Thực phẩm không an toàn là gì?

Thực phẩm không an toàn hay trong cộng đồng thường gọi là thực phẩm “bẩn” – là tên gọi mà người ta thường nói khi nhắc tới những loại thức ăn không hợp vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, đây chỉ là cách gọi chung chung của đa số người dân. Mỗi loại thực phẩm đều có quy định riêng về ngưỡng an toàn và khi có loại thực phẩm nào đó chứa những yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe con người thì được gọi là thực phẩm không an toàn. Một thực phẩm được xem là thực phẩm không an toàn khi nó chứa các chất cấm, gây hại cho sức khỏe con người. Danh mục các chất cấm này đã được thông báo công khai trên website của Cục an toàn vệ sinh thực phẩm – Bộ Y tế.

Trong thực phẩm không an toàn có chứa rất nhiều tác nhân gây bệnh nguy hiểm như: vi khuẩn, vi sinh vật gây bệnh, độc tố nấm, độc tố vi khuẩn, hóa chất bảo vệ thực vật, thuốc tăng trọng, thuốc kích thích tăng trưởng, thuốc nhuộm màu, chất bảo quản chống thối… Những tác nhân độc hại này khi xâm nhập vào cơ thể con người ban đầu có thể gây các phản ứng tức thời như: ngộ độc, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy. Về lâu dài có thể gây ra nhiều bệnh khác nhau, dẫn tới tử vong.

 

 

Thực phẩm không an toàn rất khó phát hiện bằng mắt thường. Những người có kinh nghiệm quan sát khi đi chợ có thể phân biệt phần nào tuy nhiên trong đa số trường hợp là không thể nhận biết được đâu là thực phẩm không an toàn và đâu là thực phẩm an toàn. Muốn biết chính xác thì cần phải nhờ vào việc kiểm tra qua một quá trình xét nghiệm kỹ lưỡng. Tùy theo nhiều yếu tố khác nhau mà quá trình này có thể dài hoặc ngắn.

Thực phẩm không an toàn tràn lan thị trường

 

Người tiêu dùng nếu ăn thực phẩm nhiễm hóa chất phụ gia quá nhiều trong thời gian dài sẽ gặp những chứng bệnh nguy hiểm do bị kim loại nặng, thuốc kháng sinh và chất kích thích tăng trọng sẽ tích tụ dần trong cơ thể.

Chưa bao giờ cụm từ “thực phẩm không an toàn” lại được đề cập nhiều như hiện nay. Hằng ngày, truyền thông liên tục đưa tin về thực phẩm này. Những thông tin về lợn tăng trọng có dư lượng sabutamol quá lớn, gà thải loại dư thừa kháng sinh, đậu phụ tẩy trắng và trộn bột thạch cao, hoa quả được thúc chín bằng thuốc kích thích, nước giải khát được pha chế bằng hóa chất, phát hiện các cơ sở sản xuất bánh kẹo sử dụng phẩm màu không rõ nguồn gốc… Đó là nguyên nhân khiến người tiêu dùng luôn ở trong tình trạng hoang mang, lo sợ về nguồn gốc các loại thực phẩm mà gia đình mình đang đưa vào cơ thể mỗi ngày. Các loại thực phẩm đang được bày bán tràn lan trên thị trường rất khó để phân biệt đâu là thực phẩm sạch đâu là thực phẩm bẩn.

 

Đa số lượng thực phẩm mua bán trên thị trường hiện nay do hộ gia đình, cá nhân sản xuất, kinh doanh nhỏ, lẻ cung cấp. Cả nước có khoảng 500.000 cơ sở sản xuất chế biến thực phẩm, chủ yếu là quy mô nhỏ, hộ gia đình, sản xuất theo mùa vụ và thủ công.

