Huyết khối này rất ít khi do cục máu đông thuyên tắc từ xa đến mà thường là hậu quả của hiện tượng viêm tại chỗ gây rạn, nứt, vỡ, gãy ở mảng xơ vữa khiến chúng đứt rời rồi kết vón tiểu cầu xung quanh tạo ra một huyết khối “trắng”, rồi sẽ thêm cả huyết cầu khác quấn trong tơ huyết tạo thành huyết khối “đỏ” hoàn chỉnh di động theo dòng máu, tới đoạn mạch vành hẹp hơn nên bít tịt nó lại nhưng thường gặp hơn là cục máu đông hình thành tại chỗ mới nứt vỡ mảng xơ vữa.

Dấu hiệu nhận biết NMCT

Khi bị NMCT cấp, người bệnh có thể nhận biết qua các dấu hiệu đặc trưng như cơn đau thắt ngực điển hình với triệu chứng đau như bóp nghẹt phía sau xương ức hoặc vùng trước tim, lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến tận ngón đeo nhẫn và ngón út. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, kéo dài hơn 20 phút và không đỡ khi dùng nitroglycerin. Đau có thể lan lên cổ, cằm, vai, sau lưng, tay phải, hoặc vùng thượng vị. Tuy nhiên, có trường hợp bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim mà không có hoặc ít cảm giác đau (hay gặp ở bệnh nhân sau mổ, người già, đái tháo đường hoặc tăng huyết áp). Ngoài ra, còn có các triệu chứng khác như vã mồ hôi, khó thở, hồi hộp trống ngực, nôn hoặc buồn nôn, lú lẫn, tái nhợt da, lạnh đầu chi… phản ánh tình trạng tụt áp hay trụy tim mạch.

Suy thất trái là biến chứng quan trọng của nhồi máu cơ tim.

Các biến chứng của NMCT

Rối loạn nhịp tim: Đây là tình trạng nhịp tim bất thường, có thể nhanh, chậm so với tốc độ trung bình nhưng nặng nhất là rung thất rồi đến nhịp nhanh thất. Cũng coi là rất nặng nếu những rối loạn nhịp tim khác, nhất là rung nhĩ và bloc nhĩ thất cấp 3 kéo dài làm biến đổi huyết động, tụt huyết áp, suy tim. Các loạn nhịp tim thường gặp là loạn nhịp trên thất bao gồm nhịp nhanh xoang, nhịp chậm xoang, nhịp nhanh kịch phát trên thất, rung nhĩ… và các loạn nhịp thất như nhịp nhanh thất, rung thất…

Các bloc nhĩ thất: Biến chứng này thường gặp ở NMCT sau – dưới, được chia thành 3 mức độ khác nhau với độ 3 là bloc tim hoàn toàn, nhịp tim rất chậm kiểu nhịp thoát thất, có thể xảy ra rất đột ngột, tỷ lệ tử vong cao.

Các biến chứng suy bơm: Biến chứng quan trọng của NMCT (nhất là khi khối hoại tử càng lớn) là suy thất trái, suy tâm thu và cả suy tâm trương (loạn chức năng tâm trương với “thất cứng” tức là giảm giãn năng – compliance). Mức nặng nhất của suy bơm là “sốc do tim”. Sốc là giảm tưới máu mô, mà biểu hiện không chỉ là trụy mạch (huyết áp tâm thu dưới 90mmHg), mà còn có thiểu niệu, vô niệu, rối loạn ý thức, đầu chi nhợt, lạnh ẩm, toan huyết (có khi biểu hiện bằng thở chu kỳ).

Các biến chứng cơ học: Thường xảy ra trong tuần lễ đầu với các nguy cơ vỡ thành tự do thất trái; vỡ (thủng, rách) vách liên thất tạo ra một “thông liên thất mắc phải cấp” làm xuất hiện một âm thổi tâm thu mới; đứt rách cơ nhú như đứt rời hoặc chỉ rách hoặc chỉ rối loạn chức năng cơ nhú ở cột cơ của một trong hai lá van, tạo nên sa van, sinh ra hở hai lá cấp, với triệu chứng phụt ngược rất rõ, xuất hiện một âm thổi tâm thu mới.

Các biến chứng huyết khối, thuyên tắc: Biến chứng này gây nguy cơ tái phát NMCT khiến hoại tử lan rộng hoặc thêm hoại tử cơ tim mới thuyên tắc đại tuần hoàn. Thuyên tắc đại tuần hoàn thường xuất hiện sau 1-3 tuần, cục huyết khối xuất phát từ mặt trong thành thất trái, di chuyển theo dòng máu tới não, mạc treo, các chi, hiếm khi chui vào mạch vành. Thuyên tắc động mạch phổi, nếu người bị nhồi máu cơ tim đã nằm bất động quá dài hay lạm dụng thuốc lợi tiểu khiến máu cô đặc hơn thì biến chứng càng dễ xảy ra.

Các biến chứng sớm khác: Viêm màng ngoài tim cấp, xảy ra ngay sau mấy ngày đầu với biểu hiện đau dữ dội ngay phía sau xương ức lan ra sau lưng. Trong các biến chứng này thì đột tử là nặng nề nhất. Đột tử được tim mạch học trước kia xếp làm 1 trong 5 “đại biến chứng” NMCT. Nhưng ngày nay, với đơn vị hồi sức bám sát bệnh nhân, tử vong này được xếp vào mục các nguyên nhân cụ thể như: vỡ tim (thường gặp hơn cả), các rối loạn nhịp tim, sốc do tim, thuyên tắc phổi khối lớn, thuyên tắc mạch vành ngay ở đoạn thân chung động mạch vành trái.

Các biến chứng muộn của NMCT: Hội chứng Dressler xảy ra muộn (ở tuần thứ 3 – 10) vì hiện tượng tự miễn nhưng biến chứng này ít hẳn đi ở thời đại nong mạch vành và tiêu sợi huyết. Sốt, đau ngực khi hít vào sâu. Tăng bạch cầu, tăng tốc độ máu lắng và tăng hiệu giá “kháng thể kháng cơ tim”, đoạn ST chênh lên kiểu đồng vận nhiều chuyển đạo. Rất hiếm khi biến chứng về sau thành viêm màng ngoài tim co thắt. Phình thất. Đau thắt ngực sau NMCT chiếm tới 20 – 30% bệnh nhân. NMCT tái phát chiếm 5 – 20% bệnh nhân. Suy tim nhưng lý do cụ thể rất khác nhau, cần xem xét để điều trị. Đột tử vẫn có thể xảy ra ở thời kỳ muộn này, do rung thất, nhịp nhanh thất. Viêm quanh khớp vai sau NMCT với biểu hiện đau, cứng, thay đổi vận mạch da.

