Hỏi: Bà xã tôi từ trước đến nay đo huyết áp lúc nào cũng thấp, đôi khi bác sĩ phải bắt nằm nghỉ vì sợ gây tai biến. Xin cho biết lý do gây ra huyết áp thấp ? Nghe nói huyết áp thấp tư thế cũng không nguy hiểm phải không? (Lâm Tấn Bền – Tây Ninh) Trả lời: Nguyên nhân gây ra tình trạng huyết áp thấp vẫn chưa được xác định rõ ràng, trong khi nguyên nhân gây tăng huyết áp đã được xác định từ lâu. Người ta chỉ ghi nhận được một số tình huống có liên quan gây ra triệu chứng ở người vốn có huyết áp thấp (làm nặng tình trạng huyết áp thấp): trong thai kỳ; bất thường hoóc-môn như suy giáp trạng, cường giáp, đái tháo đường, giảm đường huyết; quá liều thuốc chữa tăng huyết áp (thuốc lợi tiểu, ức chế bêta, ức chế canxi, ức chế men chuyển…); tác dụng phụ giảm huyết áp của một số thuốc: nitrate, thuốc chữa Parkinson, thuốc an thần, chữa động kinh, chống trầm cảm…; mất nước và điện giải; suy tim; loạn nhịp tim; giãn mạch máu; tai biến nhiệt độ cao; bệnh về gan. Đối với hạ huyết áp do tư thế, người ta ghi nhận được một số tình trạng có liên quan như sau: rối loạn thần kinh trung ương như hội chứng Shy-Drager, thiểu sản hệ thống thần kinh; vấn đề bệnh lý dây thần kinh: bệnh dây thần kinh ngoại biên hay thần kinh tự động; bệnh lý tim mạch; hội chứng nghiện rượu; bệnh lý về dinh dưỡng; một số nguyên nhân hiếm gặp: bệnh tích tụ amyloid, thiếu hụt vitamin, chấn thương tủy sống, bệnh lý thần kinh liên quan ung thư (đặc biệt ung thư phổi và ung thư tụy tạng). Phần lớn các trường hợp có huyết áp thấp nhưng không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, không gây ra tai biến và cũng không tìm thấy nguyên nhân. Người có tình trạng huyết áp thấp nên đến chuyên gia tim mạch để được khám loại trừ các nguyên nhân, nếu xác định được nguyên nhân thì sẽ điều trị phù hợp. Bởi tình trạng huyết áp thấp có thể gây thiếu máu não, tim… gây ra tai biến nguy hiểm. Đối với các trường hợp có huyết áp thấp mà không tìm ra nguyên nhân, nếu bệnh nhân có triệu chứng biểu hiện thiếu máu não thì có thể điều trị bằng các thuốc làm tăng huyết áp: ephedrin, caffeine, heptamyl…

BS.CKII. ĐẶNG MINH TRÍ

Câu hỏi này không chỉ đặt ra cho bệnh nhân mà cả nhiều thầy thuốc không chuyên khoa nữa.

Thế nào là huyết áp bình thường?

Huyết áp chính là áp lực của dòng máu trong hệ thống động mạch. Chính nhờ sự chuyển động của dòng máu này mà các tế bào của cơ thể nhận được oxy và các chất dinh dưỡng để duy trì họat động của sự sống. Huyết áp được duy trì nhờ áp lực co bóp của cơ tim còn gọi là cung lượng tim, thể tích máu trong cơ thể và độ co dãn của thành động mạch. Khi một trong các yếu tố trên bị rối loạn, bệnh nhân có thể bị cao huyết áp hay hạ huyết áp

Huyết áp trung bình của mỗi người dao động trong khoảng từ 110 – 120mHg đối với huyết áp tối đa và từ 70 – 80mmHg với huyết áp tối thiểu. Khi huyết áp tối đa dưới 100mmHg và huyết áp tối thiểu dưới 60mmHg, bệnh nhân rơi vào tình trạng hạ huyết áp. Có hai tình trạng hạ huyết: hạ huyết áp cấp hay xảy ra với những bệnh nhân cấp cứu vì chấn thương gây mất máu nhiều, tiêu chảy mất nước, suy tim hay bị bệnh nội khoa khác. Những bệnh nhân này phải được nhập viện cấp cứu và tùy theo nguyên nhân gây hạ huyết áp mà thầy thuốc cho chỉ định điều trị phù hợp: truyền dịch, truyền máu, thuốc vận mạch hay thuốc trợ tim…

Hạ huyết áp mạn tính: ở những người này huyết áp thường xuyên thấp hơn 100mmHg đối với huyết áp tối đa. Bệnh nhân có thể có hoặc không có bất kỳ một sự khó chịu nào. Rất nhiều người chỉ phát hiện tình cờ trong đợt khám sức khỏe định kỳ hay được đo huyết áp khi đi khám một bệnh nào khác không liên quan đến tim mạch.

Hạ huyết áp mạn tính thì hầu như không có gì là quá nguy hiểm cả

 

Hạ huyết áp có nguy hiểm không?

Tất nhiên, nếu bệnh nhân rơi vào tình trạng hạ huyết áp cấp thì rất nguy hiểm và cần được nhập bệnh viện để điều trị trong phòng săn sóc đặc biệt. Truyền dịch và máu cũng như các dung dịch thay thế máu là phương pháp điều trị đầu tiên được áp dụng cho hầu hết các bệnh nhân.

Còn tình trạng hạ huyết áp mạn tính thì hầu như không có gì là quá nguy hiểm cả. Thậm chí có người còn cho rằng: những người bị huyết áp thấp còn sống thọ hơn những người có huyết áp bình thường. Và thực tế trong thực hành bệnh viện hàng ngày, chúng tôi cũng như nhiều thầy thuốc khác cũng có chung một nhận định như vậy.

Những người thực sự bị huyết áp thấp mạn tính thường phàn nàn với mọi người và với thầy thuốc là hay buồn ngủ, mỏi mệt, chóng mặt, hoa mắt hoặc thỉnh thoảng bị ngất xỉu. Đặc biệt là khi thay đổi tư thế đột ngột. Các triệu chứng này xuất hiện do giảm lưu lượng máu ở não, tim, gan và các cơ quan khác trong cơ thể.

Tình trạng hạ huyết áp mạn tính hay xảy ra ở những người làm việc quá sức, bị stress, rối loạn nội tiết, suy dinh dưỡng, đái tháo đường hay bị bệnh thần kinh ngoại vi… Do đó, nếu tình trạng hạ huyết áp mạn tính kéo dài và gây nhiều khó chịu, thậm chí phải nhập bệnh viện cấp cứu thì nên đi khám ở những thầy thuốc chuyên khoa tim mạch và nội tiết để tìm ra nguyên nhân và có phương pháp điều trị triệt để.

Khi huyết áp tối đa < 100mmHg và huyết áp tối thiểu < 60mmHg Bệnh nhân rơi vào tình trạng hạ huyết áp

Người bệnh hạ huyết áp mạn tính nên ăn gì?

