A- Các nguyên nhân gây đau nhức xương khớp:

1- Nguyên nhân do tuổi tác:

Như trên đã nói, hơn 80% người trên 65 tuổi bị đau nhức xương khớp và hầu hết người trên 75 tuổi có hình ảnh X-quang bị thoái hóa ít nhất một khớp nào đó. Có thể nói vui, “thời gian sử dụng” chính là một nguyên nhân hàng đầu dẫn tới bệnh đau nhức xương khớp. Theo thời gian, khiến các cấu trúc xương và sụn bị thoái hóa, bào mòn.

2- Nguyên nhân do bệnh lý:

Một số bệnh lý về xương khớp thường gặp ở tất cả các lứa tuổi như:

• Bệnh viêm khớp: Có hai loại viêm khớp thường gặp:
  • Viêm xương khớp: bệnh ở lớp đệm của sụn khớp, dẫn đến đau đớn và gây khó khăn trong di chuyển. Khi viêm nặng, sụn bị phá hủy, theo thời gian dẫn đến xương bị ma sát, khớp bị biến dạng. Viêm xương khớp thường xảy ra ở khớp bàn tay, cột sống, đầu gối, hông. Bệnh thường xuất hiện ở cả phụ nữ và nam giới từ 40 tuổi trở lên.  
  • Viêm khớp dạng thấp (còn gọi là bệnh thấp khớp, Đông y gọi là phong tê thấp): là căn bệnh tự miễn dịch, do hệ thống miễn dịch tấn công lại chính các mô trong cơ thể người bệnh gây viêm nhiễm ở khớp, lâu dài có thể dẫn đến hủy hoại các tổ chức khớp như sụn, mô sụn, mô xương, khiến khớp xương bị biến dạng, mục nát. Nghiêm trọng hơn, phong thấp còn để lại di chứng suốt đời ở tim, phổi, thận, hệ thống thần kinh…Đông y giải thích phong thấp là do thời tiết thay đổi đột ngột, nóng lạnh thất thường khiến cơ thể dễ bị Hàn khí và Phong lạnh xâm nhập vào và gây bệnh. Theo thống kê, tỉ lệ phụ nữ bị bệnh thấp khớp và dễ gặp các biến chứng nặng nề cao hơn so với ở nam giới.

• Bệnh khô dịch khớp: là tình trạng lớp dịch nhờn tại các khớp bị khô dần theo thời gian. Nguyên nhân gây khô dịch khớp là do tuổi tác (có thể xảy ra ở tất cả mọi người, cả nam và nữ giới). Càng lớn tuổi thì xương khớp càng dễ bị thoái hóa, quá trình tái tạo lớp sụn khớp và sản xuất dịch bôi trơn cũng diễn ra chậm hơn. Khô dịch khớp có thể biểu hiện khi vận động phát ra tiếng động lạo xạo hay lục khục ở các khớp.

• Bệnh tràn dịch khớp: là tình trạng lượng dịch bên trong khớp gối tăng lên quá nhiều do chấn thương, bệnh lý về khớp, nhiễm khuẩn,… Tràn dịch khớp gây biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời, dẫn đến các chức năng vận động bị suy giảm và có thể phá hủy khớp. Bệnh có biểu hiện khớp sưng nề, nóng đỏ, gây ra những cơn đau nhức khó chịu, ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh.

3- Do thừa cân nặng: Hệ xương khớp chịu trách nhiệm nâng đỡ toàn bộ cơ thể, vị trí tại các khớp là những vị trí trọng yếu nhất khi cơ thể vận động. Trọng lượng cơ thể càng tăng khiến sức ép lên các khớp càng tăng và gia tăng nguy cơ gây tổn thương khớp. Tất cả mọi người nên tập thể dục đều đặn, vận động phù hợp theo lứa tuổi và cân nặng, để giúp tránh tổn thương hệ xương khớp. 

4- Do va chạm hoặc vận động mạnh gây tổn thương xương khớp và có thể để lại di chứng lâu dài (thành bệnh mãn tính): Bởi vì sau các chấn thương, có thể các khớp xương bị nứt, vỡ; lớp sụn bị tổn thương;… Các tổn thương ở khớp do chấn thương về lâu dài có thể gây các biến chứng nguy hiểm gây ra viêm khớp, khô dịch khớp hay tràn dịch khớp.