Điều trị và phòng bệnh

Nhồi máu cơ tim cấp cần được đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được xử trí kịp thời. Với các điều trị ban đầu, người bệnh được nằm bất động tại giường, thở ôxy, dùng các thuốc cần thiết như thuốc giảm đau, thuốc chống ngưng kết tiểu cầu, nitroglycerin, thuốc chống đông. Bên cạnh đó, người bệnh còn được thực hiện các biện pháp tiêu huyết khối, can thiệp động mạch vành qua da, phẫu thuật bắc cầu nối chủ – vành cấp cứu để tái tưới máu cơ tim. Sau khi được cấp cứu thành công, người bệnh tiếp tục được theo dõi, dùng thuốc là bắt buộc cùng với chế độ dinh dưỡng phù hợp, luyện tập đều đặn dựa vào ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

TS. Tạ Tiến Phước

Mặc dù có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị đã làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong nhưng các biến chứng sớm và muộn do bệnh lý này gây ra vẫn rất nặng nề và nguy hiểm cho người bệnh.

Dấu hiệu NMCTC có dễ nhận biết?

NMCTC là hiện tượng hoại tử bất kỳ một lượng cơ tim nào do nguyên nhân thiếu máu cục bộ. Đa số hoại tử này đều liên quan đến huyết khối mới sinh bít kín (hoặc gần hoàn toàn) lòng động mạch vành tương ứng. Khi bị NMCTC, người bệnh có thể nhận biết qua các dấu hiệu đặc trưng như cơn đau thắt ngực điển hình với triệu chứng đau như bóp nghẹt phía sau xương ức hoặc vùng trước tim, lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến tận ngón đeo nhẫn và ngón út. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, kéo dài hơn 20 phút và không đỡ khi dùng nitroglycerin. Đau có thể lan lên cổ, cằm, vai, sau lưng, tay phải, hoặc vùng thượng vị. Tuy nhiên, có trường hợp bệnh nhân bị NMCT mà không có hoặc ít cảm giác đau (hay gặp ở bệnh nhân sau mổ, người già, đái tháo đường hoặc tăng huyết áp). Ngoài ra, còn có các triệu chứng khác như vã mồ hôi, khó thở, hồi hộp trống ngực, nôn hoặc buồn nôn, lú lẫn, tái nhợt da, lạnh đầu chi… phản ánh tình trạng tụt áp hay trụy tim mạch.

Xác định nhồi máu cơ tim có khó không?

NMCTC thường được xác định qua việc thăm khám thực thể và các xét nghiệm cận lâm sàng. Khám thực thể giúp chẩn đoán phân biệt, phát hiện các biến chứng, tiên lượng bệnh. Những triệu chứng hay gặp: Nhịp tim nhanh, tiếng tim mờ, tiếng ngựa phi; huyết áp có thể tăng hoặc tụt; xuất hiện tiếng thổi mới ở tim như thổi tâm thu do hở van hai lá, thông liên thất do thủng vách liên thất; các rối loạn nhịp hay gặp khi nhồi máu cơ tim vùng vách liên thất; các dấu hiệu của suy tim, phù phổi cấp, ran ẩm ở phổi, tiếng cọ màng tim (hội chứng Dressler).

Nhồi máu cơ tim cấp gây tổn thương phần tim không được cấp máu đầy đủ.

Các phương pháp xét nghiệm như điện tâm đồ, xét nghiệm men tim, siêu âm tim, thăm dò phóng xạ tưới máu cơ tim (giúp ích cho chỉ định can thiệp mạch vành). Bên cạnh đó, việc xác định nhồi máu cơ tim cấp còn cần phân biệt với một số bệnh lý có chung triệu chứng lâm sàng và điện tim như viêm màng ngoài tim, viêm cơ tim cấp, tách thành động mạch chủ, nhồi máu phổi và các bệnh cấp cứu khác (thủng dạ dày, cơn đau dạ dày cấp, viêm tụy cấp, viêm túi mật, giun chui ống mật…).

Mức độ nguy hiểm của NMCT

Đối với mỗi người bệnh bị NMCT, mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe càng xấu nếu độ rộng vùng nhồi máu (nói đúng hơn là khối lượng vùng cơ tim hoại tử) càng lớn, vị trí xuất hiện nhồi máu ở mặt trước tim, có huyết áp hạ dưới 30 mmHg, sốt… Nhưng các trường hợp có tỷ lệ tử vong cao chủ yếu phụ thuộc vào sự xuất hiện các biến chứng như loạn nhịp tim (nhất là nhanh thất, rung thất ngay trong vòng 2 giờ đầu) và suy bơm (nhất là sốc do tim, phù phổi cấp). Xếp mỗi bệnh nhân đang NMCTC vào nhóm nguy cơ cao hay nhóm nguy cơ thấp hơn là dựa vào sự xuất hiện hay không một trong các biến chứng này cùng với vỡ tim, huyết khối – thuyên tắc… Do đó cùng là nhồi máu cơ tim nhưng mức độ nguy hiểm khác xa nhau, độ vất vả và khó khăn khi chữa trị cũng khác nhau. Nếu người bệnh NMCT không được điều trị, tử suất trong 4 tuần lễ đầu 30 – 40%, tùy nước, trong số tử vong này thì khoảng 1/2 dồn vào giờ đầu, thường là chưa vào viện, chủ yếu do rung thất và loạn nhịp tim khác.

Các biến chứng của NMCTC

Rối loạn nhịp tim (RLNT): Đây là tình trạng nhịp tim bất thường, có thể nhanh, chậm so với tốc độ trung bình nhưng nặng nhất là rung thất (RT) rồi đến nhịp nhanh thất (NTT). Cũng coi là rất nặng nếu những RLNT khác, nhất là rung nhĩ và bloc nhĩ thất cấp 3 kéo dài làm biến đổi huyết động, tụt huyết áp, suy tim. Các loạn nhịp tim thường gặp là loạn nhịp trên thất bao gồm nhịp nhanh xoang, nhịp chậm xoang,  nhịp nhanh kịch phát trên thất, rung nhĩ… và các loạn nhịp thất như nhịp nhanh thất, rung thất…

Các bloc nhĩ thất: Biến chứng này thường gặp ở NMCTC sau – dưới, được chia thành 3 mức độ khác nhau với độ 3 là bloc tim hoàn toàn, nhịp tim rất chậm kiểu nhịp thoát thất, có thể xảy ra rất đột ngột, tỷ lệ tử vong cao.

Các biến chứng suy bơm: Biến chứng quan trọng của NMCTC (nhất là khi khối hoại tử càng lớn) là suy thất trái, suy tâm thu và cả suy tâm trương (loạn chức năng tâm trương với “thất cứng” tức là giảm giãn năng – compliance). Mức nặng nhất của suy bơm là “sốc do tim”. Sốc là giảm tưới máu mô, mà biểu hiện không chỉ là trụy mạch (huyết áp tâm thu dưới 90 mmHg), mà còn có thiểu niệu, vô niệu, rối loạn ý thức, đầu chi nhợt, lạnh ẩm, toan huyết (có khi biểu hiện bằng thở chu kỳ).

Các biến chứng cơ học: Thường xảy ra trong tuần lễ đầu với các nguy cơ vỡ thành tự do thất trái; vỡ (thủng, rách) vách liên thất tạo ra một “thông liên thất mắc phải cấp” làm xuất hiện một âm thổi tâm thu mới; đứt rách cơ nhú như đứt rời hoặc chỉ rách hoặc chỉ rối loạn chức năng cơ nhú ở cột cơ của một trong hai lá van, tạo nên sa van, sinh ra hở hai lá cấp, với triệu chứng phụt ngược rất rõ, xuất hiện một âm thổi tâm thu mới.

