u xơ tử cung – Tạp Chí Sức Khỏe Và Đời Sống http://tapchisuckhoedoisong.com Thông tin sức khỏe cho cộng đồng Thu, 06 Dec 2018 12:51:06 +0000 vi hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.5.4 http://tapchisuckhoedoisong.com/wp-content/uploads/2018/07/cropped-Icon-browser-32x32.png u xơ tử cung – Tạp Chí Sức Khỏe Và Đời Sống http://tapchisuckhoedoisong.com 32 32 Vì sao phụ nữ hay bị u xơ tử cung, xử trí thế nào? http://tapchisuckhoedoisong.com/vi-sao-phu-nu-hay-bi-u-xo-tu-cung-xu-tri-the-nao-17234/ Thu, 06 Dec 2018 12:51:06 +0000 http://tapchisuckhoedoisong.com/vi-sao-phu-nu-hay-bi-u-xo-tu-cung-xu-tri-the-nao-17234/ [...]]]>

U xơ tử cung (UXTC) là những khối u nhỏ phát triển và thành hình từ lớp cơ của tử cung. UXTC có thể có một hay nhiều u, đường kính thay đổi từ vài milimét đến vài chục milimét. UXTC là một loại u lành tính và thường không phát triển thành ung thư. Tuy nhiên,nếu thấy có những bất thường xảy ra như rối loạn kinh nguyệt, đi tiểu nhiều lần, tiểu tiện khó… là UXTC đã gây ra biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nguyên nhân nào gây UXTC?

Vì sao phụ nữ bị UXTC hiện nay vẫn chưa rõ, song nhiều nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân phát sinh UXTC là do nồng độ estrogen trong cơ thể tiết ra nhiều và hoạt động mạnh dẫn đến tăng sinh tổ chức cơ và niêm mạc tử cung. Chính vì vậy khối u xơ có thể nhỏ lại và teo mất đi khi người phụ nữ đã mãn kinh. Một số tài liệu cho rằng, UXTC liên quan đến sức khỏe sinh sản: sẩy thai nhiều lần, hiếm muộn, vô sinh, phụ nữ sinh đẻ ít… có nguy cơ gây UXTC. Tuy vậy bệnh vẫn gặp ở phụ nữ đẻ nhiều con. Một số trường hợp đang mang thai nếu bị UXTC có thể dẫn đến một số nguy cơ như ngôi thai bất thường, sinh non, nhau thai bám ở vị trí bất thường (nhau tiền đạo, nhau cài răng lược…) Có thể thấy UXTC ảnh hưởng đến thiên chức làm mẹ, sức khỏe và chất lượng sống của phụ nữ. UXTC thường được phát hiện khi đi khám bệnh định kỳ. Bạn cũng có thể tự kiểm tra và phát hiện UXTC khi nằm ở tư thế ngửa, sờ thấy khối u nổi lên dưới lớp da bụng, nếu day nhẹ có cảm giác đau để phòng biến chứng và được điều trị nếu biết tầm soát sớm.

 

U xơ tử cung

Nhận biết u xơ tử cung

UXTC có thể nằm ở phần thân tử cung (96%), eo tử cung (1%), cổ tử cung (3%) cũng có thể nằm trong lớp cơ tử cung, nằm dưới lớp niêm mạc của buồng tử cung, có thể có cuống, làm cho khối u xơ giống như một dạng polype, thòng vào trong lòng tử cung. Khi khối u xơ nhỏ, người phụ nữ hoàn toàn không có bất cứ triệu chứng bệnh lý nào và có thể “chung sống” với nó.

