(Lưu Thị Khánh Hà – Đồng Tháp)

Qua trình bày của bạn trong thư, thì bạn bị chứng say tàu xe, nguyên nhân là do sự thay đổi chất dịch ở tai trong khi di chuyển trên các phương tiện chuyển động, gây ra sự thay đổi và tăng tiết dịch ở tai trong, từ đó gây ra một kích  thích có cảm giác khó chịu, đặc biệt là ở  dạ dày…

Tùy theo mức độ nhạy cảm mà xuất hiện sớm hay muộn, nặng hay nhẹ; triệu chứng thường biểu hiện chung nhất là người bệnh cảm thấy khó chịu, nôn nao, choáng váng.

Nếu nhẹ, thường triệu chứng này sẽ thoáng qua, người bệnh thích nghi dần và hết hoàn toàn khi phương tiện ngừng di chuyển; nếu nặng hơn bạn sẽ tiết nhiều nước bọt ở miệng, bao tử cồn cào, buồn nôn và nôn, da tái nhợt, đau đầu, choáng váng, thở nhanh, vã mồ hôi. Bạn có thể khắc phục bằng cách trước khi đi 15 – 20 phút, bạn nên  nên uống 1 viên thuốc chống say tàu xe,  sau đó cách 4 giờ thì bạn nên dùng tiếp 1/2 viên, nên nhớ là không dùng chung thuốc chung với chế phẩm của rượu – bia.

Ngoài ra, bạn cần có một biện pháp khác hỗ trợ như nằm nghỉ ngơi, ngã người trên ghế  tối đa ra sau, đắp khăn  lạnh trên trán – cổ, không nhìn các phương tiện di chuyển bên ngoài, không dùng các chất kích thích như rượu – bia, cà phê, thuốc lá, không đọc sách báo. Có thể nhay kẹo cao su hay nhấp nước lọc.

BS.CKI. TRẦN QUỐC LONG

Nguyễn Hoài Phương (Thanh Hóa)

Qua miêu tả của bạn, có thể bạn bị thiểu năng tuần hoàn não. Đây là bệnh lý do lưu lượng máu tưới lên não không đủ khiến cho lượng ôxy và các dưỡng chất cung cấp cho sự hoạt động bình thường của não cũng bị giảm. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do xơ vữa động mạch,  thoái hóa đốt sống cổ, do các cục máu đông hay các bệnh về tim và thiếu máu… Thiểu năng tuần hoàn não có triệu chứng chủ yếu là đau đầu, chóng mặt, buồn nôn; mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc, rối loạn giấc ngủ; cơ thể mệt mỏi, tinh thần chán nản, dễ cáu bẳn; khả năng tư duy giảm sút, trí nhớ suy giảm…

Để xác định bệnh, bạn nên đi khám sức khỏe toàn thể bao gồm xét nghiệm sinh hóa máu, siêu âm ổ bụng, làm điện não đồ… và thường xuyên kiểm tra huyết áp. Nếu có tăng huyết áp, phải được điều trị sớm tránh biến chứng đáng tiếc. Chú ý, nên ăn nhiều rau tươi và quả chín, hạn chế bia rượu, tránh làm việc căng thẳng, ngủ đủ 8 giờ/ngày, tăng cường hoạt động thể lực, giữ cân nặng hợp lý.

Nếu tình trạng đau đầu, chóng mặt vẫn còn kéo dài, bạn nên đi khám chuyên khoa thần kinh. Các bác sĩ sẽ khám, chụp phim đốt sống cổ, làm doppler mạch máu não, xét nghiệm sinh hóa máu… để tìm nguyên nhân và có hướng điều trị tốt nhất cho bạn.

BS. Nguyễn Thông

Chóng mặt – nguyên nhân của nhiều bệnh

Theo BSCKII Nguyễn Thị Phương Nga – Trưởng Khoa Nội thần kinh Bệnh viện Thống Nhất, chóng mặt là tình trạng phổ biến, thường gặp ở nhiều người, nhất là người lớn tuổi.  Vào những ngày thời tiết thay đổi, số người mắc chứng đau đầu, chóng mặt tăng lên.  Chóng mặt là một triệu chứng, có  nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng chóng mặt trong đó có nguyên nhân của các bệnh lý thần kinh. Thực tế, khi bị chóng mặt, biểu hiện bằng nhiều trạng thái như người bệnh cảm thấy đồ vật xoay tròn, hay cảm giác lâng lâng, đi lại không vững, xây xẩm mặt, chòng chành, nhà cửa chao đảo…. Mỗi biểu hiện đó có thể nằm trong các nhóm nguyên nhân khác nhau.

