Sắp chuẩn bị bước vào năm học mới, tâm lý các mẹ luôn muốn con có đầy đủ dinh dưỡng để tăng cường sức khỏe. Để kích thích tiêu hóa, nhiều mẹ đã tự mua các loại men tiêu hóa cho trẻ uống. Tuy nhiên, điều đáng quan tâm là không phải mẹ nào cũng cho con uống men tiêu hóa đúng loại và đúng cách.

Hủy hoại đường ruột của trẻ khi dùng men tiêu hóa không đúng cách

Theo Ths.Bs Lê Thị Hải – Nguyên Giám đốc trung tâm khám, tư vấn dinh dưỡng viện dinh dưỡng Việt Nam, cho trẻ uống men tiêu hóa không đúng loại có thể vô tình sẽ hủy hoại đường ruột còn non nớt của trẻ.

Nên bổ sung Probiotic cho con từ các loại thực phẩm

Nguyên nhân chính của tình trạng này là do các mẹ không hiểu hết được sự khác nhau về tác dụng của 2 loại men: men tiêu và men vi sinh.

Men tiêu hoá nếu dùng kéo dài sẽ làm các tuyến tiêu hoá trong cơ thể bị ức chế, phá vỡ cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột dẫn đến rối loạn tiêu hóa, gây biếng ăn và bệnh tiêu chảy ở trẻ.

Men tiêu hóa là những enzym do cơ thể tiết ra để tiêu hóa thức ăn. Loại men này có khả năng cắt thức ăn thành những phần tử nhỏ để hấp thu vào máu. Chỉ dùng men tiêu hóa khi nào các tuyến tiêu hoá bị tổn thương hoặc giảm bài tiết (tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng nặng, u xơ nang tuyến tuỵ, viêm teo ruột kéo dài, cắt ngắn ruột sau phẫu thuật…), lúc này, cơ thể sẽ thiếu các men tiêu hoá.

Men vi sinh hay còn gọi là probiotic có thể dùng kéo dài theo từng đợt nếu trẻ thường xuyên bị táo bón hay đi ngoài phân sống. Mỗi đợt các mẹ nên bổ sung men vi sinh tối thiểu 1 -2 tuần cho con.

Men vi sinh hay còn gọi là probiotic thực chất là một loại vi khuẩn có ích khuyến khích sự tăng trưởng của các vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Khi được đưa vào cơ thể, loại men này phá vỡ các thực phẩm con người ăn vào để cung cấp một nguồn năng lượng cho các tế bào trong ruột.

Probiotic có tác dụng rất tốt cho đường tiêu hóa, làm cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, phòng ngừa tiêu chảy, táo bón ở trẻ em, tăng cường hệ miễn dịch đường ruột giúp cho em bé có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Cách khôn ngoan bổ sung men vi sinh từ thực phẩm

Probiotic có nhiều trong sữa chua

Thay bằng việc phải khổ sở uống triền miên các loại men vi sinh, các mẹ nên bổ sung những thực phẩm giàu probiotic trong chế độ ăn cho trẻ

Probiotic có nhiều trong thực phẩm và cả các chất bổ sung (probiotic có thể là tự nhiên hoặc đã được thêm vào trong giai đoạn chế biến). Các thực phẩm này gồm sữa chua, sữa lên men và chưa lên men, atisô, chuối, mật ong, các loại đậu….

Mách với các mẹ, sữa chua là lựa chọn dễ dàng để các mẹ hoàn thành nhiệm vụ nuôi cấy những vi khuẩn có ích vào hệ tiêu hóa của trẻ. Với các loại rau củ, mẹ vẫn phải đau đầu nghĩ cách chế biến cho trẻ, riêng sữa chua luôn có sức hấp dẫn với hầu hết trẻ nhỏ. Sữa chua từ lâu đã không còn lạ lẫm với trẻ và đa phần còn là món khoái khẩu của trẻ. Trẻ có thể ăn sữa chua một cách vui vẻ hào hứng. Mỗi ngày, các mẹ nên cho trẻ ăn 1 hộp sữa chua 30 phút sau ăn.