Theo Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm tra gần 120.000 cơ sở trong tháng 8 và 9.2017, có đến 22% vi phạm các quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm. Sai phạm chủ yếu là về điều kiện vệ sinh cơ sở (chiếm 15-20%), 3-5% sai phạm về chất lượng sản phẩm… Các kết quả kiểm nghiệm cho thấy, nhiều thực phẩm sử dụng hàn the, phẩm màu hoặc dùng chất phụ gia quá giới hạn cho phép. Nhiều mẫu không đạt chỉ tiêu vi sinh như: tổng số bào tử nấm men – mốc, Coliforms, E.coli, vi khuẩn hiếu khí… Gần 3.000 loại sản phẩm đã bị tiêu hủy. Trong đó, Thanh Hóa hủy gần 500kg bánh xốp nguồn gốc Trung Quốc có chứa kim loại nặng vượt quá mức cho phép, 247kg bánh rán nguồn gốc Trung Quốc có độ ôi khét vượt ngưỡng, 70 kg kẹo gắn đồ chơi có phẩm màu kiềm không được phép sử dụng. Tỉnh này còn tiêu hủy hơn 25 tấn măng tươi và 160kg lưu huỳnh dùng để bảo quản măng…

Trước đó, các lực lượng chức năng đã thu giữ và xử lý hàng trăm tấn chất phụ gia, thực phẩm không rõ nguồn gốc có xuất xứ từ Trung Quốc nhập lậu vào Việt Nam tại các địa Quảng Ninh, Hà Nội, Móng Cái…

Thực phẩm bẩn gây ra bệnh gì?

Người tiêu dùng nếu ăn thực phẩm nhiễm hóa chất phụ gia quá nhiều trong thời gian dài sẽ gặp những chứng bệnh nguy hiểm do bị kim loại nặng, thuốc kháng sinh và chất kích thích tăng trọng sẽ tích tụ dần trong cơ thể.

Các bệnh thường gặp đối với người tiêu dùng trong trường hợp ngộ độc kim loại mãn tính là là suy gan, suy thận, thoái hóa hệ thần kinh trung ương,  sa sút trí tuệ, bệnh Parkinson, mất ngủ, lo âu, suy giảm trí nhớ. Thậm chí suy tủy xương dẫn tới thiếu máu, giảm bạch cầu.

 

Trước tình hình thực phẩm không an toàn tràn lan trên thị trường hiện nay, người tiêu dùng cần cân nhắc hơn trong việc lựa chọn thực phẩm. Trước hết cần cảnh giác đối với thực phẩm chế biến sẵn hoặc thức ăn tại các hàng quán. Khi lựa chọn mua thực phẩm, nên xem xét nguồn gốc xuất xứ của thực phẩm cũng như tìm mua từ những nơi tin cậy để tránh dùng phải thực phẩm không an toàn gây nguy hại cho sức khỏe.

 

Còn ngộ độc dư lượng kháng sinh hoặc thuốc kích thích tăng trọng của gia súc tích tụ dần trong cơ thể có thể gây ra các hiện tượng  phù, ứ nước trong cơ thể và các bệnh như rối loạn nhịp tim, thậm chí, kích thích hệ thần kinh làm lo âu, mất ngủ, căng thẳng, sau đó có thể gây suy nhược thần kinh. Bên cạnh đó, khi bị ngộ độc loại này, cơ thể dễ bị đề kháng với các loại kháng sinh nên khi cơ thể bị bệnh sẽ khó điều trị hơn.

Ngộ độc những chất vô cơ như formol, ure, hàn the… có thể gây ra tổn thương gan thận mãn tính cũng là nguy cơ gây ung thư và tổn thương tế bào não.

Chất độc trong thực phẩm bẩn bị ô nhiễm các phụ gia, chất bảo quản hóa học không được phép sử dụng cho người hoặc quá liều cho phép đều có thể gây tổn hại cho các tế bào trong cơ thể và ảnh hưởng đến thế hệ sau. Bởi tế bào sinh sản của hệ sinh dục là một trong các tế bào dễ bị tổn thương nhất. Nếu bị tổn thương sẽ gây ức chế hoạt động của buồng trứng và tinh hoàn, tạo ra nhiều trứng non không đủ trưởng thành vẫn rụng trứng hoặc tạo ra các tinh trùng dị dạng khó thụ thai và dẫn đến vô sinh.

BS.Lê Anh