Tuy nhiên, sự phát triển của khối u chịu ảnh hưởng của nội tiết tố estrogen, khi lượng estrogen tăng cao sẽ làm cho khối u phát triển to lên. Tùy theo độ lớn và vị trí của khối u gây áp lực lên thành tử cung, chèn ép lên các cơ quan của cơ thể gây ra những biểu hiện như: đau tức vùng hạ vị hoặc hố chậu, đau nhiều hơn trước hoặc trong khi hành kinh; đau tức vùng bụng dưới trong và sau khi giao hợp; bụng to ra trông như người đang mang thai khi khối u to, chèn lên dạ dày; Rối loạn tiểu tiện (bí tiểu, tiểu tiện nhiều lần, tiểu dắt, tiểu són) khi khối u chèn vào bàng quang, chèn vào niệu quản làm ứ đọng nước tiểu và gây táo bón khi khối u chèn vào trực tràng… Các bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc phương pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị

Tùy thuộc vào vị trí, số lượng, kích thước và mức độ phát triển của khối u. Trường hợp UXTC nhỏ, tiến triển chậm, không biểu lộ triệu chứng, chưa gây biến chứng, phụ nữ trong độ tuổi mãn kinh UXTC sẽ không phát triển nữa… Do vậy, có thể không can thiệp bằng phẫu thuật, bệnh nhân được theo dõi, tái khám, điều trị nội khoa. Dùng thuốc để kích thích làm teo khối u hoặc sử dụng kỹ thuật xoắn để néo chân u xơ rồi đưa u xơ ra ngoài từ cổ tử cung.

Điều cần lưu ý là đối với những phụ nữ UXTC có kích thước lớn đang đến thời kỳ mãn kinh để u xơ ngừng phát triển cần thận trọng không nên sử dụng nội tiết có liên quan đến estrogen vì nhóm nội tiết này có thể làm cho UXTC phát triển to lên.

Trong trường hợp điều trị nội khoa không hiệu quả, khối u tử cung phát triển to, chèn ép các cơ quan lân cận, gây ra những biến chứng nghiêm trọng, cần điều trị bằng phương pháp phẫu thuật. Bóc tách nhân xơ bảo tồn tử cung hoặc có khi cắt một phần hay toàn bộ tử cung để loại bỏ hoàn toàn UXTC hoặc điều trị bằng phương pháp gây tắc động mạch nuôi khối u.

ThS. Lê Thị Hương

]]>
Những bất thường ở tử cung có thể gây vô sinh http://tapchisuckhoedoisong.com/nhung-bat-thuong-o-tu-cung-co-the-gay-vo-sinh-8649/ Sun, 22 Jul 2018 03:22:59 +0000 http://tapchisuckhoedoisong.com/nhung-bat-thuong-o-tu-cung-co-the-gay-vo-sinh-8649/ [...]]]>

Những bất thường bẩm sinh ở tử cung gây vô sinh

Bất thường bẩm sinh (hay dị tật bẩm sinh) về tử cung có nhiều loại. Dưới đây nêu một số trường hợp thường gặp nhất dẫn đến vô sinh:

Không có tử cung: Có những phụ nữ bẩm sinh đã không có tử cung mặc dầu các bộ phận khác như bộ phận sinh dục ngoài, buồng trứng vẫn có như người bình thường nhưng tử cung lại không có, thay vào đó là một màng mỏng, hai bên màng này vẫn có 2 vòi và buồng trứng như người bình thường.

Tử cung bất thường (hay dị dạng): Hay gặp hơn cả là loại tử cung đôi với các dạng sau đây:

+  Có 2 tử cung, mỗi tử cung có một cổ tử cung riêng biệt kèm theo 2 âm đạo. Dị tật này gây vô sinh vì khối lượng của mỗi tử cung quá nhỏ. Tuy vậy cũng có người có thể mang thai, thậm chí khi thì mang thai ở tử cung bên này khi lại ở tử cung bên cạnh.

+ Có 2 tử cung, 2 cổ tử cung nhưng lại chỉ một âm đạo.

+  Có trường hợp 2 tử cung nhưng lại chung nhau một cổ tử cung.

+ Có trường hợp tử cung một sừng, trên thực tế cũng là loại dị tật 2 tử cung nhưng một bị teo đi, chỉ còn lại một tử cung với một vòi.

– Còn một loại tử cung kém phát triển, luôn ở dạng tử cung của trẻ em với hình dáng nhỏ bé, các tỷ lệ, kích thước ngược với tử cung một phụ nữ trưởng thành.