Nên nhớ rằng, đừng quá áp lực trong việc ép trẻ ăn mà quan trọng phải biết cân bằng lượng dinh dưỡng và kích thích hệ tiêu hóa của trẻ các mẹ nhé.

Thanh Loan

Những ai muốn tăng cường hệ tiêu hóa của mình đặc biệt là trẻ em đều có thể uống men tiêu hóa nhưng không nên quá lạm dụng. Một số trường hợp dùng sẽ có hại:

Khi trẻ bị đau dạ dày như tăng tiết axit dạ dày, viêm loét dạ dày, tụy. Những bệnh này gây dư thừa một số loại enzym tiêu hóa nên nếu bổ sung thêm men tiêu hóa chỉ làm tình hình thêm trầm trọng.

Khi trẻ biếng ăn cha mẹ không nên lạm dụng men tiêu hóa mà cần tham khảo ý kiến thầy thuốc chuyên khoa.

Lúc trẻ đang đói, dạ dày trống rỗng trong khi lượng enzym tăng sẽ gây hại cho hệ tiêu hóa, khi sử dụng men tiêu hóa dẫn đến viêm loét dạ dày.

Phân sống, tiêu chảy nhưng có thêm triệu chứng tiêu chảy, phân có máu hoặc kèm nôn ra máu.

Việc lạm dụng men tiêu hóa sẽ dẫn đến trẻ bị phụ thuộc men tiêu hóa: khi không có men tiêu hóa trẻ sẽ không ăn.

Việc dùng men tiêu hóa kéo dài không những không thu được lợi ích như mong muốn mà còn làm thay đổi chức năng cơ quan tiêu hóa theo hướng rất xấu. Trong quá trình sinh tồn, cơ thể luôn tự điều chỉnh để phát triển tối đa những phần cần thiết và hạn chế dần những phần không cần thiết. Hành động uống men tiêu hóa kéo dài sẽ tức khắc tác động vào các cơ quan và bộ phận tiết men, làm các cơ quan này giảm tiết dịch tiêu hóa và mất chức năng.

Bởi vậy, các bậc phụ huynh cần lưu ý, khi trẻ lười ăn, cần tìm nguyên nhân để điều trị, có thể do trẻ thiếu các chất, muối khoáng, vitamin kéo dài. Nếu thực sự là do tiêu hóa, thì phải xem trẻ thiếu men gì để bổ sung cho phù hợp và chỉ dùng trong 7-10 ngày. Sau đó, khi trẻ ăn tốt hơn, hệ thống tiêu hóa của cơ thể lại tự tiết ra các men tiêu hóa thì nên dừng uống. Tuy men tiêu hóa không gây ảnh hưởng đến tính mạng nhưng không nên lạm dụng, bởi dùng kéo dài sẽ khiến trẻ bị phụ thuộc, khi không có men tiêu hóa trẻ sẽ không ăn, các tuyến tiêu hóa bị ức chế, giảm chức năng bài tiết và sẽ bị teo nhỏ.

PGS.TS. Nguyễn Ngọc Sáng

Con  trai tôi 2 tuổi, cháu rất lười ăn. Tôi nghe nói dùng men tiêu hóa  antibio sẽ giúp trẻ ăn ngon và mau đói. Tôi đã dùng một đợt khoảng 15 ngày nhưng kết quả vẫn không được cải thiện nhiều. Tôi dùng như vậy đã đúng thuốc chưa và phải dùng trong bao lâu mới có hiệu quả?

Phạm Thị Mến (Hà Nội)

Antibio không phải là men tiêu hóa mà là chế phẩm vi sinh chứa vi khuẩn lành tính Lactobacillus acidophilus, có lợi lên hệ tiêu hóa bằng cách cải thiện sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột. Do đó, antibio có tác dụng tăng cường chức năng bảo vệ niêm mạc ruột, giúp ngăn ngừa sự tấn công của các vi sinh vật gây bệnh, làm giảm độc tính của các độc tố, kích thích miễn dịch cục bộ và miễn dịch ngoại biên, kích thích hoạt động của các enzym tiêu hóa thức ăn. Vì vậy, antibio được dùng để ngăn ngừa và điều trị bổ sung trong các trường hợp: tiêu chảy do Rotavirus, tiêu chảy do nhiễm khuẩn, tiêu chảy do sử dụng kháng sinh và dùng để ngăn ngừa các rối loạn tiêu hóa khác như: táo bón, trướng bụng, đi ngoài phân sống ở trẻ em.