Các biến chứng huyết khối, thuyên tắc: Biến chứng này gây nguy cơ tái phát NMCTC khiến hoại tử lan rộng hoặc thêm hoại tử cơ tim mới thuyên tắc đại tuần hoàn. Thuyên tắc đại tuần hoàn thường xuất hiện sau 1 – 3 tuần, cục huyết khối xuất phát từ mặt trong thành thất trái, di chuyển theo dòng máu tới não, mạc treo, các chi, hiếm khi chui vào mạch vành. Thuyên tắc động mạch phổi, nếu người bị NMCT đã nằm bất động quá dài hay lạm dụng thuốc lợi tiểu khiến máu cô đặc hơn thì biến chứng càng dễ xảy ra.

Các biến chứng sớm khác: Viêm màng ngoài tim cấp, xảy ra ngay sau mấy ngày đầu với biểu hiện đau dữ dội ngay phía sau xương ức lan ra sau lưng. Trong các biến chứng này thì đột tử là nặng nề nhất. Đột tử được tim mạch học trước kia xếp làm 1 trong 5 “đại biến chứng” nhồi máu cơ tim. Nhưng ngày nay, với đơn vị hồi sức bám sát bệnh nhân, tử vong này được xếp vào mục các nguyên nhân cụ thể như: Vỡ tim (thường gặp hơn cả), các RLNT, sốc do tim, thuyên tắc phổi khối lớn, thuyên tắc mạch vành ngay ở đoạn thân chung động mạch vành trái.

Các biến chứng muộn: Hội chứng Dressler xảy ra muộn (ở tuần thứ 3 – 10) vì hiện tượng tự miễn. Sốt, đau ngực khi hít vào sâu. Tăng bạch cầu, tăng tốc độ máu lắng và tăng hiệu giá “kháng thể kháng cơ tim”, đoạn ST chênh lên kiểu đồng vận nhiều chuyển đạo. Rất hiếm khi biến chứng về sau thành viêm màng ngoài tim co thắt; phình thất; đau thắt ngực sau nhồi máu cơ tim chiếm tới 20 – 30% bệnh nhân. NMCTC tái phát chiếm 5 – 20% bệnh nhân. Suy tim nhưng lý do cụ thể rất khác nhau, cần xem xét để điều trị. Đột tử vẫn có thể xảy ra ở thời kỳ muộn này, do rung thất, nhịp nhanh thất. Viêm quanh khớp vai sau nhồi máu cơ tim với biểu hiện đau, cứng, thay đổi vận mạch da.

Điều trị và phòng ngừa bệnh thế nào?

NMCTC là một siêu cấp cứu nên người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được xử trí đúng, nhanh. Với các điều trị ban đầu, người bệnh được nằm bất động tại giường, thở oxy, dùng các thuốc cần thiết như thuốc giảm đau, thuốc chống ngưng kết tiểu cầu, nitroglycerin, thuốc chống đông. Bên cạnh đó, người bệnh còn được thực hiện các biện pháp tiêu huyết khối, can thiệp động mạch vành qua da, phẫu thuật bắc cầu nối chủ – vành cấp cứu để tái tưới máu cơ tim. Sau khi được cấp cứu thành công, người bệnh tiếp tục được theo dõi, dùng thuốc cùng với chế độ ăn uống, luyện tập vừa sức.

Để phòng ngừa tái phát NMCTC, người bệnh sau khi ra viện cần thực hiện một số biện pháp sau:

Về chế độ dinh dưỡng: Bổ sung vào chế độ ăn các thực phẩm hải sản từ cá, tôm, sò biển… Tăng sử dụng rau xanh, các chất xơ, hoa quả tươi. Có thể ăn các loại cháo loãng và cháo hầm; đồ ăn nhẹ tương tự như các sản phẩm từ sữa chua, các món canh (súp) dễ ăn và nước rau củ nghiền, luộc hấp; kiêng các món ăn chiên, rán và mỡ…

Tăng cường hoạt động thể lực phù hợp: Dựa vào ý kiến của thầy thuốc khi làm nghiệm pháp điện tâm đồ gắng sức và bản thân người bệnh cũng tự “lắng nghe cơ thể mình” tự tập ở mức độ nào mà cơ thể thấy dễ chịu, không lạm dụng thể dục thể thao vì không phải càng tập nhiều càng chóng khỏi bệnh.

Thay đổi lối sống: Thường xuyên theo dõi cân nặng, ngừa thừa cân, béo phì, bỏ hút thuốc lá, kiểm soát tốt huyết áp và dũng cảm đối mặt sống chung với trái tim có nhồi máu cơ tim bằng tâm lý an nhiên, thanh thản.

Sống điều độ: Điều độ về thời gian (ăn, ngủ, làm việc, nghỉ ngơi…).

TS. Tạ Tiến Phước

Các nhà khoa học đã xác định bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim là bệnh có tỈ lệ tử vong cao nhất nếu không được phát hiện, chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời. Thực tế, tình trạng suy mạch vành thường dẫn đến nhồi máu cơ tim. Vì vậy, cần phát hiện sớm suy mạch vành và tiên lượng khả năng dẫn đến nhồi máu cơ tim.

Để chẩn đoán xác định bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim, ngoài những biểu hiện của các triệu chứng lâm sàng được ghi nhận, bác sĩ cũng thường phải căn cứ vào một số kết quả xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết để hỗ trợ cho việc chẩn đoán.

Bệnh mạch vành

Thông thường việc đo điện tim với điện tâm đồ ECG (electrocardiography) chỉ giúp phát hiện, chẩn đoán được khoảng 80% các trường hợp bệnh nhân bị bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim. Trước đây, các nhà khoa học cho rằng bệnh mạch vành đều là hậu quả của tình trạng xơ vữa động mạch. Tuy vậy trong thời gian sau đó, nhiều công trình nghiên cứu cho thấy chỉ có khoảng 50% người bị nhồi máu cơ tim có nồng độ chất chlolesterol trong máu cao rõ rệt; đồng thời đã phát hiện thấy tình trạng viêm mạn tính cũng là một nguyên nhân quan trọng gây nên bệnh mạch vành. Rồi với những thành tựu phát triển của khoa học, đã ra đời kỹ thuật xét nghiệm định lượng CRP (C reactive protein) trong máu với độ nhạy cao hs-CRP (high sensitive C reactive protein). CRP được gọi là protein phản ứng C, chúng tăng lên rõ rệt và xuất hiện rất sớm khi người bệnh bị tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng.

Đo điện tim chỉ giúp phát hiện, chẩn đoán được khoảng 80% các trường hợp bệnh nhân bị bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim

Theo các nhà khoa học, việc phát hiện bệnh mạch vành quan trọng nhất là thực hiện xét nghiệm hs-CRP trong máu. Với xét nghiệm này, đã phát hiện được nguy cơ bị bệnh mạch vành ở những người vốn được xem là bình thường: không bị tăng mỡ máu, cao huyết áp hoặc đái tháo đường, tức là những người trước đây không nghĩ đến là có thể bị bệnh mạch vành. Nếu xét nghiệm thấy nồng độ CRP cao là có khả năng nguy cơ mắc bệnh mạch vành tới gấp 3 lần. Do đó, nồng độ CRP được xem yếu tố rất quan trọng, có giá trị xác định khả năng bị mắc bệnh tim mạch, đặc biệt là bệnh mạch vành trong tương lai; nhất là đối với những người thường không quan tâm vì cho rằng không bị xơ vữa động mạch, không có tiền sử bệnh tim.