Những bất thường ở tử cung có thể gây vô sinhẢnh minh họa

Những tổn thương bệnh lý ở tử cung gây vô sinh

Đó là những trường hợp người phụ nữ sinh ra đã có tử cung và tử cung đó phát triển bình thường nhưng do bệnh mắc phải gây tổn thương khiến tử cung không mang thai được nữa. Có thể gặp các trường hợp sau:

Tắc vòi tử cung: Tử cung có 2 vòi, là 2 ống dẫn từ thân tử cung sang 2 bên, tiếp giáp với buồng trứng, thu nhận trứng chín rụng xuống để thụ tinh với tinh trùng người đàn ông (khi giao hợp) trở thành phôi và chuyển dần vào trong lòng tử cung để làm tổ và phát triển thành thai. Trường hợp thường gặp là do viêm nhiễm khiến vòi tử cung bị dính, tắc lại nên tinh trùng không thể đi lên và trứng sau khi rụng cũng không thể di chuyển về phía buồng tử cung nên không có thụ thai. Ngoài ra, vòi tử cung có thể bẩm sinh bị chít hẹp hoặc bị khối u chèn ép, ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng và trứng.

Tử cung bị dính: Bình thường bên trong tử cung là một khoang rỗng, có lớp niêm mạc bao phủ. Chính lớp niêm mạc này do biến đổi nội tiết theo chu kỳ, hàng tháng bong ra gây chảy máu tạo nên kinh nguyệt. Trường hợp buồng tử cung bị viêm nhiễm, lớp niêm mạc bị tổn thương làm cho buồng tử cung dính các mặt lại với nhau hoàn toàn (sẽ gây vô kinh) hoặc một phần (gây kinh ít và đau bụng kinh). Những tổn thương này ở niêm mạc tử cung khiến trứng thụ tinh không làm tổ được tại đó gây vô sinh.

Tử cung có khối u: Thường gặp là các u xơ tử cung. Các khối u này khi to lên sẽ làm buồng tử cung biến dạng, không thuận lợi cho phôi thai làm tổ. Có khi tuy khối u không lớn nhưng lại ở vị trí sát với lỗ thông lên vòi tử cung gây tắc.

Trên đây là những nguyên nhân chính khiến người phụ nữ vô sinh. Để xác định vô sinh do nguyên nhân nào, người phụ nữ phải được thầy thuốc chuyên khoa thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết mới chẩn đoán được chính xác và mới có phương pháp điều trị thích hợp.

BS. Đức Nhuận

]]>
U xơ tử cung nên mổ hay điều trị bằng thuốc http://tapchisuckhoedoisong.com/u-xo-tu-cung-nen-mo-hay-dieu-tri-bang-thuoc-3650/ Thu, 19 Jul 2018 07:02:51 +0000 http://tapchisuckhoedoisong.com/u-xo-tu-cung-nen-mo-hay-dieu-tri-bang-thuoc-3650/ [...]]]>

Bác sĩ hội chẩn cho mổ nội soi. Tôi hoang mang không hiểu mổ nội soi có ảnh hưởng gì đến bộ phận khác không. Bệnh của tôi có nhất quyết phải mổ hay chỉ cần điều trị bằng thuốc là được. (Thủy)

Ảnh: arabian

Ảnh: arabian

Trả lời:

Chào chị Thủy,

Kích thước u xơ tử cung của chị có lẽ là 70 mm (hay 7 cm) mới có chỉ định mổ chứ nếu kích thước 7 mm thì rất nhỏ và không cần thiết phải phẫu thuật chị ạ. Nếu mổ nội soi do u xơ tử cung ở phụ nữ lớn tuổi đủ con thì sẽ cắt toàn phần tử cung chừa hai phần phụ. Cuộc mổ này chỉ can thiệp trên tử cung mà thôi, không can thiệp đến các cơ quan khác. Tuy nhiên, bất kỳ cuộc phẫu thuật nội soi trong ổ bụng bao giờ cũng có những nguy cơ có thể ảnh hưởng đến các cơ quan lân cận như ruột, bàng quang, niệu quản. 

Điều trị bằng thuốc đối với u xơ tử cung không thể nào hết được, chỉ có thể không gia tăng kích thước mà thôi. Ngoài ra, điều trị bằng thuốc nhằm giảm các triệu chứng như rong kinh hoặc đau bụng kinh. Khi mãn kinh, kích thước u xơ sẽ giảm đáng kể. Không rõ u xơ của chị nằm vị trí nào trên tử cung, có gây đau bụng kinh hay rong kinh lập lại nhiều chu kỳ hay không. Nếu u xơ tử cung lớn, có những biến chứng như gây chèn ép bàng quang, trực tràng, thường gây rong kinh hoặc đau bụng kinh thì cần phải phẫu thuật.