Việc đầu tiên là nên có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Thậm chí nếu bạn sống với tốc độ quá nhanh, nên phải điều chỉnh lại nhịp sống và làm việc cho phù hợp với đồng hồ sinh học của bản thân mình. Nên ăn các loại thức ăn giàu năng lượng và giàu vitamin cũng như các yếu tố vi lượng như: vitamin A, kẽm, magne… Có người cho rằng, bệnh nhân nên ăn mặn một chút để làm tăng khối lượng tuần hoàn trong cơ thể nhờ tác dụng giữ nước của muối. Tuy nhiên, cũng rất nguy hiểm vì sẽ gây tăng huyết áp khi nằm.

Chọn một môn thể thao phù hợp với sức khỏe như: đi bộ, bơi lội hay tập Yoga cũng rất tốt cho bệnh nhân bị hạ huyết áp mạn tính. Tuy nhiên, khi tập thể thao rất cần sự điều độ, khi nào thấy mệt hay có các triệu chứng khó chịu nên nghỉ ngơi ngay. Việc uống đủ nước, nhất là khi trời nắng nóng cũng góp phần làm giảm nguy cơ hạ huyết áp ở một số người.

Và một điều rất quan trọng mà nhiều người trong chúng ta không mấy quan tâm, đó là nên đi khám kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng để phát hiện những trục trặc về sức khỏe để có hướng điều chỉnh ngay từ lúc đầu. Đây là khuynh hướng mới nhằm phòng bệnh tật trong một xã hội hiện đại.  

PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM

(Cố vấn BV. Quốc tế Minh Anh)

Nhiều người bị huyết áp thấp thường có triệu chứng choáng váng, chóng mặt, mặt xanh khó chịu, bứt rứt trong người. Việc khám bệnh kỹ càng, đo huyết áp đúng phương pháp, hỏi bệnh nhân sẽ giúp cho thầy thuốc có chiến lược điều trị có hiệu quả.

Có một lần, một bệnh nhân đến phòng khám chúng tôi trong tình trạng huyết áp khá thấp 80/50 mmHg. Bệnh nhân bị tiêu chảy 2 ngày tự điều trị tại nhà. Mặt xanh, bụng đau quặn từng cơn, chóng mặt nhiều. Bệnh nhân khai với chúng tôi cách đây 2 ngày đi ăn với người yêu ở quán ốc luộc trên lề đường. Sau khi được bù nước và điện giải đầy đủ bằng cách cho uống nước muối pha với đường, truyền dịch, thuốc chống tiêu chảy gần 2 giờ sau huyết áp bệnh nhân đã trở về với trị số gần bình thường 110/70 mmHg.

Đó là một trong những nguyên nhân hay gặp của tình trạng huyết áp thấp mà trong khi khám và chữa bệnh mà người thầy thuốc thường gặp.

Triệu chứng nào cho biết huyết áp thấp?

Nhiều người bị huyết áp thấp thường có triệu chứng choáng váng, chóng mặt, mặt xanh khó chịu bứt rứt trong người.

Thường các triệu chứng này hay đi kèm với các triệu chứng của các bệnh nên gây tụt huyết áp như: tiêu chảy, đau bụng, sốt cao, lạnh run hay các bệnh mạn tính khác như: viêm phế quản mạn, xơ gan, suy tim, ung thư, đái tháo đường…

Các triệu chứng này có khi khá rầm rộ trong những trường hợp huyết áp thấp cấp tính làm bệnh nhân rất mệt mỏi và phải nhập viện ngay. Nhưng cũng có khi rất khiêm tốn chỉ hoa mắt, chóng mặt thoáng qua, hay chỉ hơi khó chịu trong cơ thể một chút đối với những người huyết áp thấp mạn tính.

Việc phát hiện các triệu chứng như trên không khó, bệnh nhân sẽ là người nói cho thầy thuốc biết tất cả những triệu chứng này. Dù thế nào đi chăng nữa việc chẩn đoán xác định chắc chắn có phải huyết áp thấp hay không phải do người thầy thuốc tiến hành bằng cách đo huyết áp ở tư thế nằm và khám nhằm phát hiện ra các triệu chứng đi kèm. Việc khám bệnh kỹ càng, đo huyết áp đúng phương pháp, hỏi bệnh nhân sẽ giúp cho thầy thuốc có chiến lược điều trị có hiệu quả.

Cần phải lưu ý kỹ vì có rất nhiều triệu chứng giống như vậy nhưng bệnh nhân lại bị cao huyết áp, nên vai trò của việc đo huyết là rất quan trọng. Chỉ được phép kết luận là tụt huyết áp khi đo huyết áp tối đa dưới 90mmHg.

Tại sao lại như vậy?

Nguyên nhân gây huyết áp thấp thì khá nhiều, nhưng cũng có khi chẳng có nguyên nhân nào cả. Thường những người huyết áp thấp có thể trạng gầy, xanh xao một chút. Phần nhiều là những cô gái trẻ có type thần kinh nghệ sĩ nhạy cảm với các cảm xúc âm tính của cuộc sống.

Các nguyên nhân gây huyết áp thấp có thể là một bệnh cấp tính gây mất dịch trong cơ thể như: tiêu chảy nhiều, ói mửa nhiều, say rượu… Nhưng có một số người hay bị hạ huyết áp tư thế. Họ bị hoa mắt, chóng mặt khi đang nằm mà ngồi dậy, hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Tình trạng này hay xảy ra vào buổi sáng sớm và không có nguyên nhân nào rõ rệt. Bệnh nhân chỉ cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, tim đập nhanh và vã mồ hôi. Các triệu chứng này chỉ kéo dài vài phút rồi hết và thực ra nó không hề gây tử vong cho bệnh nhân nhưng gây khó chịu cho người bệnh và làm giảm đi chất lượng của cuộc sống.

Trong những trường hợp này, người bệnh nếu không được khám kỹ và tư vấn tốt thường rất hoang mang. Họ có thể đi khám rất nhiều thầy thuốc, nhiều khi cũng không chẩn đoán được vì khi đến khám bệnh huyết áp của họ hoàn toàn bình thường. Chính vì vậy, họ nghi ngờ tất cả, nghi ngờ cả thầy thuốc và hệ thống y tế.

Phòng ngừa hạ huyết áp

Quan trọng nhất là đừng để mắc các bệnh cấp tính làm mất dịch nhiều như: tiêu chảy, nôn ói. Không uống quá nhiều rượu, có chế độ ăn hợp lý chứ đừng ăn kiêng thái quá, nhất là ở một số trường hợp nhịn ăn uống để giảm cân nặng ở một số phụ nữ trẻ. Tránh thay đổi tư thế quá đột ngột nhất là buổi sáng khi mới thức dậy. Hạn chế uống rượu bia và việc sử dụng các chất kích thích khác gây tổn hại cho hệ thần kinh.

Tránh stress, cân bằng về tâm lý, với một số người bị huyết áp thấp vô căn có thể tập dưỡng sinh, Yoga đúng cách rất có lợi cho sức khỏe và hệ tuần hoàn. Có một chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng và phù hợp với lứa tuổi. Không để đói bụng quá, ngủ đủ và tập thể dục thường xuyên.