Không nên sử dụng men tiêu hóa kéo dài.

Còn men tiêu hóa là men (còn gọi là enzym) là do chính các tuyến trong cơ thể tiết ra để tiêu hóa và hấp thụ thức ăn. Các sản phẩm được gọi là men tiêu hóa khi chứa các enzym có tác dụng chuyển hóa thức ăn chất bột, đường, đạm, béo trong cơ thể như: pepsin, neopeptin… Các loại men tiêu hóa được chỉ định dùng trong các trường hợp rối loạn tiêu hóa: đầy hơi, chán ăn, ăn không tiêu hoặc cho người mắc các bệnh lý làm giảm men tiêu hóa như loét dạ dày, viêm tụy mạn tính… Tuy nhiên không nên sử dụng các thuốc này kéo dài quá 10 ngày hoặc khi trẻ đã ăn được tốt hơn, hệ thống của cơ thể tự bài tiết được các men tiêu hóa thì nên dừng lại. Nếu dùng kéo dài men tiêu hóa sẽ làm giảm bài tiết enzym tự nhiên của cơ thể khiến cơ thể phụ thuộc vào nguồn enzym cung cấp từ ngoài vào. Tụy sẽ tự động ngừng tiết men tiêu hóa. Khi tụy không hoạt động dần dần sẽ dẫn đến suy tụy, thiểu năng tuyến tụy…

Rất nhiều người thấy con mình kém ăn, người gầy gò đã tự tìm đến với men tiêu hóa và đôi khi đã bị dùng nhầm giữa hai loại trên. Đối với trường hợp của con chị, nên đưa cháu đi khám dinh dưỡng tìm hiểu nguyên nhân để điều trị. Bác sĩ sẽ có lời khuyên dùng thuốc cụ thể phù hợp với tình trạng của cháu.

DS. Hoàng Thu Thủy

Trẻ em cần sử dụng men tiêu hóa khi các tuyến tiêu hóa bị tổn thương hay khi bị giảm bài tiết gây thiếu men tiêu hóa trong cơ thể như trong một số trường hợp: viêm teo ruột kéo dài, tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng nặng, u xơ nang tuyến tụy, cắt ngắn ruột sau phẫu thuật, sau mổ cắt dạ dày. Trong thực tế, nhiều bà mẹ thường sử dụng men tiêu hóa khi trẻ biếng ăn là sai lầm bởi vì việc sử dụng không hợp lí và lâu dài men tiêu hóa sẽ làm các tuyến tiêu hóa bị ức chế, giảm bài tiết và dẫn đến teo làm cho đứa trẻ suốt đời phải phụ thuộc vào men tiêu hóa. Vì vậy trước khi sử dụng, các bà mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về loại men tiêu hóa, liều lượng, cách dùng và theo dõi sau khi dùng. Thời gian sử dụng men tiêu hóa mỗi đợt không nên quá 10 ngày.

PGS.TS. Nguyễn Ngọc Sáng

Bé nhà em năm nay 2 tháng tuổi, mấy tuần nay cháu hay bị đau bụng, có biểu hiện rối loạn tiêu hóa. Có người mách em mua men tiêu hóa cho bé uống nhưng em vẫn băn khoăn. Vậy xin bác sĩ tư vấn giúp.

Trần Thị Hiền (Tuyên Quang)

Có rất nhiều nguyên nhân gây tiêu chảy, song phần lớn là do trẻ bị nhiễm virut, vi khuẩn, ký sinh trùng, dị ứng thức ăn; hoặc do sử dụng thuốc kháng sinh nên đã diệt cả loại vi khuẩn có lợi trong ruột, dẫn đến việc trẻ bị tiêu chảy.

