếu tố gia đình và yếu tố dị ứng. Trẻ thường có nguy cơ mắc bệnh này nhiều hơn khi trong gia đình hoặc bản thân trẻ mắc các bệnh như hen phế quản hoặc viêm mũi dị ứng.

Trẻ bị viêm da cơ địa. Ảnh minh họa.

 

Các yếu tố làm bệnh nặng lên

Nóng: Mặc quần áo dày, chất vải nóng, tắm nước nóng, lò sưởi,…

Khô: Dùng xà phòng, điều hòa, thời tiết khô, nóng, nhiều gió,…

Ngứa: Nhãn mác quần áo, lông động vật, cỏ, cát,

Nhiễm virus hoặc một số bệnh nhiễm khuẩn

Yếu tố khác như: hóa chất, môi trường, yếu tố gây dị ứng…

Chăm sóc da cho trẻ như thế nào?

Với trẻ viêm da cơ địa cần cải thiện triệu chứng bệnh như: giảm ngứa, giảm viêm. Bên cạnh đó cần dưỡng ẩm cho da, tái tạo nước cho da. Bảo vệ da. Phòng và điều trị nhiễm trùng.

Kiểm soát ngứa cho trẻ

Khi ngứa trẻ thường gãi làm cho bệnh trở nên nặng hơn và có thể gây nhiễm trùng. Vì vậy để giảm ngứa có thể áp dụng một số cách làm sau:

– Sử dụng băng ướt hoặc đắp ẩm cho vùng da tổn thương.

– Khi trẻ ngứa và gãi nhiều có thể đánh lạc hướng của trẻ như chơi trò chơi…

– Giữ tay của trẻ sạch sẽ và cắt móng tay thường xuyên.

– Sử dụng thuốc cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa

Trẻ ngứa gãi có thể khiến bệnh nặng hơn và dễ nhiễm trùng. Ảnh minh họa.

 

Giữ ẩm cho da

Nên sử dụng kem dưỡng ẩm ít gây kích ứng da thường xuyên khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu của bệnh và ngay cả khi đã hết bệnh. Kem dưỡng da nên bôi toàn thân chứ không chỉ vùng da tổn thương. Số lần sử dụng kem dưỡng da tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh, có thể 1 lần, 2 lần hoặc nhiều hơn. Nên bôi kem sau khi làm ẩm da (tắm, băng ướt,…).

Nếu có chỉ định bôi thuốc của bác sĩ thì bôi thuốc trước rồi thoa một lớp kem dưỡng ẩm phủ lên trên. Có thể khuyến khích trẻ cùng tham gia vào việc bôi kem. Chú ý khi lấy kem để bôi nên dùng dụng cụ sạch lấy ra một lượng vừa đủ để bôi tránh làm bẩn lượng kem chưa dùng đến.

Cách băng ướt cho trẻ:

Sử dụng phương pháp băng ướt nếu bệnhviêm da cơ địa không được kiểm soát trong vòng 24-48 giờ sau khi bắt đầu điều trị bằng cortisone. Băng ướt rất hiệu quả và thường chỉ cần từ ba đến năm ngày. Có thể pha dung dịch làm tăng cường độ ẩm cho da theo chỉ định của bác sĩ để việc đắp ẩm cho da hiệu quả hơn. Có thể thực hiện băng ướt cho trẻ vài lần mỗi ngày tùy thuộc vào mức độ nặng của da.

Thực hiện băng ướt theo các bước sau:

Bước 1: Làm ướt khăn (hoặc băng dạng ống hoặc quần áo) trong chậu nước ấm có pha dung dịch làm ẩm cho da.

Bước 2: Bôi cortisone hoặc các loại thuốc theo chỉ định của bác sỹ vào những vùng da khô, sẩn đỏ.

Bước 3: Bôi kem dưỡng ẩm toàn thân

Bước 4: Băng ướt hoặc đắp ẩm tùy theo vị trí tổn thương da:

– Vùng mặt: Làm ướt khăm mềm với nước mát sau đó áp vào mặt vùng da khô và sẩn đỏ trong 5-10  phút.

– Vùng đầu: Làm ướt một chiếc khăn tam giác hoặc mũ cotton mềm với nước mát rồi trùm lên đầu trẻ trong vòng 5-10 phút.