Trên thực tế, nếu nồng độ CRP từ 10mg/l trở lên, tức là chỉ hơi cao mà xét nghiệm lại sau từ 3 – 4 tuần vẫn thấy không thay đổi thì phải thận trọng. Đồng thời khi xét nghiệm CRP, nếu phối hợp thêm với xét nghiệm cholesterol triglycerid, HDL-cholesterol (lactate dehydrogenase-cholesterol) thấy mỡ máu cao thì lại tăng giá trị chẩn đoán sớm và tiên lượng nguy cơ bị mắc bệnh mạch vành. Nếu nồng độ CRP cao, nên điều trị dự phòng bằng aspirin và statin sẽ có thể làm giảm được nguy cơ này.

Nhồi máu cơ tim

Những trường hợp thiếu máu cơ tim không biết hoặc không phát hiện được để xử trí điều trị sẽ gây ra triệu chứng đau thắt ngực lúc đầu không thường xuyên, rồi sau đó khi có tế bào cơ tim bị hủy hoại thì sẽ chuyển sang tình trạng nhồi máu cơ tim. Trong thời gian gần đây, Hội Tim mạch châu Âu ESC (European society of cardiology) và Hội Tim mạch Hoa Kỳ ACC (American college of cardiology) đã đưa ra một chẩn đoán mới để chẩn đoán xác định tình trạng nhồi máu cơ tim với 2 tiêu chuẩn gồm: tăng chỉ tố tim là chất chỉ điểm và một triệu chứng khác đi kèm như bị đau tức ngực hoặc có kết quả điện tâm đồ bất thường.

Hộp thử nghiệm phát hiện troponin I (TnI), CK-MB và myoglobin cùng một lúc giúp chẩn đoán xác định tình trạng nhồi máu cơ tim ở người bệnh chính xác với tỉ lệ 100%

Chỉ tố tim là chất chỉ điểm được gọi là tiêu chuẩn vàng, đây là loại protein đặc hiệu của cơ tim có tên gọi là troponin gồm troponin I, troponin T và troponin C; nhưng chủ yếu là troponin I và troponin T. Troponin là chỉ tố quan trọng chỉ điểm sự tổn thương của tim mà sự thương tổn này là vấn đề chính dẫn đến tình trạng nhồi máu cơ tim. Vì vậy chỉ tố troponin, chủ yếu là troponin I và troponin T, là chỉ tố quan trọng nhất để chẩn đoán xác định tình trạng nhồi máu cơ tim ở một người bị thiếu máu cơ tim. Chỉ tố tim troponin có thể tăng trong vòng từ 4 – 6 giờ đầu sau khi cơ tim bị tổn thương và đạt đỉnh cao vào giờ thứ 12. Sau đó, chỉ tố troponin I vẫn còn cao trong khoảng thời gian từ 5 – 7 ngày và chỉ tố troponin T vẫn còn cao trong khoảng thời gian từ 7 – 10 ngày; đây là chỉ tố tim chỉ điểm tình trạng nhồi máu cơ tim có giá trị nhất.

Ngoài chỉ tố tim troponin đã nêu ở trên, hai xét nghiệm hóa sinh khác được thực hiện từ bệnh phẩm máu cũng có giá trị chẩn đoán tình trạng nhồi máu cơ tim là xét nghiệm CK-MB (creatin kinase myocardial) và myoglobin. Khi bệnh nhân vào bệnh viện, cần xét nghiệm máu vào giờ thứ 6 sau khi bị nhồi máu cơ tim và xét nghiệm lại vào giờ thứ 12 nếu lần thực hiện trước cho kết quả thấp mà vẫn còn nghi ngờ bị mắc bệnh.

Trước đây ở các nước tại châu Âu và châu Mỹ, các nhà khoa học đã sử dụng hộp thử nghiệm chạy bằng năng lượng pin dùng trong những trường hợp cấp cứu để xét nghiệm phát hiện troponin I (TnI), CK-MB và myoglobin cùng một lúc, kỹ thuật khá đơn giản vì chỉ cần 1 giọt máu là có thể cho kết quả sau 10 phút. Xét nghiệm này có thể thao tác ngay tại nhà bệnh nhân hoặc trên xe ô tô cấp cứu. Kỹ thuật xét nghiệm đã giúp chẩn đoán xác định tình trạng nhồi máu cơ tim ở người bệnh chính xác với tỉ lệ 100% các trường hợp vì đã phối hợp kết quả xét nghiệm cả 3 chỉ tố tim quan trọng và cần thiết. Hiện nay tại nước ta, các cơ sở y tế cũng đã thực hiện được các xét nghiệm có liên quan như xét nghiệm CRP, troponin I (TnI), CK-MB và myoglobin từ bệnh phẩm máu để phát hiện, chẩn đoán xác định bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim. Cơ sở y tế nào thực hiện được các xét nghiệm này là đã đạt tiêu chuẩn quốc tế về chẩn đoán sinh học đối với bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim. Nếu cơ sở y tế chưa có điều kiện thực hiện được các xét nghiệm nêu trên, có thể thực hiện xét nghiệm định lượng trong máu các enzyme như transaminase SGOT (serum glutamic oxalo-acetic transaminase) hay còn gọi là AST (aspartate amino-transferase) và LDH (lactate dehydrogenase). Tất nhiên, trong tất cả trường hợp cần lưu ý phối hợp thêm với kết quả điện tim trên điện tâm đồ đo được.

TTƯT.BS. NGUYỄN VÕ HINH

Hồi phục sau cơn đau tim thường mất vài tháng và chế độ ăn uống sau cơn đau tim là một phần quan trọng trong quá trình hồi phục. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, chế độ ăn kiêng giảm cholesterol xấu, hạ huyết áp và hạ đường huyết có lợi cho những người bị bệnh tim.

Tập thể dục sau cơn đau tim cũng cần được chú ý và có những quy định riêng. Điều quan trọng là đừng vội vã phục hồi nhanh chức năng tim của bạn, cần làm theo hướng dẫn của bác sĩ, y tá, chuyên gia dinh dưỡng và các nhà vật lý trị liệu. Chăm sóc sau cơn đau tim được giám sát chặt chẽ, nhằm phục hồi sức khỏe của bạn có thể trở lại hoạt động bình thường. Quá trình này gọi là giai đoạn phục hồi tim mạch và cũng tập trung vào việc làm giảm nguy cơ tái phát một cơn đau tim khác. Nếu một người không bị đau hoặc các vấn đề khác sau cơn đau tim, họ thường có thể trở lại hoạt động bình thường trong vòng vài tuần, bao gồm đi bộ và quan hệ tình dục. Điều quan trọng là phải có sự đồng ý của bác sĩ.

Sau cơn đau tim nên ăn gì, tránh gì?

Đưa ra một chế độ dinh dưỡng sau khi bị cơn đau tim là một trong những bước đầu tiên quan trọng. Một số thực phẩm cần hạn chế, nhưng có một số thực phẩm bạn thích và vẫn có thể được thưởng thức.