Nên chữa trị tốt những bệnh mạn tnính mà mình đã mắc phải như: đái tháo đường, suy gan, viêm phế quản mạn tính… Nên khám sức khỏe định kỳ với những người trên 40 tuổi với 2 lần trong năm để điều chỉnh những rối loạn trong cơ thể có thể dẫn đến  huyết áp thấp bất ngờ.

PGS.TS. Nguyễn Hoài Nam

(Cố vấn BV. Quốc tế Minh Anh TP.HCM)

Nhiều người tưởng rằng chỉ tăng huyết áp mới gây tai biến mạch máu não, nhưng thực tế, huyết áp thấp cũng là nguyên nhân dẫn tới căn bệnh nguy hiểm này. Có nhiều nguyên nhân gây ra huyết áp thấp như chế độ dinh dưỡng, người có bệnh mạn tính, bị suy giảm các chức năng, cũng có thể do yếu tố di truyền và nhiều nguyên nhân hiện chưa được biết đến.

Những người có hiện tượng mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt thường chủ quan, cho rằng do thay đổi thời tiết, do gặp lạnh, áp lực công việc, stress… Tuy nhiên, đây là những triệu chứng đặc trưng của bệnh huyết áp thấp mà một số người thường bỏ qua.

Huyết áp thấp là gì?

Với người bình thường, trị số huyết áp thường là 120/80mmHg (đây là trị số giữa huyết áp tâm thu/tâm trương). Nếu trị số huyết áp dưới 100/60mmHg được cho là mắc bệnh huyết áp thấp. Nếu một người khỏe mạnh bình thường đo huyết áp thấp thường không có triệu chứng gì và không cần điều trị bởi nó không phải là bệnh. Tuy nhiên, nếu được bác sĩ chuyên khoa xác định mắc bệnh huyết áp thấp, người bệnh cần được theo dõi và điều trị. Đối với những người già, người có bệnh mạn tính nếu đo huyết áp ở mức thấp nên được quan tâm điều trị, bởi điều này có thể gây nguy hiểm do máu không đến đủ tim, não hoặc các bộ phận khác trong cơ thể.

Làm việc dưới trời nắng nóng dễ bị kiệt sức hoặc hạ huyết áp đột ngột dẫn đến đột qụy.

Nguy hiểm nhất trong bệnh huyết áp thấp là khi huyết áp giảm đột ngột, não bị thiếu một nguồn cung cấp máu sẽ dẫn đến chóng mặt, đầu óc lâng lâng. Khi thay đổi tư thế từ nằm hoặc ngồi sang đứng, huyết áp thay đổi, đây là một loại huyết áp thấp thường được biết đến là hạ huyết áp tư thế. Hay huyết áp thấp do trung gian, đó là khi một người phải đứng quá lâu dẫn đến hạ huyết áp. Theo ước tính, có khoảng 10-20% những người từ 65 tuổi trở lên bị bệnh huyết áp tư thế. Đó là do sự hư hại của hệ tim mạch, hệ thần kinh chịu trách nhiệm giúp cơ thể thích ứng với những sự thay đổi đột ngột.

Ngoài ra, huyết áp thấp thường xuất hiện khi người bệnh bị tiêu chảy, xuất huyết tiêu hóa, rong kinh, rối loạn tiền mãn kinh. Biểu hiện càng rõ ràng khi thay đổi tư thế đột ngột.

Những ai dễ bị huyết áp thấp?

Phụ nữ mang thai. Người mắc bệnh nội tiết như suy tuyến giáp, bệnh tiểu đường. Do thuốc, một số loại thuốc gây hạ huyết áp như thuốc trị bệnh cao huyết áp, trầm cảm hoặc bệnh Parkinson. Do rối loạn nhịp tim. Kiệt sức vì nóng hoặc đột quỵ do nắng nóng gây hạ huyết áp. Người mắc bệnh gan.

Hậu quả do huyết áp thấp

Huyết áp thấp cũng gây ra những hậu quả nghiêm trọng không kém gì tăng huyết áp. Thông thường, người dân thường chủ quan và chưa có hiểu biết đúng về căn bệnh huyết áp thấp. Nhiều người nghĩ rằng, những triệu chứng này là do ăn uống không tốt, thể trạng yếu… mà không coi đó là bệnh và chỉ cần nghỉ ngơi sẽ khỏi. Nguy hiểm nhất trong bệnh  huyết áp thấp là liên quan đến tim mạch thì lại ít người biết đến như các bệnh nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực… Nếu bị tụt huyết áp nhiều lần sẽ làm cho các cơ quan trong cơ thể nhanh bị suy yếu, do chất dinh dưỡng và oxy không thể đến được các bộ phận đó gây tổn thương. Nặng nhất với các trường hợp tụt huyết áp có thể gây sốc, nhất là với những người khi đang làm công việc ở ngoài trời nắng, trên cao hoặc đang lái xe… sẽ nguy hiểm tới tính mạng.

Nếu người bệnh chủ quan, để tình trạng huyết áp thấp kéo dài thì có thể dẫn đến tai biến mạch máu não, tỷ lệ này chiếm khoảng 10-15%. Hiện nay, sự hiểu biết của bệnh nhân về huyết áp thấp còn rất ít. Các nghiên cứu cho thấy, hơn 70% bệnh nhân không biết mình bị huyết áp thấp, hơn 80% bệnh nhân bỏ qua những triệu chứng của bệnh.

Phòng ngừa thế nào?

Huyết áp thấp sẽ làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh nhưng không phải ai cũng nhận thức được vấn đề này để có những biện pháp dự phòng và điều trị dứt điểm. Người bệnh cần ăn nhiều bữa trong ngày (từ 4-5 bữa) với các loại thực phẩm giàu chất đạm như thịt, cá, tôm, cua, trứng, sữa giúp tăng huyết áp. Uống thêm cà phê, nước chè xanh đặc với bánh quy hay 1-2 miếng bánh mỳ với bơ hoặc pho mát cũng rất có lợi cho việc nâng huyết áp và sức khỏe. Hạn chế rượu, bia, đồ uống có cồn, mướp đắng, lòng trắng trứng gà, nước cam, khoai lang tím, tảo biển, ớt, quả kiwi… là những thực phẩm gây hạ huyết áp. Theo lời khuyên của bác sĩ, người bệnh không nên chủ quan, coi thường các dấu hiệu bất thường của sức khỏe để tránh những hậu quả đáng tiếc do huyết áp thấp gây ra. Ngay khi bị hoa mắt, chóng mặt, choáng váng…, bạn hãy đến các cơ sở y tế để kiểm tra kịp thời.

Lời khuyên của thầy thuốc.

Để phòng ngừa tai biến khi bị huyết áp thấp, người bệnh không nên thức khuya, giữ ấm khi ngủ, không ra ngoài trời nắng gắt, muốn thay đổi tư thế cần vận động từng bước một, không trèo cao, duy trì vận động nhẹ nhàng vừa phải như đi bộ, khi ngủ cần gối thấp. Đặc biệt, người từ 50 tuổi trở lên cần theo dõi huyết áp thường xuyên bởi họ rất dễ có nguy cơ chuyển từ huyết áp thấp thành tăng huyết áp.