Trường hợp của con bạn, do cháu còn nhỏ, lại bị rối loạn tiêu hóa đã mấy tuần. Vậy, bạn nên cho cháu đi khám chuyên khoa tiêu hóa ngay để tìm nguyên nhân gây bệnh. Từ đó, các bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị phù hợp cho con bạn.

Bạn không nên tự ý điều trị cho con, dù là bằng bài thuốc dân gian, hay thuốc kháng sinh, vì việc tự điều trị rất nguy hiểm, không những làm tổn thương thêm đường ruột còn rất non nớt của trẻ, mà còn làm bệnh nặng thêm, thậm chí nguy hại đến tính mạng của trẻ nữa.

Men tiêu hóa (dùng để cải thiện sự cân bằng của hệ vi khuẩn ruột) và men vi sinh (giúp cơ thể lấy lại sức trong những giai đoạn còn yếu ớt và chưa đủ sức tự mình tiêu hóa thức ăn) tuy là các sản phẩm có lợi cho cơ thể, nhưng việc dùng thế nào, dùng trong bao lâu đều phải có chỉ định của bác sĩ điều trị.

Cha mẹ cũng không nên cho trẻ dưới 6 tháng tuổi uống men tiêu hóa vì ở độ tuổi này hệ tiêu hóa của trẻ chưa ổn định dễ dẫn đến tiêu chảy nếu dùng không đúng cách, gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa của trẻ về sau.

Bác sĩ Hương Trầm

Trẻ nhỏ có sức đề kháng kém nên hay đau ốm. Khi bị bệnh, trẻ thường kém ăn nên được cha mẹ cho dùng men tiêu hóa để kích thích ăn ngon hơn. Tuy nhiên, việc lạm dụng men tiêu hóa để lại những hậu quả khôn lường cho sức khỏe của trẻ ngay từ thuở nằm nôi.

Các chế phẩm vi sinh hỗ trợ tiêu hóa bán trên thị trường hiện nay thường được gọi chung một từ là men tiêu hóa. Khi ra hiệu thuốc mua, mọi người thường nói với nhân viên quầy thuốc: Bán cho tôi gói men tiêu hóa, mà không cần biết loại men ấy dùng có đúng người, đúng bệnh không. Thói quen dùng thuốc tùy tiện và nhân viên quầy thuốc cũng nghe kể bệnh rồi ra chỉ định dùng thuốc như bác sĩ là những nguyên nhân gây ra những nguy hại cho sức khỏe. Trong đó việc cho trẻ nhỏ lạm dụng men tiêu hóa là một lời cảnh báo.

Việc cho trẻ dùng bừa men tiêu hóa khiến tình trạng rối loạn tiêu hóa càng nặng hơn. (ảnh minh họa)

Các chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa được gọi chung bằng một từ là: men tiêu hóa, thực chất được chia thành hai loại là men tiêu hóa và men vi sinh, có công dụng, đối tượng sử dụng khác nhau. Vì vậy trước khi cho trẻ uống, cần phân biệt rõ hai loại men này và khi nào con cần dùng để phát huy tối đa hiệu quả và tránh hậu quả đáng tiếc.

Men vi sinh: Men vi sinh, còn gọi là probiotic (một số loại probiotic phổ biến: khuẩn Bifidobacterium, khuẩn Lactobacillus) – là chế phẩm vi sinh chứa các loại vi khuẩn có lợi, được đưa vào ruột để bù đắp, lập lại sự cân bằng vi khuẩn đường ruột. Men vi sinh được chỉ định với các trường hợp loạn khuẩn ruột, biểu hiện ở chứng đi ngoài phân sống, tiêu chảy, khó tiêu, trướng bụng, rối loạn tiêu hóa. Việc bổ sung men vi sinh nhằm nâng cao sức đề kháng cho đường ruột, tăng cường chức năng tiêu hóa.