– Tay, chân: Dùng băng dạng ống mềm (giống như một chiếc tất được hở 2 đầu) hoặc khăn mềm được làm ướt bằng nước mát sau đó đeo (quấn) vào vùng da khô, sẩn đỏ ở tay, chân. Sau đó đeo một lớp băng dạng ống khô (hoặc quấn khăn khô) phía bên ngoài. Khi nào băng (khăn) khô thì tháo ra, bôi kem dưỡng ẩm và mặc đồ lại cho trẻ như bình thường.

– Lưng, ngực, bụng: Dùng một chiếc áo cotton mềm được làm ướt với nước sau đó mặc lên người cho trẻ và mặc một lớp áo khô phía bên ngoài cho trẻ. Khi nào áo khô (thường khoảng 1- 2 giờ) thì cởi ra, bôi kem dưỡng ẩm và mặc đồ lại cho trẻ.

Đắp ẩm vùng đầu và mặt.

Băng ướt ở tay chân và toàn thân.

Cách tắm cho trẻ:

– Không nên tắm cho trẻ bằng nước quá nóng sẽ làm da trẻ bị khô và ngứa nhiều hơn. Nên sử dụng nước ấm nhẹ (nước tắm không quá 30 độ C hoặc mát hơn tùy thời tiết). Nên tắm hằng ngày và sử dụng sữa tắm thay thế xà phòng (xà phòng làm da bị khô hơn). Cho trẻ ngâm mình trong chậu tắm hoặc bồn tắm có pha sữa tắm trong 15-30 phút để tăng cường cấp ẩm cho da. Nên tắm cho trẻ 2 giờ trước khi ngủ để giúp trẻ ngủ ngon hơn.

– Một số trường hợp trẻ bị viêm da cơ địa bội nhiễm có thể cho trẻ tắm bằng nước muối sinh lý 0,9% hoặc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

 

Điều dưỡng Phạm Thị Thu Trang

(Bệnh viện Nhi Trung ương)

Ngô Thu Phương (Bắc Ninh)

Bạn Phương thân mến!

Viêm da cơ địa là một bệnh phụ thuộc cơ địa nên rất khó điều trị khỏi, dứt điểm hoàn toàn qua một đợt trị liệu bằng thuốc. Trường hợp của bạn không rõ là bị viêm da cơ địa trước đó (mạn tính) hay khởi phát sau sinh. Trong giai đoạn mang thai, sinh con, việc biến đổi hormon, các chu trình chuyển hóa tăng lên… làm giảm chức năng của hàng rào bảo vệ da cùng với làm giảm lớp ceramic trên bề mặt da làm cho da dễ bị mất nước, làm khô da nên gây khởi phát bệnh.

Vì vậy, bạn không nên nôn nóng uống thuốc để trị khỏi bệnh, vì việc dùng thuốc không đúng trong thời gian này còn gây hại cho sức khỏe và ảnh hưởng đến em bé bú mẹ. Điều trị viêm da cơ địa gồm dự phòng và điều trị triệu chứng.

Dự phòng bằng cách bôi kem dưỡng ẩm là cần thiết vì có tác dụng chống khô da, tăng khả năng bảo vệ cho da, giảm ngứa và hạn chế tái phát. Việc dùng kem dưỡng ẩm và giữ sạch da phải thường xuyên, liên tục như một thói quen sinh hoạt không chỉ dùng tức thời.

 

Tuyệt đối không được gãi vì phản xạ gãi sẽ giảm ngứa nhưng là thủ phạm phát tán chất gây dị ứng ra diện rộng và việc trầy xước dễ dẫn đến bội nhiễm gây viêm da “có nhiễm khuẩn” lại càng làm cho trị liệu phức tạp hơn.

Để điều trị triệu chứng trong trường hợp đang cho con bú như bạn có thể kết hợp dùng các thuốc sau:

Bôi ngoài da: Phenergan 2%, nếu cần có thể bôi kem có thành phần betamethason 0,1%. Hạn chế tiếp xúc của thuốc đến con.

Đường uống: Có thể dùng thuốc chống dị ứng thế hệ 2 như telfast hoặc aerius, uống xa cữ bú của con. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thuốc qua sữa mẹ rất thấp. Việc dùng thuốc corticoid, kháng sinh có tác dụng nhanh và đôi khi là cần thiết cho điều trị và cần được bác sĩ kê toa nhưng không được tự ý sử dụng.

Bạn nên đi khám để được chỉ định dùng thuốc thích hợp, tránh dùng các thuốc bài tiết vào sữa mẹ, gây ảnh hưởng tới con.

ThS.DS. Ngô Thị Nam Phương