(Nguyễn Thanh C. – TP.HCM)

Cách để kiểm tra bệnh Alzheimer là đánh giá chức năng của não. Có một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh được chỉ định và sử dụng thường quy hình để đánh giá trí nhớ, chức năng điều hành, kỹ năng giao tiếp và chức năng nhận thức chung… Tuy nhiên, có một số loại chứng mất trí khác nhau cũng như các tình trạng sức khỏe khác có thể gây ra các triệu chứng sa sút trí tuệ. MRI có thể được sử dụng để loại bỏ các nguyên nhân khác gây mất trí nhớ như u não hoặc đột quỵ. Đôi khi, MRI có thể phát hiện sớm nguyên nhân dẫn đến suy giảm nhận thức. Điều đó đưa đến  việc điều trị thích hợp, có thể phục hồi chức năng nhận thức. Nhưng MRI không phải là công cụ để chẩn đoán chắc chắn bệnh Alzheimer, đặc biệt ở giai đoạn đầu.

Nếu thân nhân bạn có các biểu hiện suy giảm trí nhớ kết hợp suy giảm nhận thức kéo dài trên 6 tháng có khả năng là sa sút trí tuệ, nên bạn cần đưa đến các phòng khám thần kinh để làm test đánh giá cũng như các xét nghiệm cần thiết nhằm chẩn đoán có phải sa sút trí tuệ và sa sút trí tuệ do nguyên nhân gì.

Cách phòng ngừa/làm chậm diễn tiến của bệnh đã được khuyến cáo là năng vận động và tập thể dục; ngoài ra tập luyện trí nhớ và nhận thức  kèm theo kiểm soát các yếu tố nguy cơ là việc phải làm khi đã có chẩn đoán sa sút trí tuệ; chọn cá là nguồn cung cấp đạm cho ít nhất 3 ngày/tuần cũng được xem là có lợi cho trí não.

BS. LƯƠNG CÔNG MINH

Nguyễn Toàn(Lào Cai)

Bệnh Alzheimer là bệnh thoái hóa cả não bộ không hồi phục, gây nên chứng sa sút trí tuệ ở người cao tuổi. Các triệu chứng báo hiệu như lẫn lộn các đồ vật, nhầm ngày, tháng, năm. Các triệu chứng toàn phát đầu tiên là mất trí nhớ và xuất hiện rất sớm, ngày càng nặng và không hồi phục. Bệnh nhân thường mất trí nhớ gần (quên những sự vật mới xảy ra) sau đó sẽ xuất hiện rối loạn ngôn ngữ, rối loạn động tác… Bệnh Alzheimer thường bắt đầu phát triển ở những người trên 60 tuổi và nguy cơ này càng gia tăng ở những giai đoạn tiếp theo sau đó. Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được cụ thể nguyên nhân gây nên bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, tuổi tác và tiền sử gia đình là yếu tố nguy cơ gây bệnh. Ngoài ra, tăng huyết áp, cholesterol cao, hàm lượng folate trong máu thấp cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Vì vậy, những người thường xuyên tham gia các hoạt động xã hội, tăng cường các hoạt động tinh thần và thể chất có thể mang lại nhiều lợi ích trong việc bảo vệ cơ thể chống lại căn bệnh Alzheimer.

Muốn xác định bệnh chính xác, gia đình anh cần đưa bà đến bệnh viện, các bác sĩ sẽ khám và dựa trên điện não đồ, hình ảnh học (CT Scan, MRI, SPECT, PET…), xét nghiệm máu, dịch não tủy, test thử khứu giác… để chẩn đoán.