Người bệnh tim nên ăn nhiều trái cây, rau tươi, ngũ cốc nguyên hạt…

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ chỉ ra một loạt các thực phẩm bổ dưỡng từ tất cả các nhóm thực phẩm là tốt cho sức khỏe tổng thể của chúng ta, không chỉ riêng cho trái tim.

Thực phẩm nên ăn: trái cây và rau tươi; các sản phẩm sữa ít béo; ngũ cốc nguyên hạt; thịt gia cầm bỏ da và cá; các loại dầu như ô liu, đậu nành và hướng dương; các loại đậu, nhất là đậu nành; chocolate đen. Việc điều chỉnh các phương pháp nấu cũng có thể hữu ích. Ví dụ, hấp và nướng là tốt hơn cho sức khỏe.

Thực phẩm nên tránh: thực phẩm giàu chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa (thực phẩm chiên, thức ăn nhanh, bánh nướng); thực phẩm có hàm lượng đường hoặc muối cao (thực phẩm đóng hộp, thực phẩm chế biến, khoai tây chiên, bánh kem); thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao (thịt, trứng và bơ).

Sau cơn đau tim, bạn cần tránh những thức ăn có nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, bởi vì những chất béo này có thể tăng lên trong máu, tích tụ tạo mảng xơ vữa và cuối cùng làm tắc nghẽn hoặc hẹp các mạch máu, dẫn đến một cơn đau tim khác. Muối có thể làm tăng huyết áp và tăng nguy cơ bị cơn đau tim. Hầu hết mọi người đều biết cholesterol là một yếu tố đóng góp cho bệnh tim và đó là lý do tại sao bệnh nhân sau cơn đau tim phải theo dõi sát sao mức cholesterol trong máu. Nên hạn chế dung nạp dưới 300mg cholesterol mỗi ngày sau khi bị cơn đau tim.

Nhiều người đã được khuyến cáo dùng chế độ ăn uống Địa Trung Hải sau một cơn đau tim. Chế độ ăn này bao gồm rất nhiều trái cây tươi và rau quả, các loại hạt, cá tươi và một lượng rất hạn chế thịt hoặc sữa.

Tập luyện sau cơn đau tim thế nào?

Điều quan trọng là phải hiểu rằng tập thể dục sau cơn đau tim là khác nhau đối với mỗi bệnh nhân. Thời gian phục hồi thay đổi ở mỗi người. Thông thường, phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của một người trước khi cơn đau tim xảy ra và những hậu quả sức khỏe để lại sau cơn đau tim. Hầu hết các bệnh nhân đều cần một số loại hình phục hồi chức năng tim. Bệnh nhân nếu trải qua các chương trình phục hồi chức năng tim thường có xu hướng phục hồi nhanh hơn và đạt kết quả tốt hơn về lâu dài.

Một số hướng dẫn cơ bản trong phục hồi chức năng tim

Bắt đầu đi từ từ, tăng dần bước đi của bạn. Nếu bạn cảm thấy hụt hơi, cần bước chậm lại.

Hãy nhớ luôn có giai đoạn thư giãn và giảm cường độ vào cuối buổi tập bằng cách đi chậm hơn.

Nếu đi ra ngoài, nên đi bộ với ai đó, không nên đi một mình.

Trao đổi với bác sĩ trước khi muốn tăng trọng lượng cơ thể.

Nếu bạn nhận thấy có bất kỳ triệu chứng nào, chẳng hạn như thở dốc, đau hoặc đánh trống ngực, ngừng tập thể dục và liên hệ ngay với bác sĩ của bạn.

Việc thực hiện một chương trình tập thể dục sau một cơn đau tim có thể gây ra căng thẳng cho một số người và tất nhiên là không tốt. Vì vậy, nên đăng ký một chương trình phục hồi chức năng ngoại trú là một cách hay để có chương trình tập thể dục tốt nhất và giúp cho bạn tự tin về tính an toàn nhất có thể. Nhiều chương trình tim mạch có các chuyên gia hướng dẫn bạn về thay đổi lối sống và cả chế độ ăn uống lành mạnh cho tim.

Đi bộ là phương pháp thể dục phù hợp cho người bệnh tim.  Ảnh: TM

Ngăn ngừa cơn đau tim thế nào?

Tìm cách quản lý stress vì có thể làm tăng huyết áp. Tập hít thở sâu, thiền, thậm chí cả yoga là những lựa chọn tốt.

Luôn có giấc ngủ đầy đủ, cơ thể chúng ta tự sửa chữa khi chúng ta ngủ. Lên giường ngủ đúng giờ hằng ngày và loại bỏ những ảnh hưởng của các thiết bị điện tử như tivi, máy tính xách tay và điện thoại di động sẽ giúp bạn có cơ hội tốt hơn với một giấc ngủ ngon.

Ngừng sử dụng thuốc lá là một yếu tố chính để bệnh tim nhanh phục hồi, vì vậy nếu bạn hút thuốc, hãy có kế hoạch bỏ thuốc lá. Bạn cũng nên cố gắng tránh hít khói thuốc thụ động.

Kiểm soát tốt huyết áp và cholesterol là vô cùng quan trọng. Đôi khi, một điều chỉnh nhỏ trong lối sống cũng có thể giải quyết vấn đề về huyết áp hoặc cholesterol. Khi cần thiết, cũng có khả năng bác sĩ sẽ kê toa thuốc để giúp kiểm soát huyết áp và cholesterol.

TS.BS. Lê Thanh Hải

((Tham khảo: Belmarrahealth))

Nhồi máu cơ tim (NMCT) là một bệnh lý tim mạch nguy hiểm thường xảy ra khi một vùng cơ tim bị tổn thương, hoại tử do các động mạch vành bị tắc nghẽn làm ngưng đột ngột sự cung cấp máu đến nuôi cơ tim. Những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị NMCT cấp hiện nay là điều trị can thiệp động mạch vành (với hút huyết khối, nong bóng, đặt stent); tiêu sợi huyết hoặc mổ mở cấp cứu và điều trị nội khoa. Tuy nhiên, sau những nỗ lực cứu sống này, người bệnh cần tuân thủ một chế độ điều trị nghiêm ngặt để phòng ngừa tái phát NMCT.

Cục máu đông làm tắc mạch vành.

Dùng thuốc điều trị tại nhà

Phòng ngừa tái phát của NMCT, sau NMCT ra viện, người bệnh cần tiếp tục điều trị. Các thuốc được sử dụng trong điều trị NMCT giúp nhanh chóng khôi phục lưu thông máu ở động mạch vành, giảm đau… Người bệnh cần tuân thủ theo dõi và dùng thuốc theo chỉ định của các bác sĩ để ngăn ngừa các biến cố có thể xảy ra.

Để giảm khả năng tạo huyết khối, ngăn ngừa tái phát NMCT hiện nay bệnh nhân sẽ duy trì một loại thuốc chống ngưng tập tiểu cầu trọn đời, thường là aspirin. Đã có nhiều trường hợp tái nhập viện do tình trạng đau ngực và được chẩn đoán là hẹp hoặc tắc lại trong stent mà nguyên nhân hay gặp nhất chính là bệnh nhân không tuân thủ điều trị.

