Đây là căn bệnh tác động đến 10% phụ nữ trên thế giới và thường thấy ở 50% phụ nữ vô sinh.

Lạc nội mạc tử cung là tình trạng nội mạc tử cung phát triển ngoài buồng tử cung; ở đó lạc nội mạc tử cung tiếp tục chịu ảnh hưởng của hormon sinh dục, phát triển và thoái triển theo chu kỳ kinh nguyệt. Đây là một bệnh lý khá phổ biến. Bệnh thường tiến triển âm thầm, có thể trong nhiều năm gây hậu quả tai hại, nhất là vô sinh. Vị trí có thể gặp: buồng trứng, vòi trứng, phía trước và sau tử cung, trong dây chằng tử cung, thành chậu, ruột và bàng quang, thành bụng…

Trong độ tuổi sinh sản (khi bắt đầu dậy thì và đến khi mãn kinh), bất kỳ người nào có kinh nguyệt đều có thể bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này.

Cho đến nay người ta vẫn chưa hiểu rõ ràng về cơ chế bệnh sinh của lạc nội mạc tử cung. Có một số giả thuyết cho rằng nguyên nhân của lạc nội mạc tử cung là do thời kỳ kinh nguyệt máu trào ngược qua vòi trứng vào ổ bụng và vùng chậu, các tổ chức nội mạc sẽ bám vào các cơ quan trong ổ bụng và vùng chậu sau đó tiếp tục phát triển gây bệnh.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng lạc nội mạc gây vô sinh là vì nó làm dính vùng chậu khiến các cơ quan sinh sản hoạt động không tốt, dẫn đến tắc vòi trứng, tinh trùng không thể chui qua vòi để đến thụ tinh. Vòi trứng bị dính cũng khó bắt lấy trứng rụng. Các chuyên gia khác thì cho rằng khối lạc nội mạc làm cho tử cung không to lên được để mang thai hoặc làm biến đổi môi trường nội tiết gây bất lợi cho phôi thai làm tổ. Tình trạng này cũng có thể gây rối loạn sự phát triển của các nang trứng và rối loạn rụng trứng, giảm chất lượng của trứng, gây suy hoàng thể sớm khiến phôi không phát triển được.

Theo cơ chế thông thường, phụ nữ đến chu kỳ kinh, lớp nội mạc tử cung sẽ bị bong tróc, chảy ra ngoài qua âm đạo gây ra hiện tượng hành kinh. Khi nội mạc tử cung chảy máu trong thời kỳ hành kinh, các mảnh lạc nội mạc tử cung này cũng chảy máu mà không có đường thoát ra, vì vậy bạn thấy đau dữ dội khi hành kinh. Máu ứ sẽ tạo cơ hội cho viêm nhiễm, rất dễ gây dính ở các cơ quan này. Hết kinh, những mảnh lạc nội mạc tử cung này tạo thành những mô sẹo. Đến chu kỳ sau lại thế. Số lượng các mô lạc nội mạc tử cung chỉ có tăng lên chứ không có giảm đi. Tuy nhiên, cường độ của cơn đau không tỷ lệ thuận với mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Khi chị em có những dấu hiệu nêu trên hoặc khi đi khám phụ khoa định kỳ, bác sĩ khám có thể phát hiện thấy các nhân nhỏ ở cùng đồ sau, tử cung đổ sau, ít di động. Những trường hợp u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, khám có thể thấy khối căng cạnh tử cung, ít di động.

Để điều trị, bác sĩ sẽ cho bạn uống thuốc trong trường hợp bạn có triệu chứng hành kinh đau, đau bụng hạ vị, vô sinh nhằm hạn chế sự phát triển của bệnh, hay để hỗ trợ cho điều trị ngoại khoa trước và sau phẫu thuật. Với sự ra đời của phẫu thuật nội soi, điều trị ngoại khoa trong lạc nội mạc tử cung đã có những bước tiến mới. Phẫu thuật nội soi cho phép gỡ dính, phá hủy các tổn thương, bóc tách hay cắt bỏ u lạc nội mạc tử cung, tạo hình vòi trứng… Trong các trường hợp lạc nội mạc tử cung nặng, có thể phải cắt buồng trứng, thậm chí cắt tử cung.

ThS.BS. Đỗ Hoài Thu