BS Nga cho rằng, chóng mặt phân ra 4 nhóm triệu chứng: chóng mặt thực sự, chóng mặt có cảm giác mất thăng bằng, chóng mặt muốn ngất xỉu, hoặc chóng mặt do tâm lý – stress. Từ những triệu chứng đó bác sĩ sẽ phân ra các nhóm nguyên nhân khác nhau. Với chóng mặt thực sự thường là do tổn thương tiền đình (tiền đình ngoại biên hoặc tiền đình trung ương), chóng mặt do mất thăng bằng (rối loạn tiểu não, cảm giác hoặc thị giác) ; chóng mặt sắp ngất xỉu thường là do phản xạ thần kinh hoặc bất thường về tim mạch, chóng mặt do tâm lý thường do stress. Đây là những nguyên nhân gây ra triệu chứng chóng mặt ở bệnh nhân.

Các chuyên gia tham dự chương trình “Chóng mặt, bệnh gì”  của Báo điện tử Suckhoedoisong.vn được tổ chức ngày 27/6/2018 .

Cần xử trí đúng

Theo BS Nga khị bị chóng mặt có thể choáng và ngã rất nguy hiểm chính vì vậy cần xử trí đúng. Đối với những người chóng mặt, cần cảnh báo người bệnh không nên thay đổi tư thế đột ngột. Thường gặp nhất của chóng mặt là chóng mặt tư thế kịch phát, đó là khi cơn chóng mặt xuất hiện khi họ thay đổi tư thế đầu sang 1 hướng nhất định. Ví dụ như một bệnh nhân than phiền là khi tôi xoay đầu sang phải thì cơn chóng mặt xuất hiện, hoặc khi bệnh nhân đang ngồi nằm xuống thì xuất hiện chóng mặt, nhà cửa đảo lộn. Như thế người bệnh nên thay đổi tư thế từ từ, nếu cơn chóng mặt xuất hiện bệnh nhân có thể quay lại tư thế ban đầu. Vì các cơn chóng mặt tư thế kịch phát thường chỉ xuất hiện 1 phút, nên giữ tư thế ban đầu cơn chóng mặt sẽ nhanh chóng trôi qua.

Chia sẻ về chế độ ăn uống, sinh hoạt thế nào để giảm triệu chứng chóng mặt đạt một cách hiệu quả nhất, BS CKII Đỗ Thị Ngọc Diệp – Giám đốc trung tâm Dinh Dưỡng HCM cho biết, Có rất nhiều thực phẩm có nhóm thực phẩm giàu axit a min thiết yếu trong đó có lơxin vì có vai trò trong điều trị chóng mặt. Các thực phẩm giầu lơxin là thịt gà (nhưng cần ăn phần lườn và đùi)  thịt lợn và các thực phẩm giầu sắt, chất xơ trong đó có đậu tương, đậu đen, đậu đỏ,… nó có vai trò cung cấp sắt và axit folic. BS Diệp giải thích, đây là hai chất tham gia quá trình tạo máu giúp cho những người thiếu máu gây chóng mặt. Các thực phẩm màu vàng cũng tốt cho cung cấp chất beta carotene tiền vitamin A ( vai trò tạo ra hồng cầu) vì thiếu vitamin A cũng dẫn ra tình trạng thiếu máu. Các thực phẩm giầu mang gan, giầu vi lượng rất cần cho hệ thống thần kinh của chúng ta giúp cho tuần hoàn não tốt hơn giảm thiểu rối loạn tiền đình. Ngoài ra các rau xanh như: rau cải, rau ngót, thịt bò, thịt vịt, các loại hạt đậu ( đậu đen, đậu đỏ, đậu tương..) rất tốt. Vì vậy những thực phẩm trên giúp hỗ trợ trong việc điều hòa chóng mặt.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Trên thực tế khi bị chóng mặt nhiều người thường tự chịu đựng và mua thuốc hoặc xử trí tại nhà, vậy khi nào cần khám? Theo Bs Nga trong một số trường hợp chóng mặt do một số nguyên nhân có thể nguy hiểm đến tính mạng. Thường là chóng mặt nặng, không thể đi lại. Thứ 2 là chóng mặt kéo dài (thường trên 4 tuần lễ). Thứ 3 chóng mặt kèm các dấu hiệu thần kinh như tê, yếu nửa người, nhìn đôi, mờ mắt. Thứ 4 là chóng mặt kèm cơn ngất kèm theo. Đó là những dấu hiệu chóng mặt do các nguyên nhân nguy hiểm, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để điều trị bệnh.