Men tiêu hóa: Là các loại men (enzym) do chính các tuyến trong cơ thể tiết ra, có tác dụng để tiêu hóa và hấp thu thức ăn, ví dụ tuyến nước bọt bài tiết men ptyalin (còn gọi anpha-amylase) có tác dụng phân giải tinh bột đã nấu chín thành đường maltoza. Dạ dày bài tiết ra axit clohydric (HCl) và các men pepsin, lipase. Quan trọng nhất là các men được bài tiết từ tụy tạng. Dịch tụy chứa đầy đủ các men tiêu hóa chất bột, chất đạm, chất béo. Men tiêu hóa tinh bột của tụy cũng là anpha-amylase, có cấu trúc giống men ptyalin của nước bọt nhưng tác dụng mạnh hơn nhiều lần. Men tiêu hóa chất đạm của tụy bao gồm: trypsin, chymotrypsin, arboxypolypeptidase… Đó là những xúc tác sinh học cần thiết cho hầu hết các phản ứng chuyển hóa thức ăn xảy ra trong cơ thể. Men tiêu hóa chỉ được bác sĩ kê đơn khi xác định trẻ thiếu men tiêu hóa, hoặc muốn tăng cường thêm khả năng tiêu hóa thức ăn ở trẻ kém hấp thu, biếng ăn. Trẻ mới ốm dậy, thể lực yếu, hệ tiêu hóa chưa tiết men đầy đủ cũng là đối tượng nên dùng để giúp cơ thể hồi phục nhanh.

Việc nhầm lẫn giữa hai loại thuốc trên, hoặc có khi người sử dụng không biết mình đang cho con dùng loại gì, chỉ biết gọi chung là men tiêu hóa, sẽ khiến cho tình trạng tiêu hóa của trẻ không được cải thiện, thậm chí ngày càng tồi tệ hơn. Không ít trường hợp vì thấy con mệt mỏi, biếng ăn, nhiều người đã tự ý mua men tiêu hóa cho con uống. Con được dùng men trong một thời gian dài mà tình trạng biếng ăn không được cải thiện, tình trạng rối loạn tiêu hóa của trẻ nặng thêm. Đưa con đi khám tiêu hóa được bác sĩ giải thích mới té ngửa mình đã vô tình hại con. Bản thân cơ thể con người đều có thể sản xuất đủ men tiêu hóa để tiêu hóa thức ăn. Nếu cha mẹ cho con uống men tiêu hóa dài ngày sẽ khiến cơ thể lười biếng không sản sinh ra men tiêu hóa, lâu dần sẽ giảm công suất và trở nên trì trệ. Trẻ có nguy cơ cơ thể bé sẽ phải phụ thuộc suốt đời vào men tiêu hóa được uống vào. Chỉ nên cho bé dùng men tiêu hóa 7-10 ngày, nếu dùng kéo dài sẽ gây tác dụng ngược do lượng men tiêu hóa được cung cấp nhiều từ bên ngoài sẽ ức chế các tuyến tiết men tiêu hóa nội sinh trong cơ thể. Bên cạnh đó, nếu dùng thuốc này như một thói quen, cơ thể thừa men thì tụy sẽ tự động ngừng tiết men tiêu hóa, dẫn đến suy tụy, thiểu năng tuyến tụy, cơ thể không được bảo vệ sẽ dễ nhiễm khuẩn. Điều này giải thích tại sao có người cho con dùng men tiêu hóa trong cả tháng trời mà con ngày càng suy nhược và yếu ớt hơn. Chỉ cho trẻ sử dụng men tiêu hóa khi các tuyến tiêu hóa bị tổn thương hay khi bị giảm bài tiết gây thiếu men tiêu hóa trong cơ thể như trong một số trường hợp: suy dinh dưỡng nặng, u xơ nang tuyến tụy, trẻ mới ốm dậy hoặc mới trải qua phẫu thuật… Đặc biệt cần hạn chế tối đa cho trẻ dưới 6 tháng tuổi uống men tiêu hóa vì ở độ tuổi này hệ tiêu hóa của trẻ chưa ổn định, dễ gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa của trẻ về sau.

BS. Đặng Trần An