BS. Ngọc Thuý

Tình trạng này có thể không có nguyên nhân rõ ràng hoặc đi kèm với nhiều nguyên nhân, bao gồm cả thời kỳ mang thai, bệnh tim, một số bệnh nhiễm khuẩn nặng hoặc dị ứng, mất máu, thậm chí mất nước.

Nếu bạn có triệu chứng huyết áp thấp không có nguyên nhân cụ thể trong thời gian dài, mặc dù đã được kiểm tra y tế, bạn có thể thử điều chỉnh bằng lối sống và ăn uống thích hợp. Tuy nhiên, nếu bạn đang tụt huyết áp đột ngột hoặc huyết áp thấp có nguyên nhân rõ ràng, bạn cần đi khám ngay.

Tùy thuộc vào lý do huyết áp thấp, bạn có thể thực hiện các bước nhất định để giúp giảm bớt hoặc thậm chí ngăn ngừa các triệu chứng:

Thay đổi chế độ ăn

Uống nhiều nước: Huyết áp thấp có thể đi cùng mất nước, vì vậy có thể làm tăng huyết áp bằng cách tăng lượng nước uống. Uống ít nhất 8-10 ly nước mỗi ngày. Uống nhiều nước hơn nếu bạn ở ngoài trời thời gian lâu hơn hoặc tập thể dục. Thức uống tăng lực với chất điện giải cũng có thể giúp làm tăng huyết áp.

Cần ăn nhiều bữa trong ngày, đa dạng thức ăn như  thịt nạc, cá, ngũ cốc nguyên hạt, ăn nhiều trái cây và rau quả.

Ăn nhiều bữa nhỏ, chứ không phải là một hoặc hai bữa ăn chính, có thể giúp điều chỉnh lượng đường trong máu và huyết áp. Tránh đồ ăn carbohydrate đã chế biến như mì ống và bánh mì trắng. Nên chọn bột yến mạch, mì ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì ngũ cốc nguyên hạt và lúa mạch.

Cân bằng chế độ ăn uống: Cách quan trọng để điều chỉnh huyết áp và cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn là ăn một chế độ ăn cân bằng, bao gồm các loại thịt nạc, cá, ngũ cốc nguyên hạt, ăn nhiều trái cây và rau quả.

Sử dụng muối (natri) nhiều hơn: Nếu bác sĩ khuyên bạn thêm muối vào thức ăn nhưng bạn không thích, hãy thử dùng tương đậu nành tự nhiên. Nhưng natri dư thừa có thể dẫn đến suy tim, đặc biệt ở người lớn tuổi, nên cần có sự kiểm tra của bác sĩ trước khi tăng lượng muối trong chế độ ăn uống.

Tăng tiêu thụ vitamin B₁₂ và folate: Những vitamin này giúp chức năng tuần hoàn huyết áp khỏe mạnh. Ngũ cốc tăng cường nên có chứa cả chất khoáng. Thực phẩm giàu B₁₂ bao gồm cá nhiều trong các loại rau lá xanh như bông cải xanh và cải bó xôi.

Hãy thử dùng thảo mộc: Có bằng chứng cho thấy một số loại thảo mộc có thể làm giảm triệu chứng huyết áp thấp, như hạt hồi và hương thảo. Tuy nhiên, cần có ý kiến của bác sĩ trước khi dùng bất cứ dược thảo nào.

Tránh sử dụng một số thực phẩm làm hạ huyết áp: Gừng, quế và hạt tiêu cũng có thể làm giảm huyết áp của bạn.

Thay đổi lối sống

Giảm tiêu thụ rượu: Rượu góp phần vào tình trạng mất nước, ngay khi uống với mức độ vừa. Nếu bạn bị huyết áp thấp, tuyệt đối tránh uống rượu.

Uống cà phê: Caffein gây co thắt mạch máu, có thể làm tăng huyết áp. Tăng lượng caffein vừa phải có thể giúp làm tăng huyết áp.

Từ từ, chậm rãi khi thay đổi vị trí, tư thế cơ thể: Để giảm chóng mặt và choáng váng do huyết áp thấp khi đứng lên, hãy thay đổi tư thế từ từ khi từ nằm sang đứng hoặc ngồi sang đứng.

Trước khi ra khỏi giường vào buổi sáng, hít thở sâu một vài phút và sau đó từ từ ngồi dậy trước khi đứng. Ngủ kê gối hơi cao cũng có thể giúp chống lại các tác động của lực hấp dẫn gây hạ huyết áp.

Nhưng nếu tình trạng huyết áp thấp xảy ra kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hàng ngày, mặc dù bạn đã cố gắng điều chỉnh bằng ăn uống và lối sống, tốt nhất nên gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn, vì huyết áp thấp cũng có nhiều nguyên nhân thực thể cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

TS.BS. Lê Thanh

Thực tế, bất kỳ sự tăng hay giảm huyết áp so với mức bình thường đều là những dấu hiệu nguy hiểm. Trong khi đa số người bệnh lo lắng và phòng ngừa tăng huyết áp và những biến chứng nguy hiểm thì ở chiều ngược lại, huyết áp thấp cũng gây nhiều tác hại cho cơ thể nhưng không nhiều người quan tâm.

Thế nào là huyết áp thấp?

So với mức huyết áp bình thường là 120/80mmHg, người bị huyết áp thấp thường có trị số huyết áp tối đa thấp hơn 100mmHg, phổ biến là thấp hơn 90/60mmHg.

Có hai loại huyết áp thấp: huyết áp thấp tiên phát và huyết áp thấp thứ phát.

Huyết áp thấp tiên phát: Là những trường hợp có thể trạng đặc biệt từ nhỏ đến lớn huyết áp vẫn thấp mà không hề có triệu chứng hoặc biến chứng ở bộ phận nào trong cơ thể, chỉ khi gắng sức thì thấy chóng mệt.

Huyết áp thấp thứ phát: Là huyết áp bình thường nhưng sau đó huyết áp bị tụt dần xuống tới mức được coi là huyết áp thấp. Thường gặp ở người suy nhược kéo dài, mắc các bệnh thiểu năng tuần hoàn não, lao, nhiễm khuẩn, nhiễm độc kéo dài, thiếu máu kéo dài, bệnh nội tiết suy tuyến thượng thận, suy tuyến giáp mạn tính.

 

Bất kỳ sự tăng hay giảm huyết áp so với mức bình thường đều là những dấu hiệu nguy hiểm, cần được kiểm soát chặt chẽ.

Ai dễ bị huyết áp thấp?

Trường hợp có các vấn đề về tim: Một số bệnh nhân có bệnh tim dễ có huyết áp thấp bao gồm nhịp  tim chậm, các vấn đề van tim, đau tim và suy tim. Các điều kiện này có thể gây hạ huyết áp, vì ngăn chặn cơ thể có thể lưu thông máu đủ. Nếu nhịp tim dưới 60 nhịp/phút sẽ không đủ lượng máu và ôxy lưu thông trong cơ thể. Đây là một lý do dẫn tới huyết áp thấp.