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Thị Thu Hà
Phó Trưởng Khoa Sản A – BV Từ Dũ TP HCM

]]>
Khối u xơ biến chứng sau 3 năm chữa trị dân gian http://tapchisuckhoedoisong.com/khoi-u-xo-bien-chung-sau-3-nam-chua-tri-dan-gian-3582/ Thu, 19 Jul 2018 06:54:29 +0000 http://tapchisuckhoedoisong.com/khoi-u-xo-bien-chung-sau-3-nam-chua-tri-dan-gian-3582/ [...]]]>

Phát hiện u xơ tử cung cách đây 3 năm, được chỉ định mổ nhưng vì sợ nên bệnh nhân quyết định về nhà và điều trị bằng các phương pháp dân gian. Chị nghe theo hướng dẫn của người quen, bạn bè, thấy ai chỉ uống lá gì, thuốc gì cũng uống. Đến khi thấy người mệt mỏi, bụng ngày một to, chị đi tái khám thì phát hiện khối u ngày càng lớn, bác sĩ tư vấn cần mổ gấp.

Sau hơn một giờ phẫu thuật, các bác sĩ đã lấy ra khỏi bụng chị một khối u đường kính hơn 20 cm, trọng lượng trên 2 kg. “Chi phí chạy chữa thuốc thang trong 3 năm thậm chí nhiều hơn chi phí phẫu thuật. Sau khi được phẫu thuật thành công, tôi mới thấy mình dại dột quá”, bệnh nhân chia sẻ.

Trước đó, một bệnh nhân với khối u xơ tử cung nặng 1,5 kg, nguy hiểm đến tính mạng cũng được phẫu thuật tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Lạt. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng bụng quá lớn, bị ra máu âm đạo do mang khối u xơ nhiều năm mà không biết. Bệnh nhân bị thiếu máu nặng nên các bác sĩ phải truyền 3 đơn vị máu mới có thể tiến hành phẫu thuật.

Ca phẫu thuật khối u xơ tử cung 1,5 kg tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Lạt. Ảnh: H.M

Ca phẫu thuật khối u xơ tử cung 1,5 kg tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Lạt. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.

Bác sĩ Nguyễn Thanh Lâm, Trưởng khoa Phụ Sản, Phó Giám đốc Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Lạt cho biết: “Đây là ca phẫu thuật u xơ tử cung với khối u chưa phải lớn nhất nhưng ở bệnh nhân này, khối u làm cho bụng quá lớn, thiếu máu nặng”. Nếu không kịp thời cắt bỏ thì bệnh nhân thiếu máu nặng dễ bị các biến chứng như suy gan, suy thận, thiếu máu não, dễ bị choáng, ngất… khó khắc phục. Trường hợp để lâu dài việc điều trị sẽ khó khăn và tốn kém hơn, phải đối mặt với nhiều rủi ro cao hơn.

“Bệnh viện đã từng phẫu thuật thành công cho hơn 10 ca u nang buồng trứng, u xơ tử cung với kích thước lớn, có trường hợp u nang buồng trứng nặng tới 3,5 kg. Đa số trường hợp đều phát hiện muộn do không thường xuyên đi khám định kỳ”, bác sĩ Lâm chia sẻ.

Bác sĩ khuyến cáo chị em nên quan tâm đến việc khám sức khỏe định kỳ. Cần tầm soát các bệnh phụ khoa hàng năm để kịp thời phát hiện các bệnh lý và có can thiệp kịp thời. Tránh các trường hợp phát hiện muộn, bệnh trở nên nguy hiểm và điều trị tốn kém.