Để giảm tỷ lệ tử vong, giảm tái cấu trúc cơ tim sau nhồi máu, điều trị suy tim, thuốc ức chế men chuyển hoặc thuốc chẹn thụ thể sẽ được các thầy thuốc căn chỉnh liều để đạt hiệu quả cao nhất cho bệnh nhân và được dùng kéo dài sau NMCT.

Để giảm biến cố rối loạn nhịp, điều trị suy tim, giảm tỷ lệ tử vong, thuốc chẹn beta giao cảm cũng được dùng kéo dài và người bệnh cần phải khám lại thường xuyên để thầy thuốc điều chỉnh liều tốt nhất cho bệnh nhân.

Nhóm thuốc statin có vai trò quan trọng trong bảo vệ tim mạch với khả năng chống viêm thành mạch, ổn định mảng xơ vữa, điều trị rối loạn mỡ máu. Thuốc lợi tiểu cải thiện chuyển hóa tế bào cơ tim…

Như vậy, đối với bệnh nhân sau NMCT, việc dùng thuốc là bắt buộc. Bên cạnh đó, các mạch máu và mô tim phụ thuộc rất nhiều vào chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt và tập luyện.

Ăn kiêng sau NMCT

Người bệnh cần thực hiện một chế độ ăn kiêng. Không sử dụng các loại mỡ động vật trong khẩu phần ăn. Sử dụng dầu ăn thực vật (tốt hơn cả là dầu oliu). Chất béo nói chung không quá 30% khẩu phần ăn. Loại bỏ hoàn toàn các loại bơ khi nấu nướng. Tránh các món ăn có chứa lượng cholesterol. Giảm sử dụng muối và các axit béo.

Bổ sung vào chế độ ăn các thực phẩm hải sản như cá, tôm, sò biển… Tăng sử dụng rau xanh, các chất xơ, hoa quả tươi. Có thể ăn các loại cháo loãng và cháo hầm. Sử dụng đồ ăn nhẹ tương tự như các sản phẩm từ sữa chua, các món canh (súp) dễ ăn và nước rau củ nghiền, luộc hấp. Kiêng các món ăn chiên, rán và mỡ. Cần lưu ý đến giới tính của bệnh nhân. Nữ giới cần giảm chỉ số đường huyết, còn nam giới giảm chỉ số cholesterol máu. Chế độ ăn khi bị NMCT cần hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm lúa mạch và các món ăn có chứa đường và mỡ. Thực hiện một chế độ dinh dưỡng đúng và ăn kiêng không chỉ giúp giảm cân mà còn giảm chỉ số cholesterol trong máu.

Sinh hoạt và tập luyện sau NMCT

Để phòng ngừa tái phát NMCT, trách nhiệm của bản thân người bệnh là theo dõi cân nặng, ngừa thừa cân, béo phì, bỏ hút thuốc lá nếu có… Đồng thời phải kiểm soát huyết áp dưới 140/90mmHg, dưới 130/80mmHg ở bệnh nhân đái tháo đường hay bệnh thận mạn tính.

Thực hiện nếp sống năng hoạt động thường ngày như chăm sóc cây, làm việc nhà, sử dụng cầu thang bộ, đi xe đạp xen kẽ vào thời gian làm việc… Dần dần, từng bước luyện tập trở lại với công việc đời thường. Duy trì và lựa chọn một bài thể dục tự chọn phù hợp tùy từng thể bệnh nặng hay nhẹ (đi bộ, chạy chậm, đi xe đạp). Mỗi ngày tập luyện khoảng 30-60 phút. Dựa vào ý kiến của thầy thuốc khi làm nghiệm pháp điện tâm đồ gắng sức, bản thân người bệnh cũng tự “lắng nghe cơ thể mình”, tập ở mức độ nào mà cơ thể thấy dễ chịu và sau tập khoảng 5 phút thấy huyết áp và mạch trở lại như trước khi tập là đạt yêu cầu. Không lạm dụng thể dục thể thao vì không phải càng tập nhiều càng chóng khỏi bệnh.

 

 

TS. Tạ Tiến Phước

Mức độ tập luyện phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe

Thông thường, các hoạt động có thể được bắt đầu sau 1-2 tuần đầu khi người bệnh ra viện. Đó là những hoạt động hết sức đơn giản như vệ sinh cá nhân, làm các công việc nhà một cách nhẹ nhàng như tỉa cành, chăm cây. Người bệnh sẽ tăng dần mức độ hoạt động một cách từ từ sau 4 tuần.

Bước đầu, người bệnh có thể đi bộ nhẹ nhàng xung quanh nhà với những bước đi chậm, khoan thai, sau đó nên bắt đầu bằng cách cố gắng đi bộ hàng ngày trên một đường thẳng, đặt ra cho mình một đích đến, chẳng hạn như cuối dãy nhà hoặc một điểm đến gần đó… Sau vài tuần, người bệnh sẽ tạo cho mình một khoảng cách đi xa hơn hoặc đi lên đường dốc ngắn.

Hoạt động thể lực khoa học, hợp lý như đi bộ nhẹ nhàng, chăm sóc cây cối rất tốt cho người bệnh sau nhồi máu cơ tim. Ảnh: Trần Minh

Tận dụng tất cả những điều kiện có thể đi bộ được thay cho các hình thức khác như leo cầu thang bộ thay cho đi thang máy, đi bộ đến các cửa hàng, chợ, nơi làm việc nếu các địa chỉ này ở trong khu vực người bệnh sinh sống mà không cần đến các phương tiện khác như ôtô hay xe máy. Trong quá trình tập luyện, nên chọn mặc quần áo và đi giày phù hợp với thời tiết và hoạt động thể lực. Không nên tập luyện ngay sau khi ăn hay khi cảm thấy không khỏe.

Nên đạt được ít nhất 20-30 phút tập luyện thể lực với mức độ trung bình (ví dụ như đi bộ với bước đi dài) mỗi ngày. Hãy lắng nghe cơ thể mình, tự tìm cho mình một mức độ hoạt động thể lực phù hợp, chẳng hạn như nói chuyện trong khi tập mà không bị thở gấp thì mức độ hoạt động đó là thích hợp.

Uống nhiều nước để bù lại lượng nước mất đi trong và sau khi tập luyện.

Các hình thức tập luyện khác như đi bộ nhanh, đi đường dài, chạy, tập tạ có thể làm tăng huyết áp, do đó, người bệnh nên tránh. Khi bắt đầu một chương trình luyện tập nặng hơn, cần hỏi bác sĩ trước khi tiến hành luyện tập.

