Người bị THA thường cảm thấy bứt rứt, khó chịu, chóng mặt, nhức đầu. Nếu không kiểm soát tốt và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng về tim mạch, đột quỵ.

Trời nóng ảnh hưởng tới bệnh THA thế nào?

Cũng giống như bệnh tim, người mắc bệnh THA, vào mùa hè nếu ngủ không ngon giấc thì rất dễ bị THA vào ban đêm và gây hại cho tim mạch. Thời tiết nóng có thể làm giảm huyết áp ban ngày nhưng lại làm tăng huyết áp về đêm – đây là yếu tố dễ gây nguy hiểm cho người bệnh.

Hơn nữa, trong trời nóng nực, sự bài tiết mồ hôi gia tăng, cơ thể dễ bị mất nước, khiến nồng độ máu giảm, độ kết dính trong máu tăng cao vì vậy dễ dẫn đến những bệnh lý có liên quan đến máu, làm tăng tỷ lệ nguy cơ cho tim và não, dễ gây nên các biến chứng như tai biến mạch não, bệnh mạch vành…

Một điều mà người bệnh tăng huyết áp cần lưu ý là: sự chênh lệch nhiệt độ trong phòng lạnh và ngoài trời là yếu tố khá nguy hiểm cho bệnh tăng huyết áp. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột từ nóng đến lạnh sẽ khiến cho những mạch máu vốn đang ở trạng thái giãn nở bình thường tức thời co lại, dẫn đến huyết áp tăng cao.

Vận động hợp lý với cường độ chậm vừa giúp ổn định huyết áp. Ảnh: TM

Các biện pháp giữ huyết áp ổn định trong mùa hè

Uống thuốc đúng liều, đều đặn: Tình trạng “huyết áp lên thì… uống, xuống lại… thôi” xảy ra khá phổ biến ở người bệnh THA khi mà họ chưa nhận thấy được tầm quan trọng của việc uống thuốc đều đặn. Người bệnh THA cần tuân thủ một nguyên tắc quan trọng nhất: điều trị THA là một điều trị liên tục và lâu dài. Chỉ có tuân thủ chế độ điều trị thích hợp mới giảm được các tai biến do THA. Đây là nguyên tắc quan trọng nhất nhưng cũng lại là nguyên tắc hay bị bỏ quên nhất. Người bệnh thấy khỏe mạnh, sinh hoạt bình thường, huyết áp đo bình thường thì lại bỏ không uống thuốc hay uống thuốc không đều đặn. Cho đến khi xuất hiện trở lại các triệu chứng, biến chứng hoặc đo huyết áp thấy cao, lúc đấy mới lại dùng thuốc. Điều trị như vậy sẽ không có tác dụng dự phòng được các biến chứng của tăng huyết áp, có nghĩa là không có hiệu quả. Vì vậy, dù huyết áp đã về mức bình thường, dù cảm thấy khỏe mạnh, làm việc và sinh hoạt bình thường thì người bệnh vẫn phải duy trì uống thuốc huyết áp đều đặn, có như vậy mới đạt được mục đích điều trị.

Khi thời tiết nắng nóng, người đang dùng thuốc điều trị THA không nên hoạt động nhiều ngoài trời nóng để đề phòng giãn mạch quá mức dẫn đến tụt huyết áp. Tình trạng tụt huyết áp ở người bệnh cũng nguy hiểm như khi huyết áp tăng vọt. Việc dùng thuốc phải theo đúng chỉ định của bác sĩ, dùng đều đặn để kiểm soát huyết áp. Đồng thời giảm những nguy cơ do thời tiết nắng nóng tác động đến bệnh THA, người bệnh nên thực hiện các biện pháp như sau:

Không để nhiệt độ trong phòng quá thấp: Sự chênh lệch nhiệt độ quá mức trong phòng và ngoài trời sẽ tác động đến độ giãn nở của mạch máu và ảnh hưởng tới huyết áp. Hơn nữa người bệnh THA không nên ở trong phòng điều hòa quá lâu, do trong phòng kín nên không khí lưu thông kém, nếu ở lâu sẽ dễ bị những chứng bệnh do máy điều hòa gây ra như chóng mặt, tim đập nhanh. Vì vậy, người bệnh THA nên dành thời gian đi ra ngoài trời vận động nơi có không khí lưu thông là rất cần thiết. Nên hoạt động nhẹ nhàng bằng phương pháp đi bộ hay tập  dưỡng sinh vào những lúc trời mát như buổi sáng hoặc chiều tối.

Uống nước thường xuyên: Thực tế rất nhiều bệnh nhân THA không nhận thức được việc phải bổ sung nhiều nước cho cơ thể. Họ thường nghĩ nếu chưa khát nước thì chưa uống – đây chính là một sai lầm tai hại. Cảm giác khát là một phản ứng khá mạnh của hệ thần kinh đối với tình trạng thiếu nước của cơ thể. Khi chúng ta cảm thấy khát thì cơ thể đã bị thiếu nước trầm trọng. Vì vậy, vào mùa hè, bệnh nhân THA nên uống nhiều nước và uống đều đặn, không nên đợi đến lúc khát mới uống, để giảm được độ kết dính trong máu, thúc đẩy quá trình trao đổi chất của cơ thể. Nên tạo thói quen uống 1 ly nước (chừng 250ml) sau khi thức dậy vào buổi sáng và 1 ly trước lúc đi ngủ ban đêm. Nước đun sôi để nguội là tốt hơn cả, tránh dùng các loại nước giải khát có đường hay nước đóng chai có ga. Bệnh nhân THA không nên uống nhiều các thức uống có đường mà có thể thay bằng các loại trà thảo dược thanh nhiệt.

Ngoài ra, hạn chế ăn mặn, nên giảm muối, bột ngọt, các nước chấm mặn. Tránh thức ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, nhất là mỡ động vật. Tốt nhất là sử dụng thực phẩm hấp, luộc. Ăn nhiều rau quả xanh, trái cây để cung cấp chất xơ cho cơ thể. Đồng thời, bỏ các thói quen xấu như hút thuốc lá, uống rượu và tránh các chất kích thích như cà phê…

Vận động hợp lý: Trời nóng nực khiến bệnh nhân THA thường bị mệt mỏi, cộng với việc dù vận động ít, cơ thể cũng sẽ ra nhiều mồ hôi, điều này khiến nhiều bệnh nhân THA, đặc biệt là người cao tuổi thường ngại vận động. Đây là điều không tốt cho người bệnh THA. Thực tế, vận động sẽ giúp mạch máu co giãn và đàn hồi tốt, làm tăng tính bền của thành mạch máu, hay có thể gọi vận động chính là tập thể dục cho mạch máu. Cần tập luyện điều độ, phân bổ hợp lý về cường độ và thời gian tập. Nên vận động toàn thân với nhịp độ chậm vừa, không nên tập nặng. Có thể chọn các bài tập dưỡng sinh, thái cực quyền, lên xuống cầu thang, đi xe đạp chậm, đi bộ…

BS. Xuân Huyền

Chọn cá

Đối với cá đồng nên chọn cá đang bơi. Cá có màu trắng hoặc vàng thì thịt mới ngon. Cá có màu đen thường là cá ở ao rãnh, thịt ăn sẽ không ngon.

Đối với cá biển, việc chọn cá đang bơi là không thể, vì vậy cần kiểm tra cẩn thận. Hãy vạch mang cá ra xem, nếu mang còn đỏ là cá tươi nhưng nếu nó trắng bệch hoặc thâm là cá ươn. Mắt cá còn trong suốt, vảy cá không rời ra, mang cá còn hồng, bỏ con cá vào nước thì cá chìm xuống, đó là con cá tươi. Hậu môn cá trắng và co vào trong bụng là cá tươi còn nếu lồi ra và bầm tím là cá ươn.

Phân biệt cá bị nhiễm độc

Mang cá là cơ quan hô hấp của cá, giống như buồng phổi của con người, phần lớn chất độc có lẽ tập trung tại đây. Mang cá độc không sáng trơn, hơi thô và có màu hồng thâm đậm. Cá bị nhiễm độc nặng thì mình cá không còn nguyên, đầu to đuôi nhỏ, lưng cong gù thậm chí có u. Có con da còn bị vàng và đuôi xanh. Mắt cá bị nhiễm độc thường bị đục, mất vẻ tinh anh bình thường, có con thậm chí mắt còn lồi ra ngoài. Con cá bình thường có mùi tanh, cá bị nhiễm độc sẽ có những mùi bất thường như mùi tỏi, mùi dầu hôi…

Khi mua hải sản ngoài chợ người mua nên để ý kỹ có thể nhận biết được cá ướp bằng urê. Cá ướp urê nhìn thấy rất tươi, mắt cá trong, mang cá đỏ tươi hơn bình thường, nhưng khi ấn tay vào thân cá thì thấy mềm, mình cá lõm xuống do độ đàn hồi thấp, ngửi cá có mùi lạ chứ không phải mùi tanh đặc trưng của cá. Cá dễ dàng bị tróc vẩy, thịt nhẽo và mắt lõm vào trong, khi chế biến sẽ không có độ ngọt, thơm tự nhiên mà thịt mềm, nhũn, hôi

Khử mùi tanh ở cá

Cá tanh là do chứa một số chất gốc amin có vị tanh. Để làm bớt mùi tanh bạn có thể chọn một trong các cách sau:

Làm bớt tanh bằng cách ngâm rửa: Cá cần mổ bỏ lòng, mang, đánh vảy, cắt vây, bỏ màng đen trong bụng, cắt khúc. Nên rửa kỹ 2-3 lần. Nếu cá tanh có thể ngâm vào nước vo gạo hoặc nước muối trong 15 phút, sau đó rửa lại bằng nước sạch và để ráo trước khi nấu.

Bớt tanh nhờ nhiệt độ: Khi nấu, các amin sẽ bị phân hủy, do đó không nên đậy nắp nồi để mùi tanh bốc hơi dễ dàng.

Dùng gia vị có mùi thơm như tiêu, hành, ớt, gừng, rau răm, rau cần,… để làm bớt mùi tanh.

Dùng những chất chua như khế, chanh, mẻ, giấm, me… nấu với cá sẽ làm bớt hoặc hết mùi tanh.

Dùng rượu tẩm ướp vào cá trước khi chiên, nướng; hoặc trong khi hấp, luộc cho một ít rượu sẽ làm cá thơm ngon và mất hẳn mùi tanh.

Làm món cá ngon

Thời gian để làm chín món cá trong điều kiện lửa vừa thì 1cm cá cần khoảng 4 phút để chín. Do vậy, bạn hãy ước lượng độ dày của miếng cá ở phần dày nhất và sẽ biết được mình cần bao lâu cho việc thực hiện món này.

Muốn cá kho được chắc thịt và thơm, hãy ướp cá với các gia vị khoảng 2 giờ, sau đó đặt lên bếp đun lớn lửa cho thật sôi rồi mới hạ lửa kho đến khi cạn nước.

Cá động lạnh có thể tươi trở lại nhờ sữa bò. Cá để trong tủ lạnh, khi nấu canh, bạn hãy cho vào một ít sữa bò, mùi vì cá sẽ thơm như nấu cá tươi.

Dùng bia kho cá vừa tiết kiệm thời gian lại khử được mùi tanh, làm cá dậy mùi hơn.

Khi hấp cá, nếu để một miếng mỡ gà lên mình cá, thịt cá sẽ béo ngậy, thơm ngon hơn rất nhiều.

Nếu làm cá mà không may làm vỡ mật, có thể dùng rượu xoa vào chỗ mật cá dính để một lúc sau đó dùng nước sạch rửa, vị đắng của mật cá sẽ hết.

Để rán cá không bị sát chảo: trước khi rán nên rửa chảo cho sạch, cho lên bếp đun nóng, dùng một lát gừng tươi xát lên mặt chảo một lượt, sau đó cho dầu vào rán.

Ngoài ra, có thể áp dụng cách: làm sạch cá và để ráo nước. Trước khi rán, lăn cá qua đĩa xì dầu rồi để tiếp tục để cá khô ráo đun nóng dầu và thả cá vào chảo.

B. Lăng (ST)

Ăn kiêng mỡ:

Đây là biện pháp hạn chế đầu vào. Bạn nên tránh  những món ăn có nhiều chất béo bão hòa như mỡ động vật: thịt ba chỉ, nạm gầu, thịt nhiều mỡ, gà vịt ngan ngỗng, da gà vịt, giò mỡ, giò thủ, các món xào, rán… Bạn cũng cần phải tránh xa các món ngọt như: bánh, kẹo, nước ngọt, món ăn nhanh chế biến sẵn như lạp xưởng, xúc xích, thịt hộp… vì chúng tăng cân ghê lắm. Bạn nên chọn ăn các thực phẩm ít béo hoặc chỉ có chất béo “chưa no” sau đây: cơm trắng, bánh mỳ, khoai, ngô, đậu, rau củ quả, cá, tôm, cua, đậu phụ, thịt nạc bò, lợn, gà vịt (không da). Để đảm bảo mỗi bữa bạn vẫn ăn no thì các loại thức ăn nhiều khối lượng mà ít năng lượng như miến dong, su hào, bắp cải, suplơ, măng nấm, cà chua, rau muống, mùng tơi… nên được ưu tiên sử dụng.

Cá,  tôm,  sò… là những thực phẩm tốt giúp kiêng mỡ.

Nhân đây, xin nói kỹ với bạn về việc sử dụng rau sống. Rau sống là món khoái khẩu của người Việt, là món ăn rất tốt cho sức khỏe vì rau sống gồm nhiều loại rau thơm cung cấp cho cơ thể một lượng các vitamin C, A, E, chất khoáng và một số yếu tố vi lượng, các vitamin trong rau sống được bảo toàn gần như nguyên vẹn, ít bị hao hụt so với rau nấu chín. Các loại rau thơm còn cung cấp một lượng kháng sinh thực vật giúp cơ thể tăng sức đề kháng với bệnh tật. Nhưng xin bạn hãy thận trọng vì rau sống thường không đảm bảo vệ sinh nên ăn rau sống bạn dễ bị viêm nhiễm khuẩn tiêu hóa, bệnh giun sán, nhiễm độc thuốc trừ sâu. Nghiên cứu của Trung tâm Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ y tế TP. Hồ Chí Minh cho thấy: 97,12% mẫu rau nhiễm amip, trứng giun đũa, giun móc, trứng giun đũa của chó mèo và ấu trùng giun. Vì thế, nếu bạn muốn sử dụng món này, bạn phải rửa rau sạch đất cát, xử lý kỹ bằng máy sục ozon hoặc rửa nhiều lần bằng nước máy có hỗ trợ thêm của nước rửa rau chuyên dụng, rửa dưới vòi nước chảy mạnh. Ngoài ra, bạn cũng nên chọn mua rau ở các cửa hàng rau sạch, rau an toàn có kiểm nghiệm của các cơ quan chức năng nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Hạn chế rượu bia, nước ngọt có ga:

Rượu, bia, nước uống có ga đều giúp bạn đồng hành tăng trọng phi mã đấy. Bạn nên uống một ly nước vắt trái cây trong bữa tiệc như nước cam, chanh, nước ép cà chua, cà rốt, xoài, dưa hấu…, trong đó, nước thanh thủy nên là ưu tiên lựa chọn để giúp bạn giải độc cho gan.

Luyện tập thể dục thể thao đều đặn

Rèn luyện các động tác thể dục, thể thao  thường xuyên là yếu tố rất quan trọng nhằm ngăn ngừa béo phì và các bệnh ung thư, bệnh tim mạch, đau lưng…

Tập luyện thể dục thể thao giúp bạn giữ gìn sức khỏe thể chất như duy trì trọng lượng hợp lý, làm cho hệ cơ, xương, khớp, chắc khỏe, tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch. Trong quá trình luyện tập, bạn hít thở không khí trong lành giúp quá trình chuyển hóa các chất dinh dưỡng được tốt, cung cấp đầy đủ oxy cho não và các cơ quan trong cơ thể, nhờ đó mà thải loại chất cặn bã, chống lão hóa và thừa cân.

Bạn cũng nên đi dạo sau bữa tối để tiêu thụ bớt calo và thúc đẩy quá trình tiêu hóa tốt. Đây cũng là khoảng thời gian tuyệt vời để bạn tận hưởng nếu đi cùng bạn là người thân, bè bạn…

BS. Trần Thanh Tâm