B- Tham khảo các loại thuốc hỗ trợ điều trị những bệnh về Khớp thường gặp:

1.  Bệnh Viêm Khớp Dạng Thấp (Đông y gọi là Phong Tê Thấp):
   1. Hỗ trợ điều trị theo Tây y: Theo PGS.TS. Bùi Khắc Hậu (Bệnh viện Đại học Y Hà Nội), nguyên tắc hỗ trợ điều trị bệnh viêm đa khớp dạng thấp chủ yếu là dùng thuốc giảm đau, chống viêm, với liều lượng và cách sử dụng theo chỉ định của các bác sĩ , và tùy thuộc vào từng giai đoạn nặng – nhẹ của bệnh. Đồng thời kết hợp giữa hỗ trợ điều trị nội khoa, vật lý trị liệu và phục hồi chức năng cơ học của xương khớp. Các loại thuốc thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị viêm đa khớp dạng thấp trong Tây y là Aspirin, Cloroquin, Diclofenac, Indomethacin, Piroxicam,… theo chỉ dẫn và kê đơn của các bác sĩ chuyên khoa. Kết hợp với luyện tập, vận động, vật lý trị liệu, điện châm, tắm suối khoáng để tăng cường hiệu quả hỗ trợ điều trị. Bệnh nhân cũng cần được nghỉ ngơi, lao động nhẹ nhàng, tránh xa môi trường ẩm thấp.
      • Ưu điểm: kiểm soát được diễn tiến của bệnh, ngăn ngừa các biến chứng của viêm đa khớp, phục hồi chức năng vận động khớp.
      • Nhược điểm: gây ra một số tác dụng phụ nguy hiểm như: chóng mặt, buồn nôn, suy giảm chức năng gan, thận, dạ dày, tá tràng. Tăng nguy cơ loãng xương ở người bệnh sau khi áp dụng lâu dài bằng thuốc Tây y. Chính những tác dụng phụ này có thể khiến các bác sĩ chỉ định dừng hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân ngay cả khi tình trạng bệnh chưa giảm. Ngoài ra, Tây y vẫn không thể hỗ trợ điều trị tận gốc bệnh viêm đa khớp dạng thấp, bệnh có thể tái phát và bệnh nhân thường phải sống chung với chứng đau khớp dai dẳng, khó chịu. Do các thuốc Tây y được sử dụng phụ thuộc nhiều vào cơ địa và sức chịu đựng của từng bệnh nhân.
   2. Hỗ trợ điều trị theo Đông y: TheoTiến sỹ, Lương y Nguyễn Hoàng (nguyên giảng viên bộ môn Dược Liệu trường Đại học Dược Hà Nội), trong y học cổ truyền, viêm đa khớp dạng thấp thuộc chứng Tý, do khí huyết và kinh lạc bị bế tắc không thông. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do cơ thể suy yếu, sức đề kháng thấp gặp tà khí Phong, Hàn, xâm nhập vào cơ thể và sinh bệnh. Bên cạnh đó, các yếu tố về môi trường, chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt cũng ảnh hưởng và thúc đẩy quá trình hình thành viêm đa khớp dạng thấp. Một số loại dược liệu thường được dùng trong các bài thuốc Đông y để trị phong tê thấp như: Mã Tiền, Hương phụ tứ chế, Mộc hương, Địa liền, Thương truật, Khương hoạt, Ma hoàng, Ngưu tất,… được bào chế dạng viên hoặc sắc uống theo đúng liều lượng và bài thuốc của các Lương y. Người bệnh không được tự ý mua các loại dược liệu này về để sử dụng. Bên cạnh đó bệnh nhân cần được kết hợp châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, tập vận động để giảm đau, phục hồi vị trí của khớp.
      • Ưu điểm: các bài thuốc có nguồn gốc thảo dược tự nhiên nên an toàn cho cơ thể, ít gây tác dụng phụ nếu được phối hợp đúng liều lượng. Người bệnh có thể áp dụng lâu dài với thuốc Đông y mà không lo suy giảm chức năng gan, thận, dạ dày, tá tràng. Nếu được kết hợp với các biện pháp hỗ trợ trị liệu hiệu quả, bệnh có thể thuyên giảm nhanh và có thể đạt hiệu quả rất tốt khi người bệnh tuân thủ chặt chẽ tư vấn của các Lương y và kiên trì chế độ tập luyện phù hợp.
      • Nhược điểm: trị Phong tê thấp bằng Đông y thường thấy tác dụng chậm, mất thời gian cho việc nấu thuốc hoặc bào chế thuốc. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay đã có bài thuốc được bào chế sẵn dưới dạng hoàn cứng, khắc phục được nhược điểm này và rất tiện dụng cho người bệnh. Đó là thuốc Phong tê thấp Hyđan, được sản xuất bởi Thephaco. Thuốc Phong tê thấp Hyđan sản xuất dựa trên bài thuốc Đông y từ các dược liệu tự nhiên như: Mã Tiền, Hy-thiêm, Phòng phong,…. Có tác dụng chống viêm, tăng dẫn truyền thần kinh cơ. Thuốc dùng cho các trường hợp đau dây thần kinh tọa; đau dây thần kinh liên sườn; đau nhức xương, khớp; mỏi, tê buồn chân tay; viêm, sưng các khớp; đau do viêm đa khớp dạng thấp; đau lưng, đau mỏi vai gáy; (theo Đông y gọi là khu phong, trừ thấp, bổ khí huyết). Đặc biệt, Phong tê thấp Hyđan không để lại các tác dụng phụ nguy hiểm: viêm loét dạ dày, tá tràng như các thuốc được dùng trong Tây y. Phong tê thấp Hydan đã đạt giải thưởng VIFOTEC năm 2003, cúp vàng ISO 2005 và được Bộ y tế phê duyệt vào danh mục thuốc thiết yếu Quốc Gia, được sử dụng trong hệ thống bảo hiểm y tế trên toàn Quốc.