Hình thức tập luyện phải phù hợp

Tất cả các bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim, phẫu thuật tim, can thiệp động mạch vành hay bệnh tim hoặc mạch máu khác nên tham gia một chương trình phục hồi chức năng tim và phòng bệnh phù hợp. Phải luôn có cảm giác thoải mái trong khi tập luyện. Nếu các hoạt động thể lực của ngày hôm trước khiến cơ thể mệt mỏi thì nên nghỉ 1 ngày để hồi phục lại sức khỏe hoàn toàn. Nếu bị chóng mặt, thở gấp, nhịp tim không đều hay đau ngực, hãy đi chậm lại hoặc dừng hẳn lại cho đến khi các dấu hiệu trên qua đi. Các cơn đau thắt ngực hay khó chịu ở ngực xuất hiện khi tập luyện thì nên nghỉ ngơi, ngậm hay xịt thuốc nitroglycerine dưới lưỡi và hãy báo ngay với bác sĩ điều trị để có được những điều chỉnh kịp thời. Nếu đau ngực hay cảm giác khó chịu ở ngực không đỡ, hãy dùng lại các thuốc trên sau 5 phút. Các dấu hiệu trên không hết hoàn toàn trong vòng 10-15 phút sau khi đã nghỉ ngơi và dùng thuốc, có thể bị nhồi máu cơ tim tái phát cần gọi cấp cứu đến bệnh viện ngay.

Lời khuyên của thầy thuốc

Bên cạnh việc dùng thuốc, hoạt động thể lực đều đặn là một phương pháp hỗ trợ điều trị mang lại hiệu quả nhất định, hạn chế bệnh tái phát. Để làm giảm nguy cơ tim mạch, điều quan trọng là phải hạn chế ăn những thức ăn có chứa chất béo bão hòa được thấy trong các sản phẩm sữa, pho-mát, thịt mỡ, bơ, dầu dừa và dầu cọ cùng hầu hết các thức ăn nhanh, các loại bánh như bánh bích quy, bánh ga tô. Thay thế bằng các thức ăn có chứa một lượng trung bình các chất béo đa chuỗi và đơn chuỗi không bão hòa như dầu ôliu, dầu hướng dương, dầu đậu nành và dầu lạc. Lựa chọn các thức ăn có nguồn gốc thực vật như rau xanh, hoa quả và một số loại đậu, các thức ăn làm từ ngũ cốc như bánh mì, mì sợi, bánh đa, bánh phở và ăn một lượng trung bình thịt nạc, thịt gia cầm, cá và hạn chế ăn các sản phẩm mỡ động vật.

Duy trì cân nặng, giảm cân, giữ dáng, béo phì hay béo bụng là một yếu tố nguy cơ bị bệnh động mạch vành. Để có được một trọng lượng cơ thể phù hợp, phải cân bằng năng lượng ăn vào với năng lượng tiêu hao qua việc hoạt động thể lực. Để giảm cân, cần phải tiêu hao năng lượng nhiều hơn qua các hoạt động thể lực và ăn ít năng lượng hơn.

Cuối cùng, phát huy hiệu quả của việc rèn luyện thể lực, người bệnh sau nhồi máu cơ tim và phẫu thuật tim cần thực hiện nếp sống lành mạnh: Ngừng hút thuốc lá. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng: Sau 1 năm cai thuốc lá, nguy cơ bị cơn nhồi máu cơ tim tái phát sẽ giảm đi một nửa. Bỏ thuốc lá là một yếu tố quan trọng nhất có thể làm giảm nguy cơ bị tái phát những biến cố tim do mạch vành

PGS.TS. Tạ Tiến Phước

Trong 7 ngày nghỉ Tết Mậu Tuất 2018, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM (BV. ĐHYD) tiếp nhận 643 trường hợp cấp cứu, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái. BS. Nguyễn Viết Hậu – Phó trưởng khoa Cấp cứu BV. ĐHYD cho biết, người bệnh nhập viện chủ yếu do các bệnh lý nhồi máu cơ tim cấp, đột quỵ, biến chứng đái tháo đường, viêm phổi người già…Trong đó, điển hình là hai trường hợp nhồi máu cơ tim cấp đã được các y bác sĩ Khoa Tim mạch can thiệp BV. ĐHYD điều trị kịp thời, hiện tại hai người bệnh đã có sự hồi phục ngoạn mục.

Bệnh không chừa một ai

Trường hợp đầu tiên là cụ ông L. H.L., sinh năm 1927, đột ngột ngất sau khi uống rượu vào ngày mùng 3 Tết. Do có tiền căn bệnh phổi, hút thuốc nhiều và sau khi có uống rượu nên người nhà cứ nghĩ do ông uống rượu nên bị ngất hoặc do bệnh phổi đã có trước đó. Sau khi được sơ cứu tại bệnh viện gần nhà, ông được chẩn đoán là nhồi máu cơ tim cấp thành dưới có biến chứng loạn nhịp tim gây ngất, và chuyển cấp cứu đến BV. ĐHYD. Tại đây, sau khi đã giải thích cho người nhà tính cấp bách và nguy hiểm của bệnh, các bác sĩ đã quyết định can thiệp động mạch vành cấp cứu cho người bệnh. Sau đó, tại đơn vị can thiệp Nội mạch của BV. ĐHYD, ông đã được chụp động mạch vành, kết quả: đoạn giữa động mạch vành bên phải của cụ ông bị tắc hoàn toàn. Ông đã được tái thông động mạch và đặt stent vào nơi sang thương bị tắc nghẽn, tình trạng sức khỏe hiện tại của ông đã dần ổn định.

ThS.BS. Trần Hòa khám bệnh

Nhồi máu cơ tim là bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi, điển hình là cụ ông gần 100 tuổi đã đề cập ở trên. Cụ có gần như đầy đủ các yếu tố nguy cơ dễ mắc bệnh nhồi máu cơ tim như: lớn tuổi, nam giới, có hút thuốc lá, bị tăng huyết…

Tuy nhiên, có những trường hợp nhồi máu cơ tim xảy ra ở những người rất trẻ. Trường hợp của anh V. V. H., một chàng trai 30 tuổi có cuộc sống lành mạnh và là trụ cột chính của gia đình, đã nhập viện cấp cứu tại BV. ĐHYD vào ngày mùng 5 Tết. Sau khi uống chút rượu, anh bị nôn nhiều và đau thắt ngực. Anh nghĩ là do có vấn đề về tiêu hóa, do rượu nên anh nằm nghỉ ngơi để lấy lại sức. Tuy nhiên, cơn đau thắt ngực trở nên nghiêm trọng kèm theo anh khó thở nhiều, vã mồ hôi như tắm.  Anh được đưa đến bệnh viện gần nhà, tiến hành các xét nghiệm và được chẩn đoán là nhồi máu cơ tim cấp vùng trước rộng. Sau khi được chuyển cấp cứu đến BV. ĐHYD, anh được chỉ định làm thêm các thủ thuật chuyên sâu, kết quả là động mạch vành bên trái (nhánh liên thất trước)bị tắc hoàn toàn và có dấu hiệu bóc tách kèm huyết khối. Trường hợp này khá nặng vì nhồi máu cơ tim diện rộng và đã có dấu hiệu suy tim. Mặc dù hoàn cảnh gia đình của bệnh nhân khó khăn, các bác  sĩ vẫn động viên gia đình cố gắng vì cơ hội sống còn của anh. Kết quả, anh được can thiệp hút huyết khối trong lòng động mạch vành và đặt stent tái thông động mạch bị tắc, tình trạng sức khỏe hiện đã hồi phục tốt.