Lê Phương

]]>
U xơ tử cung có nên mổ http://tapchisuckhoedoisong.com/u-xo-tu-cung-co-nen-mo-3578/ Thu, 19 Jul 2018 06:54:09 +0000 http://tapchisuckhoedoisong.com/u-xo-tu-cung-co-nen-mo-3578/ [...]]]>

Nhân lớn nhất 66 mm, nội mạc 09 mm, lòng tử cung không có gì lạ. Phần phụ trái, cấu trúc khó quan sát. Tôi có nên xin bác sĩ mổ không? Con gái tôi 15 tuổi, chồng tôi đã mất 2 năm vì bị ung thư phế quản, gia cảnh đơn chiếc. Mổ u xơ này có nguy hiểm không? Nếu đợi mãn kinh, khối u to lên thì sao? (Huong)

U xơ tử cung chỉ có chỉ định phẫu thuật trong một số trường hợp cụ thể. Ảnh: T.H

U xơ tử cung chỉ có chỉ định phẫu thuật trong một số trường hợp cụ thể. Ảnh: T.H

Trả lời

Chào bạn,

Nhân xơ tử cung hay u xơ tử cung là loại u lành tính thường thấy nhất ở tử cung. Ước tính khoảng 20% các phụ nữ trên 35 tuổi có nhân xơ tử cung, nhưng rất nhiều trường hợp trong số đó không có biểu hiện gì lạ. Sau tuổi mãn kinh u xơ tử cung thường thu nhỏ lại.

Trường hợp của bạn đã biết có nhân xơ tử cung 15 năm qua nhưng không thấy ghi nhận triệu chứng bất thường đi kèm như đau bụng, rong kinh, rong huyết, kinh quá nhiều, tiểu khó… mà các nhân xơ được phát hiện chủ yếu qua siêu âm, như vậy chứng tỏ nhân xơ phát triển rất chậm và không gây biến chứng gì.

Ở tuổi 49 của bạn, nếu phải mổ sẽ là cắt hoàn toàn tử cung chừa hai buồng trứng nếu khi mổ phẫu thuật viên đánh giá buồng trứng còn tốt. Cuộc phẫu thuật nào cũng có nhiều rủi ro. Rủi ro trong mổ: tai biến gây mê (sốc thuốc mê), tai biến phẫu thuật (tổn thương ruột, bàng quang, niệu quản, mất máu nhiều…); và biến chứng sau mổ (nhiễm trùng, viêm tắc tĩnh mạch, dò bàng quang – âm đạo…). 

Vì vậy, u xơ tử cung chỉ có chỉ định phẫu thuật trong một số trường hợp sau: U xơ có kích thước lớn gây chèn ép các cơ quan trong ổ bụng (như chèn ép niệu quản gây thận ứ nước, chèn ép bàng quang làm tiểu khó, chèn ép trực tràng gây táo bón), u xơ tử cung gây rong kinh, rong huyết, cường kinh thiếu máu, đau bụng hoặc u xơ lớn nhanh nghi ngờ ung thư (tỷ lệ hóa ác chiếm khoảng 0,2% trong số các u xơ tử cung).

Trường hợp của bạn, 49 tuổi gần mãn kinh, có nhiều khả năng các nhân xơ sẽ nhỏ lại nên không cần thiết phải phẫu thuật. Tuy nhiên, bạn vẫn phải khám và theo dõi định kỳ mỗi 3 tháng, nếu kích thước các nhân xơ lớn nhanh hoặc có triệu chứng bất thường gì thì bác sĩ sẽ tư vấn phẫu thuật. Chúc bạn khỏe.

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Thị Thu Hà
Bệnh viện Từ Dũ (TP HCM)

]]>
Thuốc chữa hiếm muộn do u xơ tử cung http://tapchisuckhoedoisong.com/thuoc-chua-hiem-muon-do-u-xo-tu-cung-2255/ Wed, 18 Jul 2018 04:48:44 +0000 http://tapchisuckhoedoisong.com/thuoc-chua-hiem-muon-do-u-xo-tu-cung-2255/ [...]]]>

Do vậy, điều trị u xơ tử cung vừa có ý nghĩa giúp việc thụ thai dễ dàng hơn, đồng thời giúp an thai. U xơ tử cung là căn bệnh  thường gặp, có tỉ lệ mắc lên tới 30% ở những phụ nữ từ 30 – 50 tuổi. Hầu hết các u xơ tử cung lành tính. Nguyên nhân gây u xơ tử cung chưa rõ nhưng một số nghiên cứu chứng minh sự tăng trưởng của bệnh có liên quan đến các kích thích tố nữ estrogen và progesterone. Y học cổ truyền cho rằng, u xơ tử cung là do khí huyết tắc trệ.