BS. Nguyễn Thành

Buổi Khám, tư vấn miễn phí về bệnh Alzheimer lần đầu tiên tại Viện Sức khỏe tâm thần, BV Bạch Mai thu hút sự quan tâm của nhiều người   Ảnh : MT

Sa sút trí tuệ , mối nguy cơ lớn ở người cao tuổi

Bệnh Alzheimer là một bệnh sa sút trí tuệ tiến triển ở người lớn tuổi. Tại các nước phát triển, tỷ lệ mắc bệnh tăng khá nhanh từ 5-10% vào thập kỷ 70 lên đến ít nhất 25% sau này. Theo thống kê ở Mỹ, quá nửa (53%) số người già trên 75 tuổi mắc bệnh Alzheimer. Đây là một bệnh nặng, tiến triển nhanh lại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, nó còn đáng sợ hơn bất cứ căn bệnh tuổi già nào khác. Theo thống kê dịch tễ, bệnh có thể khởi phát sớm ở tuổi 50-60, hiếm gặp còn có trường hợp phát hiện triệu chứng từ tuổi 40.

Theo BS. Nguyễn Minh Tuấn ( Phó Viện trưởng Viện sức khỏe tâm thần, BV Bạch Mai), bệnh sa sút trí tuệ bắt đầu từ những biểu hiện nhẹ như hay quên, quên tên người quen, quên những sự kiện mới xảy ra…; cảm xúc không ổn định, dễ mất kiểm soát cảm xúc theo hướng tồi tệ, hay bực bội, cáu giận. Khi bệnh tiến triển, người bệnh trở nên lú lẫn, mất phối hợp cả thần kinh và tâm lý, vẻ mặt đờ đẫn khác thường. Trong buổi khám và tư vấn miễn phí về bệnh Alzheimer mới đây ở Viện Sức khỏe tâm thần, bà Th. được cả hai con trai đưa đến khám. Mới 74 tuổi, nhưng bà Th. không thể nhớ con mình, quên cả cách viết mặc dù trước đây bà từng là một cán bộ Công đoàn chuyên trách. Khi được hỏi, bà Th. rất vui vẻ trả lời nhưng… nói lắp bắp mãi không ra câu.  Trường hợp của bà Th được xác định là bệnh đã ở giai đoạn muộn, mọi hoạt động trong cuộc sống hàng ngày đều phải được người khác giúp đỡ.

Với người bệnh, chăm sóc có ý nghĩa rất quan trọng

Trong cuộc sống, một người hay quên, hay nhầm lẫn thường bị mắng là “lú lẫn”. Dường như điều này đã đem lại nhận thức xem nhẹ những triệu chứng sớm của căn bệnh Alzheimer. Nếu có nhận ra, cũng ít người đi khám bác sĩ vì  không nghĩ là bệnh. Nhiều người vẫn nghĩ “già đãng trí” là chuyện đương nhiên. Con trai bà Th.kể rằng, khi mẹ anh có triệu chứng sớm của bệnh Aizheimer, cả nhà chỉ nghĩ bà bị ảnh hưởng của bệnh tật thời còn trẻ là bệnh khớp, mất ngủ: “Mẹ tôi uống nhiều thuốc lắm, nên tụi tôi nghĩ bà bị ảnh hưởng, với lại bà cũng đã cao tuổi. Bây giờ bệnh nặng quá rồi, bác sĩ bảo dùng thuốc cũng không ăn thua”. Thầy thuốc ở Viện Sức khỏe tâm thần kể, có trường hợp người bệnh Alzheimer ăn rồi lại” tố khổ” : Con cái nó chẳng cho tôi ăn gì cả . Con dâu tức quá kết tội mẹ chồng “rõ điêu” (!). Thế là xung đột trong gia đình xảy ra. Do không biết mẹ bị bệnh nên con dâu suốt ngày kể xấu mẹ chồng còn bà mẹ chồng không những hay quên mà còn vì không khí gia đình không vui, suốt ngày bị dằn hắt nên bị hoang tưởng và trầm cảm nặng.