Mạch vành trái bị tắc nghẽn (mũi tên trắng)

Mạch vành trái được tái thông (hút cục máu đông và đặt stent, mũi tên đen)

 

Dễ bị bỏ sót

ThS.BS. Trần Hòa – Phó trưởng khoa Tim mạch can thiệp BV. ĐHYD cho biết, 2 trường hợp trên rất dễ bị bỏ sót vì khởi phát đều dùng rượu,các triệu chứng nhồi máu cơ tim cấp rất dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng say rượu hoặc các vấn đề về tiêu hóa như buồn nôn, nôn, đau vùng ngực hay vùng thượng vị sau khi nôn… May mắn là cả hai trường hợp đều đến bệnh viện trong “thời gian vàng”, được các bác sĩ của bệnh viện ban đầu sơ cứu tốt cũng như được các bác sĩ Khoa Tim mạch can thiệp BV. ĐHYD đưa ra quyết định sớm để tái thông mạch máu tổn thương một cách ngoạn mục nhất. Nếu điều trị can thiệp trễ, trường hợp của ông L. sẽ dẫn đến tình trạng nhịp chậm, ngất có thể tái phát dần chuyển đến ngưng tim và tử vong; và trường hợp của chàng thanh niên bị tắc các nhánh chính quan trọng, gây nên biến chứng suy tim cấp, có thể vỡ tim và gây ra các rối lọan nhịp nguy hiểm.

ThS.BS. Trần Hòa cho biết thêm, bệnh nhồi máu cơ tim không chừa một ai, dù là cụ ông lớn tuổi, có tiền sử hút thuốc lá, tiền sử bệnh phổi, tăng huyết áp hay chàng trai trẻ tuổi có lối sống lành mạnh. Bác sĩ khuyến cáo, người dân không nên chủ quan với các trường hợp đau thắt ngực kéo dài hơn 15 phút, nhất là trong các dịp lễ tết hay sau các buổi tiệc, mọi người không nên lơ là hay ngần ngại đến bệnh viện khi có các biểu hiện trên.

 

THU HÀ

An cung ngưu hoàng hoàn – cứu cánh hay “kẻ giết người”

Tai biến mạch máu não, hay nhồi máu cơ tim  là các căn bệnh nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao, bệnh không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà gặp cả ở người trẻ, số ca tai biến mạch máu não ở người dưới 50 tuổi ngày càng tăng nhanh. Trong đó, tai biến mạch máu não là nguyên  nhân gây tử vong thứ 3 sau bệnh tim mạch và ung thư và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người bệnh.

PGS.TS Đậu Xuân Cảnh- Giám đốc Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam có hơn 200.000 người bị tai biến mạch máu não, số người tử vong rất cao và 90% những người sống sót phải sống chung với các di chứng về thần kinh và vận động. Không chỉ chứng kiến mà còn có các trải nghiệm của người thân đã từng bị tai biến, nhiều người tỏ ra lo sợ căn bệnh mang tên “tai biến mạch máu não”. Và an cung ngưu hoàng hoàn xuất hiện như một “cứu cánh” cho họ.

Tại Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương, các bác sĩ đã từng cấp cứu cho một bệnh nhân uống an cung ngưu hoàng hoàn để phòng tai biến, hậu quả là bệnh nhân xuất huyết ồ ạt, suy gan phải nhập viện cấp cứu. PGS Cảnh cho biết, cũng có một số trường hợp khác từng  cấp cứu do tự ý dùng thuốc một cách thái quá, gây hậu quả xuất huyết phủ tạng, thậm chí đa phủ tạng.

Không tự ý dùng thuốc an cung ngưu hoàng hoàn

Nhiều người cho rằng, tai biến mạch máu não là do các mảng bám, xơ vữa động mạch, khiến xuất hiện các cục máu đông, trong khi đó an cung ngưu hoàng hoàn được cho là “thần dược” để làm tan các cục máu này. Thậm chí có bệnh nhân còn chia sẻ, người giàu mới có tiền mua thuốc này để uống vì giá thành một viên thuốc lên tới tiền triệu. Người ta thường mách nhau uống ngay khi chưa bị tai biến với suy nghĩ “dọn dẹp” trước các mảng vữa xơ chứ đợi đến khi xảy ra nhồi máu não rồi mới uống không kịp.

Nguy hiểm khi tự dùng thuốc an cung ngưu hoàng hoàn

Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Đậu Xuân Cảnh cho rằng, nên xác định trước, an cung ngưu hoàng hoàn là loại thuốc chữa bệnh chứ không phải thuốc bổ. Khi uống thuốc sẽ gây giảm nguy cơ đông máu, thậm chí tan máu.  Hiện chưa có bằng chứng cho thấy dùng thuốc an cung ngưu hoàng hoàn để phòng bệnh có thể giảm nguy cơ mắc bệnh.

PGS Cảnh cũng cho biết, an cung ngưu hoàng hoàn phù hợp với người bị nhồi máu não, còn nếu xuất huyết não (đã chảy máu hoặc vỡ phình mạch não) thì chống chỉ định sử dụng vì có thể làm tình trạng chảy máu nhiều hơn.  Hay với bệnh nhân  nhồi máu não cục bộ thì có thể dùng, nhưng nhồi máu não lan tỏa cũng làm bệnh nặng thêm, dễ dẫn đến tử vong. Nếu không có chuyên môn và các phương tiện chẩn đoán chính xác tai biến mạch máu não loại nào, tốt nhất không nên cho người bệnh sử dụng. Trong trường hợp gặp người bị tai biến mạch máu não, phải đưa bệnh nhân đến cấp cứu ở bệnh viện ngay.

PGS Cảnh khuyên, y học hiện nay rất  tiến bộ, người dân có thể tin tưởng để đưa người bệnh đến cấp cứu kịp thời, bởi 3-4 giờ đầu là “giờ vàng” để cứu sống người bị tai biến mạch máu não. Kể cả bệnh nhồi máu cơ tim cũng vậy, cũng là bệnh cần cấp cứu khẩn cấp vì có thể nguy hiểm đến tính mạng,  chậm trễ giây phút nào là từng đó thời gian tim bị thiếu máu, tế bào cơ tim sẽ hoại tử…. cấp cứu muộn dù có khơi thông được mạch khả năng hồi phục cũng kém đi.

PGS.TS Kiều Đình Hùng, Trưởng khoa Ngoại thần kinh, cột sống và chấn thương chỉnh hình, BV Đại học Y Hà Nội cho biết, trong thuốc an cung có chất chống đông máu, nếu bị nhồi máu não thể chảy máu, dùng thuốc này, bệnh nhân dễ tử vong. Thêm vào đó, trong thành phần của an cung có chứa kim loại nặng rất cao, nên người dân khi không biết chính xác nguyên nhân gây tai biến không nên sử dụng.

 

 

Theo các chuyên gia tim mạch và đột quỵ, trong trường hợp bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ ở nhà không nên cho bệnh nhân dùng thuốc vì chưa rõ nguyên nhân. Tốt nhất nên để bệnh nhân chỗ thoáng, ngửa cổ, giữ ấm cơ thể vì nếu bị lạnh mạch co lại, làm huyết áp tăng càng dễ chảy máu. Nên đưa bệnh nhân đến trung tâm đột quỵ, tim mạch lớn càng nhanh càng tốt vì trong khoảng thời gian giờ vàng (3-4 giờ đầu), bác sĩ có thể cứu sống được nhiều bệnh nhân đột quỵ.

 

Hải Yến