Thuốc chữa hiếm muộn do u xơ tử cung

Dùng bài thuốc chữa u xơ tử cung

Có nhiều loại u xơ tử cung. Nếu u xơ nằm ở mặt ngoài tử cung, khi phát triển lớn hơn có thể gây đau. U xơ trong cơ tử cung là loại phổ biến nhất và rất dễ phát triển lớn. U xơ dưới niêm mạc tử cung dễ dẫn đến chảy máu nặng và các biến chứng khác; khối u xơ có thể nằm ở đáy, thân, eo hay cổ tử cung.

Trong một số trường hợp, u xơ tử cung có thể chặn ống dẫn trứng gây khó khăn cho quá trình thụ thai hay u xơ phát triển bên trong tử cung làm cho thai nhi khó phát triển bình thường… Một số phụ nữ có u xơ thường chịu những rủi ro trong thai kỳ và khi sinh. U xơ tử cung có thể gây ra đau vùng chậu và ra máu nhiều sau khi sinh, thậm chí cần phải phẫu thuật.

Bài thuốc y học cổ truyền giúp khối u nhỏ lại, đồng thời giúp khí huyết lưu thông, người phụ nữ có kinh nguyệt đều đặn dễ thụ thai.

Bài thuốc kinh nghiệm: hương phụ 20g, ích mẫu 20g, ngải cứu 20g, trinh nữ hoàng cung 4g, nghệ vàng 20g.

Hương phụ có tác dụng điều kinh, chỉ thống (giảm đau). Ích mẫu: tiêu thủy, hành huyết, trục huyết cũ, sinh huyết mới, điều kinh, giảm độc. Hương phụ  và ích mẫu giúp phụ nữ  điều hòa kinh nguyệt, lưu thông khí huyết. Ngải cứu lý khí huyết, đuổi hàn thấp, ấm kinh, ngừng máu, an thai, điều hòa kinh nguyệt, điều trị u nhọt. Nghệ  chống viêm, phá ác huyết, u nhọt; giúp sinh cơ (lên da) và chỉ huyết (cầm máu). Trinh nữ hoàng cung được nghiên cứu cho thấy là vị thuốc giúp giảm viêm, tiêu u trong u xơ tử cung, u xơ tiền liệt tuyến…

Theo kinh nghiệm, bài thuốc này nên dùng từ 1 – 3 tháng, sau liệu trình nên kiểm tra lại bằng siêu âm. Thông thường, phụ nữ khó có con do u xơ tử cung sẽ có con sau khi dùng  bài thuốc này.

Thêm bài thuốc chữa vô sinh – hiếm muộn nữ

Trên một cá nhân cụ thể, việc hiếm muộn nhiều khi không chỉ do một nguyên nhân. Người bị u xơ tử cung có khi phải dùng thêm bài thuốc chữa chứng hiếm muộn. Có nhiều bài thuốc để sử dụng trong trường hợp này và cho kết quả cao.

Như trên đã nói, theo y học cổ truyền, u xơ tử cung là do khí huyết tắc trở, kinh nguyệt rối loạn.

Người xưa có câu, khí huyết xung hòa, trăm bệnh không sinh ra. Khí làm hướng đạo cho huyết, huyết làm chỗ dựa cho khí. Khí thuộc dương chủ động mà vận hành, huyết thuộc âm chủ tĩnh mà phụ vào. Tác dụng của khí vô hình là lưu thông, thể chất của huyết hữu hình là nương tựa và giữ gìn. Cho nên khí hành thì huyết theo. Phụ nữ khí huyết suy thường khó sinh con. Các bài thuốc dùng cho trường hợp này chỉ huyết hay chỉ bổ khí thôi thì chưa đủ mà phải bổ cả khí lẫn huyết.

Qua thực tế khám chữa bệnh vô sinh – hiếm muộn, tôi dùng bài Bát trân, gồm: đương quy 4g, xuyên khung 4g, thục địa 4g, bạch thược 4g, nhân sâm (đảng sâm) 4g, phục linh 4g, bạch truật 4g, cam thảo 2g.