Người có bệnh về nội tiết: Đó là những người có tuyến giáp kém hoặc tuyến giáp hoạt động quá mức, cả hai hiện tượng này có thể gây hạ huyết áp. Khi cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormon của tuyến giáp sẽ dẫn tới nguy cơ mắc chứng huyết áp thấp kèm theo các triệu chứng hoa mắt chóng mặt, rụng tóc. Ngoài ra, một số người bị suy thượng thận (bệnh Addison), đường huyết thấp (hạ đường huyết) và trong một số trường hợp, người bệnh đái tháo đường có thể gây ra huyết áp thấp.

Người bị thiếu chất dinh dưỡng: Tình trạng thiếu các vitamin B₁₂ và folate có thể gây ra thiếu máu, một tình trạng mà cơ thể không sản xuất đủ các tế bào máu đỏ, gây ra huyết áp thấp.

Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, tình trạng sức khỏe của phụ nữ có nhiều thay đổi thất thường, tác động tới huyết áp của cơ thể. Không ít chị em có huyết áp rất thấp khi mang thai. Sau khi sinh con, có thể huyết áp lại về bình thường.

Ngoài ra, các trường hợp đặc biệt sau đây: người bị mất nước, người bị mất máu, người bị dị ứng trầm trọng (hay còn gọi là sốc phản vệ), dùng một số thuốc chữa bệnh… cũng dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng về huyết áp và phải điều trị thì huyết áp mới trở về bình thường.

Huyết áp thấp nguy hiểm không kém tăng huyết áp

Nếu so sánh với bệnh tăng huyết áp, huyết áp thấp trước mắt không dẫn đến biến chứng như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim… nên nhiều người rất chủ quan với căn bệnh này. Tuy nhiên, ít người biết được rằng huyết áp thấp cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm không kém.

Khi bệnh nhân bị tụt huyết áp nhiều lần, hệ thống thần kinh bị suy giảm chức năng, cơ thể không tự kịp điều chỉnh để cung cấp đủ dinh dưỡng và ôxy cho các cơ quan có chức năng sống còn như não, tim, thận gây tổn thương các cơ quan này.

Huyết áp càng thấp bị mất trí nhớ càng cao, nó gắn liền với bệnh mất trí do Alzheimer gây ra. Những người có mức huyết áp thấp kéo dài liên tục trong hai năm có khả năng bị mất trí nhớ cao gấp hai lần. Huyết áp hạ quá thấp cũng có thể làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất. Huyết áp thấp cũng là nguyên nhân gây tai biến mạch máu não. 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim là do huyết áp thấp.

Ngoài ra, người bị tụt huyết áp cấp có thể gây sốc, đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng trong những trường hợp như đang lái xe, làm việc trên tầng cao… Nếu huyết áp thấp kéo dài còn làm cho các cơ quan thận, gan, tim, phổi suy yếu nhanh chóng.

Biện pháp phòng ngừa huyết áp thấp

Thay đổi tư thế: Người có huyết áp thấp khi thức dậy cần nằm thêm một lúc, làm vài động tác khởi động đơn giản rồi mới ngồi dậy, hãy thở sâu trong vòng vài phút, sau đó ngồi dậy thật chậm rồi mới đứng thẳng. Khi có dấu hiệu hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, cần nằm nghỉ ngơi ở tư thế đầu thấp để tăng lượng máu lên não. Nếu triệu chứng hạ huyết áp bắt đầu xuất hiện sau khi đứng thẳng thì nên đứng thẳng người và hít thở đều hoặc đặt một chân lên cao (tựa vào tường hay gác trên ghế), nghiêng người về phía trước.

Chế độ ăn uống lành mạnh: Hãy cung cấp tất cả những dưỡng chất mà cơ thể cần để duy trì sự khỏe mạnh bằng cách tập trung vào nhiều loại thức ăn khác nhau bao gồm: gạo thô, trái cây, rau xanh, thịt gà nạc và cá. Trong chế độ ăn uống thường ngày cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có chứa các thành phần như protein, vitamin C và tất cả các loại vitamin thuộc nhóm B rất có lợi. Một số thức ăn đồ uống có tác dụng làm tăng huyết áp như: cà phê, nước chè đặc, ăn thức ăn đậm đà muối, nước sâm, bột tam thất, rau cần tây, nước nho, hạt sen, long nhãn, táo tàu, quả dâu… Trường hợp có huyết áp thấp đều được khuyến khích tăng cường lượng muối trong chế độ ăn uống. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều muối cũng sẽ không tốt cho tim, do đó, chỉ nên giới hạn ở một mức độ nhất định, không dùng quá mức. Cần uống nhiều nước vì nước giúp ngăn ngừa sự mất nước và làm tăng lượng máu. Nên hạn chế loại đồ uống có chứa chất cồn.

Luyện tập thể dục đều đặn, phù hợp với sức khỏe và độ tuổi hàng ngày giúp duy trì lưu thông máu trong cơ thể nên giảm chứng huyết áp thấp.

Tắm nước ấm có pha thêm muối magiê: Đây là một trong những biện pháp đơn giản nhất để điều trị huyết áp thấp, ngoài ra, loại nước tắm này còn giúp cơ thể thư giãn.

BS. Minh Trí

Huyết áp thấp là một bệnh không kém phần nguy hiểm, nếu không phát hiện và điều trị đúng có thể xảy ra sự cố bất cứ lúc nào. Huyết áp thấp ít khi thể hiện cho nên người bệnh không biết hoặc biết nhưng chủ quan, có thể gọi bệnh này như “sát thủ dấu mặt”.

Thế nào là huyết áp thấp?

Trị số huyết áp bình thường dao động từ 90/ 50 – 139/ 89mmHg, huyết áp mục tiêu là 120/80mmHg. Ở người bình thường chỉ số huyết áp là 139/ 90mmHg. Huyết áp thay đổi thường xuyên tùy theo các trạng thái về thời gian, hoạt động thể lực và cảm xúc. Cụ thể huyết áp thường bắt đầu tăng từ 5 – 10 giờ sáng, sau đó giảm và duy trì ở mức bình thường, về đêm khi không hoạt động gì huyết áp có thể giảm một số chỉ số nhất định nhưng vẫn thuộc dạng bình thường không ảnh hưởng xấu đến cuộc sống.

Huyết áp thấp là khi trị số đo huyết áp ≤ 90/ 50mmHg, hoặc giảm nhiều hơn 20mmHg so với trị số huyết áp của người bình thường. Tuy nhiên, để đánh giá trị số huyết áp, người được đo huyết áp phải nằm nghỉ khoảng 15 phút, trước đó không ăn uống gì, nhất là không uống thuốc trị tăng huyết áp hoặc một số thuốc có khả năng làm tụt huyết áp, ví dụ, thuốc Xatral điều trị tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến ở nam giới hoặc không sử dụng các chất kích thích (bia, rượu, cà phế…).