Người cao tuổi được làm bài kiểm tra đánh giá tình trạng nhận thức, trí tuệ    Ảnh: MT

BS Nguyễn Minh Tuấn cho rằng, bởi căn bệnh Alzheimer chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ có thể dùng thuốc để cải thiện triệu chứng, giảm tốc độ tiến triển của căn bệnh, nên mặc dù điều trị là cần thiết nhưng quan trọng hơn là sự chăm sóc của gia đình, người thân với người bệnh. Bệnh Alzheimer không cần nằm viện. Người bệnh chỉ đến khám, lấy thuốc rồi về nhà. Việc hiểu biết cũng như có nhận thức đúng mức về bệnh Alzheimer của bản thân người bệnh và người chăm sóc, người thân trong gia đình đóng một vai trò hết sức quan trọng trong điều trị. “ Nếu chỉ là chuyện thuốc men thì quá đơn giản, nhưng người bệnh Alzheimer cần phát hiện sớm, được chăm sóc và hỗ trợ . Phải xác định rằng, suy giảm nhận thức khiến người bệnh trở thành đứa trẻ to xác, việc chăm sóc trở nên vất vả hơn hơn nhiều so với chăm trẻ con hay người bệnh khác.”- BS Tuấn nhấn mạnh. Ông so sánh: Khớp già thoái hóa được, tim dùng mãi cũng hỏng, vậy não dùng nhiều vậy đương nhiên phải thoái hóa, không những thế còn trầm trọng hơn. Chúng ta chăm sóc cẩn thận với người mắc bệnh khớp, bệnh tim, sao lại coi nhẹ bệnh Alzheimer? Khi người sa sút trí tuệ tới giai đoạn nặng, chăm sóc còn quan trọng hơn điều trị. Điều BS Tuấn lo lắng là chưa có nhiều người hiểu biết và nhận thức đúng mức về căn bệnh Ailzheimer. Điều này dẫn tới những hệ lụy đáng tiếc như, mẫu thuẫn không đáng có trong gia đình, người bệnh không được chăm sóc đúng mức, người mắc bệnh Alzheimer không được phát hiện sớm giúp được điều trị sớm, bệnh tiến triển nhanh làm tăng gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Xuất phát từ mong muốn tăng cường hiểu biết về căn bệnh Alzheimer trong cộng đồng, Viện sức khỏe tâm thần, BV Bạch Mai đã tổ chức buổi khám, tư vấn miễn phí về bệnh Alzheimer tại Viện ngày 30/3/2016. Đây là lần đầu tiên và BS Nguyễn Minh Tuấn hy vọng có thể tìm kiếm nguồn lực để tiếp tục hoạt động này, không chỉ ở Hà Nội mà còn ở các địa phương khác trên cả nước.

Minh Thúy

Giờ đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện một số thực phẩm có thể giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer, bao gồm những thực phẩm dinh dưỡng, thực phẩm đóng gói chứa chất chống ôxy hóa và các chất dinh dưỡng cần thiết để ngăn chặn suy giảm nhận thức.

Ngoài việc dự trữ trong tủ lạnh một số thực phẩm tăng cường cho não, Hiệp hội Alzheimer Hoa Kỳ khuyến nghị nên hạn chế chất béo bão hòa, cholesterol, đường tinh chế, và muối trong chế độ ăn. Chất béo bão hòa và chất béo trans hiện là những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe não bộ.

Các nghiên cứu cho thấy nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer tăng gấp 3 lần ở những người mà chế độ ăn của họ có chất béo bão hòa nhiều nhất, và những người ăn chất béo trans làm nguy cơ của họ tăng gấp 5 lần. Trong khi có nhiều lựa chọn thực phẩm có thể gây tổn hại não, những thực phẩm dưới đây bạn có thể lựa chọn để tăng cường trí não giúp chống lại bệnh Alzheimer.

Các loại quả mọng

Ăn các loại quả mọng tốt cho não bộ.

Các loại quả mọng như việt quất, mâm xôi, dâu tây chứa hàm lượng cao chất chống ôxy hóa, đã được chứng minh là giúp tăng cường trí não và chống lại các gốc tự do có hại. Vì cơ thể con người không tự sản sinh chất chống ôxy hóa, chúng ta bắt buộc phải hấp thu chúng từ các nguồn thực phẩm và chế phẩm bổ sung.