II. Bệnh Khô Dịch Khớp:

1. Hỗ trợ điều trị theo Tây y: hầu hết các trường hợp bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân và tình trạng bệnh để kê đơn cho người bệnh sử dụng các loại thuốc giảm đau, chống viêm. Thuốc được sử dụng có chứa các thành phần gồm chondroitin, collagen týp 2, axit hyaluronic. Ngoài ra người bệnh có thể thực hiện liệu pháp tiêm axit hyaluronic nội khớp vào vùng khớp gối giúp bôi trơn lại các khớp (do axit hyaluronic là một thành phần của dịch khớp có tác dụng bôi trơn khớp, làm khớp vận động trơn tru). Ngoài ra người bệnh cần kết hợp các hình thức luyện tập phù hợp, tăng dần từ mức độ nhẹ đến nặng, tập luyện từ từ, không tập quá sức, không nên nôn nóng. Những môn thể thao có lợi cho xương khớp là đi bộ (giai đoạn đầu đi nhẹ rồi nhanh dần), đạp xe đạp, bơi lội, dưỡng sinh, thái cực quyền,…
2. Hỗ trợ điều trị theo Đông y: một số bài thuốc:

• Dùng nước ấm pha muối và gừng, ngâm chân khoảng từ 15-30, trước khi ngủ vào buổi tối.
• Dùng ngải cứu trắng, rửa sạch, trộn cùng 1 nắm muối và cho vào bát. Sau đó đổ nước nóng vào bát đó, dùng đắp lên vùng khớp bị đau.
• Bài thuốc với Đu Đủ và Mễ Nhân (Mễ nhân còn có nhiều tên gọi khác như bo bo, ý dĩ, ý dĩ nhân, lục cốc tử, dân gian gọi là hạt cườm): Đu đủ và mễ nhân rửa sạch. Cho vào nồi cùng nước vừa đủ, đun từ từ với lửa nhỏ. Khi mễ nhân chín mềm thì cho một ít đường trắng khuấy đều và tắt bếp. Ăn ngay sau khi nấu, áp dụng kiên trì với thời gian dài.

III. Bệnh Tràn Dịch Khớp:

1. Hỗ trợ điều trị theo Tây y: tùy vào mức độ bệnh các bác sĩ có thể kê đơn cho bệnh nhân các loại thuốc như Thuốc giảm đau, kháng sinh, kháng viêm Corticosteroids (uống hoặc tiêm trực tiếp vào khớp gối). Tuy nhiên đây là loại thuốc kháng viêm mạnh, có thể gây ra các tác dụng phụ, bệnh nhân cần phải uống theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Ngoài ra bác sĩ có thể chỉ định thêm các biện pháp điều trị khác (chỉ khi thật cần thiết) như: chọc hút dịch khớp, tiêm corticoid vào khớp (giảm đau nhanh), mổ nội soi.
2. Hỗ trợ điều trị theo Đông y: Theo Đông y, bệnh tràn dịch khớp gối thuộc chứng Tý, nghĩa là bế tắc không thông. Vì vậy chữa tràn dịch khớp theo Đông y có mục tiêu là giải tỏa sự tắc nghẽn. Một số vị thuốc thường dùng như: Tang ký sinh, địa hoàng, tần giao, đương quy, thược dược, xuyên khung, đỗ trọng, ngưu tất, nhân sâm, phục linh, phòng phong, chích thảo, quế tâm, tế tân,… với trọng lượng và cách sắc thuốc là khác nhau theo từng bài thuốc. Người bệnh nên đến các bệnh viện y học cổ truyền uy tín để được sự thăm khám và tư vấn chuyên sâu của các Lương y. 

C- Tóm lại: Các loại bệnh về xương khớp ngày càng trẻ hóa và phổ biến. Khi mắc bệnh, người bệnh nên đến các cơ sở uy tín thăm khám và điều trị càng sớm bệnh càng nhanh khỏi, và không để lại biến chứng nguy hiểm. Các biện pháp chữa trị theo Đông y có thể không có tác dụng nhanh như Tây y, nhưng không có nhiều tác dụng phụ gây nguy hại đến các cơ quan nội tạng của người bệnh. Ngoài ra, tập luyện thể dục thường xuyên với cường độ phù hợp sẽ giúp hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp tốt hơn, tập luyện còn giúp tinh thần người bệnh lạc quan và giúp cơ thể thải độc tố có thể sinh ra trong quá trình điều trị bằng thuốc. 

Những thông tin được cung cấp trên đây không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên gia y tế. Hiệu quả của các sản phẩm hỗ trợ cũng tùy thuộc vào cơ địa của từng người. Người bệnh không nên tự ý sử dụng bất cứ sản phẩm hỗ trợ điều trị nào, mà không có được sự tư vấn của các bác sĩ tại các cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa.