Chế độ dinh dưỡng hợp lý không những cải thiện được tình trạng “sợ” ăn của bệnh nhân xơ gan mà còn có vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng xơ gan cũng như phòng ngừa biến chứng trong bệnh xơ gan mất bù.

Mục đích của chế độ ăn: Giúp cải thiện chức năng gan và hồi phục tế bào gan, tránh biến chứng hội chứng não – gan.

Actiso chế biến thành canh hay trà uống rất tốt cho người bệnh xơ gan.

Xơ gan còn bù (giai đoạn chưa có cổ trướng)

Ở những bệnh nhân này, chức năng gan vẫn còn, mặc dù bị yếu dần nhưng về lâu dài để tránh suy dinh dưỡng vẫn nên duy trì chế độ ăn hợp lý gần như bình thường, đầy đủ các thành phần đạm, đường, mỡ, vitamin và khoáng chất, tránh kiêng quá mức cần thiết. Đồng thời, chia nhỏ bữa ăn để tạo sự ngon miệng và thay đổi các loại thức ăn cho đa dạng.

Protid (đạm): Nên dùng các loại đạm có giá trị sinh học cao, đạm quý, ít béo như: thịt lợn nạc, gà nạc, cá nạc, trứng, sữa bột tách bơ. Đặc biệt là các loại đỗ và chế phẩm từ đậu đỗ.

Giảm chất béo: Người bệnh gan cần giảm các chất béo động vật, hạn chế ăn các món rán. Nên dùng dầu thực vật, bơ (không nấu ở nhiệt độ cao).

Glucid (đường): Tăng cường chất bột, đường dễ hấp thu như gạo, khoai củ, đường glucose, mật ong, các loại quả ngọt. Tránh các loại bánh kẹo nhiều bơ sữa béo, mứt, nước ngọt.

Tăng cường các loại rau xanh và quả chín: Mỗi ngày cần cung cấp đủ 300-400g rau xanh và 200g quả chín, nên chọn các loại lá xanh đậm như rau ngót, rau muống, rau cải, rau dền, cà rốt, cà chua, bí đỏ, giá đỗ, các loại quả như cam, quýt, xoài, đu đủ chín… Bổ sung đầy đủ lượng nước: 1,5-2l/ngày.

Chanh pha mật ong tốt cho người bệnh gan.

Chế độ ăn cho bệnh xơ gan mất bù (phù, cổ trướng)

Về nguyên tắc và mục đích giống chế độ ăn của xơ gan còn bù, nhưng cần chú ý một vài điểm sau:

Giảm lượng đạm, tăng đạm quý (có acid amin mạch nhánh- BCAAs), giảm muối, tăng chất xơ trong rau xanh, trái cây hay chất xơ thô để nhuận tràng sao cho đi ngoài 2-3 lần/ngày, ăn nhiều rau xanh, trái cây còn làm tăng kali cho bệnh nhân. Đảm bảo lượng nước uống 1-1,2l/ngày, nên dùng các thức uống, đồ ăn có tính lợi mật, nhuận gan như: lá trà xanh, lá cây nhọ nồi, nhân trần, actiso…

Táo bón ở bệnh nhân xơ gan mất bù: Là triệu chứng thường xảy ra ở bệnh nhân xơ gan và gây hậu quả nặng nề, đó là hội chứng não – gan. Nguyên nhân do thừa đạm hoặc đạm không được hấp thu hết và thối ở đại tràng, vi khuẩn ở đường ruột sản sinh nhiều NH₃ tăng lên, NH₃ vào máu lên não gây ngộ độc. Vì vậy, chế độ ăn cho những trường hợp này cần giảm protein qua đường tiêu hóa, thay thế bằng acid amin mạch nhánh, sử dụng chất xơ, men tiêu hóa để làm giảm triệu chứng táo bón. Bổ sung lượng đạm qua đường tĩnh mạch không gây hội chứng não gan.

BS. Đào Thị Hảo (Khoa Dinh dưỡng – Bệnh viện TW Quân đội 108)