Cá hồi

Cá hồi có chứa một số axit béo omega-3 với hàm lượng cao nhất. Cơ thể bạn không tự sản sinh các axit béo omega-3, vì vậy bổ sung chúng vào chế độ ăn uống sẽ giúp bạn tăng cường trí não. Theo Trung tâm Y tế của Đại học Maryland, axit béo omega-3 làm giảm viêm, giảm nguy cơ mắc bệnh tim, cải thiện trí nhớ, ngăn ngừa thay đổi tâm trạng và trầm cảm.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo mỗi tuần nên ăn ít nhất 2 phần (100g) cá hồi, hoặc các nguồn axit béo omega-3 tuyệt vời khác từ cá như cá bơn, cá ngừ, cá thu, cá mòi.

Dầu ôliu

Bổ sung dầu ôliu trong chế độ ăn giúp cải thiện khả năng học tập và trí nhớ.

Trong năm 2015, nhóm nghiên cứu từ Trung tâm y tế Đại học Rush đã thiết kế một chế độ ăn để giảm 53% nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer. Chế độ ăn MIND bao gồm phần lớn các loại thực phẩm trong chế độ ăn Địa Trung Hải tốt cho tim cũng làm giảm nguy cơ bệnh Alzheimer ở những bệnh nhân cao tuổi.

Dầu ôliu là trọng tâm của chế độ ăn nhờ các polyphenol nổi trong chất dịch nhớt của nó. Các nghiên cứu cho thấy những chất chống ôxy hóa mạnh cải thiện khả nuawng học tập và trí nhớ ở chuột, và có thể đảo ngược tổn thương trong não.

Cải xoăn và rau bina

 

Ăn rau lá xanh có liên quan chặt chẽ với mức suy giảm nhận thức thấp hơn; cải xoăn và rau bina nằm trong số những loại rau chống lão hóa hiệu quả nhất trên thị trường. Chúng được đóng gói với folate và B6 – hai loại vitamin quan trọng để bảo vệ não. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2013 đã chứng minh cách bổ sung vitamin B có thể làm chậm teo các vùng não liên quan đến bệnh Alzheimer.

Cải xoăn cũng chứa 45 loại flavonoid khác nhau, trong đó có vitamin K và các đặc tính chống viêm và chống ôxy hóa khác. Thêm B12 vào hỗn hợp cùng với folate và B6. Tuy nhiên, con người rất khó hấp thu B12 qua thực phẩm, đó là lý do bổ sung dinh dưỡng có thể giúp bạn đạt được mức tối ưu khi thêm rau lá xanh vào một chế độ ăn.

Nhựa cây phong

Một nghiên cứu mới được công bố năm 2016 đã chỉ ra lợi ích của nhựa cây phong trong việc bảo vệ tế bào não không bị tổn thương. Nhựa cây phong có hơn 100 đặc tính chống viêm, có lợi cho sức khỏe, có thể ngăn chặn các tế bào não quấn lại và kết tụ với nhau – một hiện tượng làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Củ cải

Những loại rau củ màu tím chứa nitrat, làm tăng lưu lượng máu đến não. Một chu kỳ máu được ôxy hóa ổn định sẽ cải thiện cách hoạt động của não. Có những vùng não bị thoái hóa theo tuổi, và các chuyên gia tin rằng đây là những phần liên quan tới hiện tượng mất trí nhớ và nhận thức kém. Nitrat làm giãn mạch máu và nuôi dưỡng não ở thùy trán – nơi thường phát hiện được bệnh sa sút trí tuệ trên hình ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI). Uống nước ép củ cải đường là một trong những cách thêm các loại rau củ vào chế độ ăn uống của bạn.

BS. Tuyết Mai

(Theo Medicaldaily)