 

Người bệnh thường xuyên thấy mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây huyết áp thấp, nếu là huyết áp thấp sinh lý, có thể do di truyền hoặc do sống ở vùng núi cao. Nếu huyết áp thấp do bệnh lý, có thể do sự suy giảm chức năng của các cơ quan quan trong như: tim, thận, suy giảm hoạt động của tuyến giáp hoặc do hệ thống thần kinh thực vật của cơ thể không tự điều chỉnh được dẫn đến tụt huyết áp tư thế. Nếu có tổn thương tại tim có thể là nguyên nhân gây tình trạng huyết áp thấp.

Bệnh lý tại tim có thể là rối loạn nhịp tim (tim đập nhanh hoặc đập quá chậm, ngoại tâm thu…) làm cho huyết áp giảm vì không có đủ thời gian để máu về tim lấp đầy khoảng trống giữa mỗi nhịp hoặc nhịp tim chậm quá mức bình thường. Khi tim đập quá chậm (dưới 60 lần phút) sẽ làm tăng thời gian trong kỳ tâm trương trong khi máu vẫn chưa được đẩy vào hệ tuần hoàn.

Bên cạnh đó huyết áp thấp do bệnh ở tim, có thể gặp do các van tim (hở hoặc hẹp hoặc vừa hở vừa hẹp) làm cho dòng máu từ tim đi, về không ổn định, giảm lưu lượng máu gây huyết áp thấp.

Huyết áp thấp bệnh lý có thể do  cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormone của tuyến giáp hoặc do suy giảm glucoza máu (đường máu). Nếu hàm lượng đường trong máu giảm xuống dưới mức 2,5mmol/l,  có thể sẽ xuất hiện cảm giác rất mệt mỏi, run tay, chân và vã mồ hôi.

Một số trường hợp huyết áp thấp bệnh lý do hàm lượng hemoglobin máu thấp. Một người khỏe mạnh hàm lượng hemoglobin trong máu ở mức 100 milliters (nam giới hàm lượng này ở mức 13,5 tới 17,5g/dl, ở nữ giới là 11,5 tới 15,5g/dl). Khi hàm lượng hemoglobin thấp sẽ khiến cho lượng oxy vận chuyển tới não và tim bị suy giảm, có thể làm cho cơ thể choáng váng hoa mắt, chóng mặt.

Ngoài ra, cuộc sống căng thẳng, môi trường ô nhiễm, khuynh hướng lạm dụng độc chất, béo phì, suy dinh dưỡng… có thể làm xuất hiện huyết áp thấp. Hoặc do suy giảm hoạt động của tuyến giáp trạng làm cho cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hoóc-môn của tuyến giáp.

Biểu hiện như thế nào?

Người bệnh thường xuyên thấy mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, có cảm giác buồn nôn, khó tập trung tư tưởng, dễ nổi cáu, hay bực bội, khó chịu. Tay chân thường bị lạnh, da nhăn, khô, kèm theo tóc dễ rụng. Có thể bị suy giảm khả năng tình dục.

Thở dốc nhất là khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng, thậm chí ngất xỉu. Thường ngất xỉu xảy ra rất nhanh, người bệnh mất ý thức, ngừng thở, ngừng tim chỉ trong chốc lát và phục hồi nhanh chóng. Lúc này ý thức lơ mơ, huyết áp hạ, mạch nhanh, nhỏ. Nặng hơn, có thể bị sốc (mạch nhanh, huyết áp hạ, trán vã mồ hôi, cảm thấy lạnh).

Trong tình trạng trên, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh huyết áp thấp có thể dẫn đến tình trạng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy thận… thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Nguy hiểm nhất là đột tử, lúc này người bệnh ở trong tình trạng không có huyết áp, không mạch.

Nên lưu ý rằng, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh huyết áp thấp có thể dẫn đến tình trạng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy thận… thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Nhiều trường hợp huyết áp thấp có thể dẫn tới tai biến mạch máu não, trong đó phần lớn là nhồi máu não (tỉ lệ này chiếm khoảng 30%). Vì vậy, có thể nói huyết áp thấp là “sát thủ dấu mặt”.

Nguyên tắc điều trị

Nếu bị huyết áp thấp, do suy giảm hoạt động của tuyển giáp hoặc do suy giam hemoglobin cần đi khám bệnh để xác định nguyên nhân cụ thể, trên cơ sở đó vừa điều trị nguyên nhân vừa điều trị huyết áp thấp có hiệu quả. Để điều trị huyết áp thấp có thể dùng một số loại thuốc nhằm trợ tim mạch, tăng sức bóp của tim, nhưng cần có chỉ định của bác sĩ điều trị, người bệnh không được tự mua thuốc để điều trị.

Với những người huyết áp thấp do di truyền hoặc những người sống ở vùng cao có thể sống bình thường suốt đời với chứng huyết áp thấp (huyết áp thấp sinh lý), bởi vì, cơ thể con người có khả năng điều chỉnh huyết áp do các điểm tiếp nhận cảm áp là các tế bào thần kinh nhỏ trong động mạch gần tim giúp điều hòa huyết áp.

Các điểm tiếp nhận này sẽ là khâu trung gian truyền tín hiệu đến các cơ quan như thận, động mạch, tĩnh mạch và tim để điều chỉnh tăng hoặc giảm huyết áp khi cần thiết. Vì vậy, chức năng của chúng là đảm bảo duy trì đủ máu đến các cơ quan và mô của cơ thể. Với các trường hợp này nên có vận động cơ thể đều đặn thường xuyên, bài bản, uống đủ lượng nước cần thiết hàng ngày (khoảng từ 1,5 – 2, 0 lít).

TS.BS. BÙI MAI HƯƠNG

(Nguyễn Văn Minh – TP.HCM)

Huyết áp chính là áp lực của dòng máu trong hệ thống động mạch. Chính nhờ sự chuyển động của dòng máu này mà các tế bào của cơ thể nhận được oxy và các chất dinh dưỡng để duy trì họat động của sự sống. Huyết áp được duy trì nhờ áp lực co bóp của cơ tim còn gọi là cung lượng tim, thể tích máu trong cơ thể và độ co dãn của thành động mạch. Khi một trong các yếu tố trên bị rối loạn, bệnh nhân có thể bị cao huyết áp hay hạ huyết áp

Huyết áp trung bình của mỗi người dao động trong khoảng từ 110 – 120mmHg đối với huyết áp tối đa và từ 70 – 80mmHg với huyết áp tối thiểu. Khi huyết áp tối đa dưới 100mmHg và huyết áp tối thiểu dưới 60mmHg, bệnh nhân rơi vào tình trạng hạ huyết áp. Có hai tình trạng hạ huyết: hạ huyết áp cấp hay xảy ra với những bệnh nhân cấp cứu vì chấn thương gây mất máu nhiều, tiêu chảy mất nước, suy tim hay bị bệnh nội khoa khác. Những bệnh nhân này phải được nhập viện cấp cứu và tùy theo nguyên nhân gây hạ huyết áp mà thầy thuốc cho chỉ định điều trị phù hợp: truyền dịch, truyền máu, thuốc vận mạch hay thuốc trợ tim…

Hạ huyết áp mạn tính: ở những người này huyết áp thường xuyên thấp hơn 100mmHg đối với huyết áp tối đa. Bệnh nhân có thể có hoặc không có bất kỳ một sự khó chịu nào. Rất nhiều người chỉ phát hiện tình cờ trong đợt khám sức khỏe định kỳ hay được đo huyết áp khi đi khám một bệnh nào khác không liên quan đến tim mạch.