Cách dùng: sắc với 2 lát gừng, 2 quả táo uống trước bữa ăn.

Bài Bát trân được hợp lại từ hai bài thuốc là bài Tứ quân (tác dụng bổ khí) và Tứ vật (bổ huyết).

Hải Thượng Lãn Ông cho rằng khí là vệ thuộc dương, huyết là dinh thuộc âm đó là lưỡng nghi ở người, nếu dùng Tứ vật thì cố âm cho nên kết hợp cả Tứ quân để bổ cả khí lẫn huyết không lo âm dương thiên thắng cho nên gọi là Bát trân. Khí huyết sung mãn sẽ sống lâu.

Cấu trúc bài thuốc Tứ vật (bổ huyết) gồm: đương quy 12g, thục địa 12g, bạch thược 12g, xuyên khung 6g.

Tứ vật là bài thuốc vừa bổ huyết, vừa hoạt huyết (người xưa còn nói bài thuốc này là bài thuốc chuyên để điều huyết “Điều huyết chi chuyên tễ”). Trong bài thuốc có đương quy là bổ huyết, hòa huyết, địa hoàng là bổ huyết tư âm là Quân; bạch thược là dưỡng huyết liễm âm để tăng tính dược của Quân, làm cho chức năng tàng huyết của Can tốt, làm Thần. Xuyên khung có tác dụng hành huyết trong khí làm huyết lưu thông, chống huyết ứ trệ cho nên là Tá và Sứ.

Như vậy bài thuốc này có tác dụng dưỡng huyết, hoạt huyết kiêm cả hành khí, cho nên không những điều trị huyết hư mà dùng cho cả huyết ứ trệ.

Bài thuốc Tứ quân (bổ khí) gồm các vị: nhân sâm 12g, phục linh12g, bạch truật 12g, cam thảo (chích) 8g.

Bài thuốc chủ yếu để bổ khí hoặc kiện tỳ, ích khí. Trong đó, nhân sâm bổ khí, bổ chân khí (nguyên khí), bổ 5 tạng có tính cam ôn nên còn kiện tỳ dưỡng vị là Quân; bạch truật khổ ôn để kiện tỳ vận thấp (hóa thấp) phối hợp với nhau để bổ khí kiện Tỳ là Thần; Phục linh cam đạm để thẩm thấp kiện Tỳ giúp bạch truật tăng tác dụng hóa thấp là Tá; Cam thảo chích tính cam ôn cũng là bổ khí hòa trung đưa thuốc vào Tỳ làm chức năng điều hòa các vị thuốc giúp Nhân sâm ích khí và hòa trung là Sứ. Cho nên bài thuốc này bổ khí kiện tỳ mà không gây thấp trệ tăng lên, cơ thể khỏe hơn. Bốn vị này có tính hòa hoãn dễ uống đều làm ăn ngon bổ khí nên gọi là Tứ quân tử.

Bài Bát trân thang gồm 2 bài “Tứ vật” và “Tứ quân” hợp lại thành một bài thuốc có tác dụng song bổ khí huyết, trong bài tứ quân bổ khí, bài tứ vật bổ huyết gia thêm sinh khương, đại táo để điều hòa dinh vệ. Bát trân  từ lâu vẫn nổi tiếng là một bài thuốc có công dụng bồi bổ khí huyết, có tác dụng rất tốt trong việc phòng chống thiếu máu và điều trị các bệnh sản phụ khoa, dùng tốt cho trường hợp rối loạn kinh nguyệt. Trong các trường hợp vô sinh nữ, nhiều người do khí huyết đều hư, sức khỏe suy yếu kinh nguyệt rối loạn… dẫn đến khó có con.  Những trường hợp này dùng bài Bát trân rất tốt.

Nhiều trường hợp phụ nữ hiếm muộn dùng bài Bát trân có kết quả tốt. Những người u xơ tử cung sau khi dùng bài thuốc trị u xơ nói trên có thể dùng bài Bát trân để tăng hiệu quả, đạt được nguyện vọng có thai và sinh con. 

BS. NGUYỄN PHÚ LÂM

]]>