Tất nhiên, nếu bệnh nhân rơi vào tình trạng hạ huyết áp cấp thì rất nguy hiểm và cần được nhập bệnh viện để điều trị trong phòng săn sóc đặc biệt. Truyền dịch và máu cũng như các dung dịch thay thế máu là phương pháp điều trị đầu tiên được áp dụng cho hầu hết các bệnh nhân.

Còn tình trạng hạ huyết áp mạn tính thì hầu như không có gì là quá nguy hiểm cả. Thậm chí có ngưới còn cho rằng: Những người bị huyết áp thấp còn sống thọ hơn những người có huyết áp bình thường. Và thực tế trong thực hành bệnh viện hàng ngày, chúng tôi cũng như nhiều thầy thuốc khác cũng có chung một nhận định như vậy.

Những người thực sự bị huyết áp thấp mạn tính thường phàn nàn với mọi người và với thầy thuốc là hay buồn ngủ, mỏi mệt, chóng mặt, hoa mắt hoặc thỉnh thoảng bị ngất xỉu. Đặc biệt là khi thay đổi tư thế đột ngột. Các triệu chứng này xuất hiện do giảm lưu lượng máu ở não, tim, gan và các cơ quan khác trong cơ thể.

Tình trạng hạ huyết áp mạn tính hay xảy ra ở những người làm việc quá sức, bị stress, rối loạn nội tiết, suy dinh dưỡng, đái tháo đường hay bị bệnh thần kinh ngoại vi… Do đó, nếu tình trạng hạ huyết áp mạn tính kéo dài và gây nhiều khó chịu, thậm chí phải nhập bệnh viện cấp cứu thì nên đi khám ở những thầy thuốc chuyên khoa tim mạch và nội tiết để tìm ra nguyên nhân và có phương pháp điều trị triệt để.

Người bệnh hạ huyết áp mạn tính nên ăn gì?

Việc đầu tiên là nên có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Thậm chí nếu bạn sống với tốc độ quá nhanh, nên phải điều chỉnh lại nhịp sống và làm việc cho phù hợp với đồng hồ sinh học của bản thân mình. Nên ăn các lọai thức ăn giàu năng lượng và giàu vitamine cũng như các yếu tố vi lượng như: vitamin A, kẽm, magne… Có người cho rằng, bệnh nhân nên ăn mặn một chút để làm tăng khối lượng tuần hoàn trong cơ thể nhờ tác dụng giữ nước của muối. Tuy nhiên, cũng rất nguy hiểm vì sẽ gây tăng huyết áp khi nằm.

Chọn một môn thể thao phù hợp với sức khỏe như đi bộ, bơi lội hay tập Yoga cũng rất tốt cho bệnh nhân bị hạ huyết áp mạn tính. Tuy nhiên khi tập thể thao rất cần sự điều độ, khi nào thấy mệt hay có các triệu chứng khó chịu nên nghỉ ngơi ngay. Việc uống đủ nước, nhất là khi trời nắng nóng cũng góp phần làm giảm nguy cơ hạ huyết áp ở một số người.

Và một điều rất quan trọng mà nhiều người trong chúng ta không mấy quan tâm, đó là nên đi khám kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng để phát hiện những trục trặc về sức khỏe để có hướng điều chỉnh ngay từ lúc đầu. Đây là khuynh hướng mới nhằm phòng bệnh tật trong một xã hội hiện đại.

PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM

1. Hạn chế uống rượu và tăng cường uống nước

Có một thực tế là uống rượu làm tăng huyết áp. Cứ mỗi 10g rượu uống vào, huyết áp sẽ tăng 1mmHg. Nhưng điều đó không có nghĩa bạn nên uống nhiều rượu nếu bạn bị huyết áp thấp. Nhớ là, uống quá nhiều rượu có thể dẫn tới huyết áp thấp. Thay vào đó, hãy uống đủ nước để duy trì lượng dịch trong cơ thể và giúp cải thiện tuần hoàn. Ngoài ra, giữ đủ nước cho cơ thể cũng có nghĩa giúp cơ thể loại bỏ một triệu chứng của huyết áp thấp là mất nước.

2. Kiểm soát khẩu phần muối

Trong những trường hợp huyết áp cao, bạn cần giảm muối vì natri làm tăng chỉ số huyết áp. Tuy nhiên, ăn mặn không phải là giải pháp cho huyết áp thấp. Ăn nhiều muối có thể làm tăng đáng kể nguy cơ huyết áp cao, tổn thương cơ quan và các biến chứng khác. Vì vậy, để điều trị huyết áp thấp, tốt hơn cả là kiểm soát lượng muối ăn và đảm bảo chỉ nhận 2-3mg muối qua chế độ ăn theo khuyến nghị. Trong trường hợp, bác sĩ yêu cần bạn tăng cường muối, bạn có thể chế biến cùng thực phẩm nhưng cũng chỉ nên ở mức vừa phải.

3. Tránh thay đổi tư thế đột ngột

Vì chóng mặt và đau đầu nhẹ là các triệu chứng của huyết áp thấp nên bạn cần tránh thay đổi đột ngột các tư thế như khi đứng lên ngồi xuống hoặc ra khỏi giường. Tụt huyết áp khi di chuyển đột ngột có thể dẫn tới hoa mắt, chóng mặt thậm chí là tai nạn. Vì vậy, để tránh tai nạn, trước tiên cần bóp chân và mắt cá chân vài lần trước khi đứng lên. Khi bước ra khỏi giường cần nghiêng người sang một bên và từ từ đứng lên sau đó mới di chuyển.

 

 

4. Hạn chế ăn các thực phẩm carbohydrate

Một chế độ ăn nhiều carb không thích hợp cho những người bị huyết áp thấp. Các nghiên cứu chỉ ra rằng giảm hàm lượng carbohydrat trong thực phẩm giúp giảm huyết áp tâm thu và rút ngắn thời gian bị giảm huyết áp sau ăn. Nếu bạn bị huyết áp thấp bạn cần giảm hấp thu carbohydrat.

 

5. Tránh tắm nước nóng và xông hơi

Tắm nước nóng và xông hơi đặc biệt là trong thời gian dài có thể dẫn tới chóng mặt, choáng váng vì nó làm giảm áp lực trong cơ thể. Vì vậy, nên hạn chế tắm lâu. Nếu cần, hãy sử dụng một chiếc ghế để có thể ngồi và thư giãn. Nhớ là cần xoa bóp bàn chân và bắp đùi trước khi đứng dậy khỏi ghế.

6. Ăn thường xuyên

Vì tụt huyết áp sau ăn hoặc chóng mặt sau ăn là triệu chứng phổ biến ở những người bị huyết áp thấp, bạn nên tránh ăn các bữa lớn. Thay vào đó chia ra làm nhiều bữa nhỏ sau mỗi hai giờ để giúp cơ thể xử trí với vấn đề huyết áp thấp và chứng chóng mặt sau ăn.

7. Mang tất nếu cần

Hãy làm điều này nếu bác sĩ yêu cầu hoặc đề nghị bác sĩ nếu cách này giúp điều trị huyết áp thấp. Đi tất dài đến gối và đùi để giúp máu ở phần trên cơ thể đủ lâu mà không gây giảm huyết áp.

BS Cẩm Tú

(Theo THS/ Univadis)

Khi bị hạ huyết áp, bệnh nhân chỉ cảm thấy khó chịu mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt… nhưng sau đó lại trở về bình thường nên nhiều người rất chủ quan với triệu chứng này. Tuy nhiên, huyết áp thấp cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm mà ít bệnh nhân biết tới.

Thế nào là huyết áp thấp?

Huyết áp là sức đẩy của dòng máu tác động lên thành động mạch nhằm đưa máu đến nuôi dưỡng các mô trong cơ thể. Mỗi khi tim đập là lúc huyết áp cao nhất và gọi là huyết áp tâm thu. Khi tim nghỉ, khoảng thời gian giữa 2 lần tim đập thì huyết áp giảm đi, đó là huyết áp tâm trương.

Trước đây người ta cho rằng, càng cao tuổi thì mức huyết áp bình thường càng tăng cao (hay cứ 10 tuổi thì huyết áp tâm thu bình thường tăng 10mmHg), đó là quan niệm sai. Ở người bình thường, mức huyết áp là <130/80 mmHg, khi huyết áp tâm thu ở mức 130-139 hay huyết áp tâm trương ở mức 80-89, người ta đã gọi là “tiền tăng huyết áp”, hay huyết áp cao giới hạn, huyết áp bình thường cao...

Huyết áp thấp là tình trạng huyết áp tâm thu dưới 90mmHg và huyết áp tâm trương dưới 60mmHg hoặc giảm hơn 20mmHg so với trị số huyết áp bình thường trước đó.

Dấu hiệu của huyết áp thấp.

Ai dễ có huyết áp thấp?

Huyết áp thấp dễ xảy ra với những người có thể trạng yếu, suy dinh dưỡng, phụ nữ, cơ thể bị suy nhược do làm việc quá sức, stress, mất ngủ; người phải áp dụng giảm cân vì mắc các bệnh tim mạch, béo phì, đái tháo đường; những bệnh nhân bị suy giảm hoạt động của tuyến giáp. Khi cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormon của tuyến giáp, sẽ có nguy cơ hạ huyết áp, kèm theo các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, rụng tóc, mạch chậm, huyết áp thấp và rất mệt mỏi…

Huyết áp thấp có nguy cơ gì?

Khi bệnh nhân bị tụt huyết áp nhiều lần, hệ thống thần kinh bị suy giảm chức năng, cơ thể không tự kịp điều chỉnh để cung cấp đủ dinh dưỡng và oxy cho các cơ quan có chức năng sống còn như não, tim, thận có thể dẫn đến các tổn thương tại cơ quan này.

Huyết áp càng thấp, tỷ lệ bị mất trí nhớ càng cao, nó gắn liền với bệnh mất trí Alzheimer. Khi huyết áp tâm trương dưới 70mmHg thì rất có khả năng bị chứng mất trí nhớ. Đặc biệt, huyết áp cứ giảm 10mmHg thì nguy cơ bị mất trí tăng 20%. Và những người có mức huyết áp thấp kéo dài liên tục trong hai năm có khả năng bị mất trí nhớ cao gấp hai lần.

Huyết áp hạ quá thấp cũng có thể làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất. Và một điều ít ai biết, huyết áp thấp cũng là nguyên nhân gây tai biến mạch máu não chiếm tỷ lệ 10 – 15% giống như tăng huyết áp; 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim là do huyết áp thấp. Đây là điểm rất đáng lưu ý đối với các bệnh nhân điều trị các thuốc hạ áp.

Biện pháp dự phòng và điều trị

Trước hết người bệnh cần đến khám và tư vấn các bác sĩ chyên khoa tim mạch để loại trừ các căn nguyên gây nên huyết áp thấp.

Về phương pháp điều trị, hiện nay chưa có một loại thuốc Tây y nào có hiệu quả lâu dài đối với căn bệnh này. Trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kê đơn cho người bệnh một số loại thuốc có tác dụng nâng huyết áp tạm thời như heptaminol, metaraminol…

Người hay bị hạ huyết áp nên tuân thủ theo chế độ sinh hoạt và ăn uống như sau:

Luyện tập thể dục đều đặn, hàng ngày phù hợp với sức khoẻ và độ tuổi giúp duy trì lưu thông máu trong cơ thể nên giảm chứng huyết áp thấp. Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, thể dục dưỡng sinh, yoga; ngủ đủ giấc, tránh làm việc căng thẳng.

Ăn đủ các bữa (mà không nên bỏ bữa, vì nhịn đói sẽ gây tụt huyết áp do hạ đường huyết), đặc biệt bữa sáng rất quan trọng. Các chuyên gia khuyên nên ăn sáng với những thực phẩm tốt cho tim mạch và các loại nước hoa quả ép (nên thêm một ít muối) sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng hơn. Thay vì việc chỉ ăn 3 bữa chính như thông thường, nên chia thành nhiều bữa nhỏ. Trong chế độ ăn uống thường ngày cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có chứa các thành phần như protein, vitamin C và tất cả các loại vitamin thuộc nhóm B rất có lợi. Uống đủ lượng nước là rất quan trọng. Điều này càng đặc biệt quan trọng hơn trong khi đang luyện tập hoặc hoạt động, làm việc dưới điều kiện thời tiết nắng nóng. Nếu huyết áp thấp do thiếu máu (hay gặp ở phụ nữ), nên tăng cường thức ăn chứa nhiều sắt như thịt nạc, gan động vật, mộc nhĩ, nấm hương khô, cần tây, rau đay, rau rền, quả lựu, táo.

Khi bị huyết áp thấp, bệnh nhân thường được tư vấn chế độ ăn mặn hơn bình thường và bổ sung thêm các đồ uống có chất kích thích như chè, cafe… Khi có triệu chứng huyết áp thấp, bệnh nhân có thể dùng ngay một tách café, trà đường nóng, gừng… sẽ có thể giúp giảm nhanh và tạm thời các triệu chứng này. Để hạn chế hạ huyết áp tư thế, bệnh nhân được khuyên không nên thay đổi tư thế một cách đột ngột từ tư thế thấp sang tư thế cao. Khi thức dậy cần nằm thêm một lúc, làm vài động tác khởi động đơn giản rồi mới ngồi dậy: Để chân trên giường, sau đó mới từ từ thả chân xuống; ngồi một lúc rồi mới đứng lên.

Khi có dấu hiệu hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, cần nằm nghỉ ngơi ở tư thế đầu thấp để tăng lượng máu lên não. Nên tránh trèo cao, ra nắng gắt hoặc để bị lạnh đột ngột, nhất là lúc đêm khuya.

PGS. TS. Nguyễn Hải