Chóng mặt có thể điều trị được tại nhà nếu xác định được nguyên nhân. Những nguyên nhân chóng mặt lành tính có thể điều trị tại nhà bằng thuốc hoặc thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt. Còn những nguyên nhân nguy hiểm cần phải điều trị tại cơ sở y tế. Vậy chóng mặt điều trị tại nhà được hay không phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

Các chuyên gia đều cho rằng, chóng mặt là triệu chứng khá là phổ biến có thể gặp ở mọi lứa tuổi khác nhau và dường như người cao tuổi dễ gặp hơn. Phụ nữ đang mang thai và phụ nữ tiền mãn kinh cũng là đối tượng rất dễ mắc các triệu chứng chóng mặt trên. Nếu thấy có hiện tượng chóng mặt ngay lập tức vì an toàn đến sức khỏe người bệnh đang điều khiển trên các phương tiện giao thông cần dừng lại để đảm bảo an toàn, nếu chóng mặt khi ở nhà nên nằm nghỉ và quan trọng nhất cần phải tới cơ sở y tế để được khám và được tư vấn cụ thể. Để phòng chóng mặt cần một chế độ hợp lý, sắp xếp lịch làm việc khoa học, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng cần thư giãn tinh thần, kiểm soát stress,…

Khánh Mai

Nguyễn Thị Luyến ([email protected])

Rất nhiều bệnh có biểu hiện chóng mặt, trong đó các bệnh liên quan tới hệ tim mạch phải kể đến là: thiểu năng tuần hoàn não, thiếu máu não do tổn thương hệ tuần hoàn đốt sống – thân nền, hạ huyết áp, tăng huyết áp, xơ hoá mạch máu, các bệnh về tim mạch, hẹp quai động mạch chủ, rối loạn thần kinh tim, phồng động mạch cảnh… Tuy nhiên, cơn chóng mặt tư thế kịch phát lành tính mà mọi người thường gọi như một trạng thái bệnh lý chung chung là rối loạn tiền đình – nguyên nhân thường gặp nhất của chóng mặt tiền đình ngoại biên, chiếm từ 80% bệnh nhân chóng mặt.

Về điều trị: cơ bản là điều trị theo nguyên nhân, trước một bệnh nhân chóng mặt ngoài việc dùng thuốc người bệnh cần nằm nghỉ ngơi yên tĩnh. Nếu chóng mặt tư thế kịch phát lành tính thì bệnh nhân nên tự tập nằm nghiêng một bên, đợi cho hết chóng mặt khoảng 30 giây rồi chuyển sang bên kia. Làm cho đến khi hết chóng mặt thì thôi. Nghỉ 3 tiếng đồng hồ rồi lại tập tiếp, tập 2 ngày liền. Tập luyện thể thao thường xuyên như đi bộ, dưỡng sinh, yoga, hạn chế tình trạng căng thẳng, tránh những chất kích thích như bia, rượu, cà phê, thuốc lá… Nếu có những triệu chứng như đau đầu dữ dội, nhìn mờ, mất thính lực, nói đớ, yếu và tê tay chân, mất ý thức, đau ngực hay tim đập nhanh chậm bất thường thì cần đến ngay các cơ sở y tế khám để tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời.

BS. Vũ Hồng Ngọc

Chớ xem thường chóng mặt

Chóng mặt, hoa mắt là triệu chứng thường gặp ở phụ nữ trung niên, người bị chứng rối loạn tiền đình, những người làm việc trí óc, căng thẳng hoặc thường xuyên tiếp xúc với hoá chất, khói, bụi,… Dù đại đa số các cơn chóng mặt đều lành tính và không nghiêm trọng nhưng chúng làm giảm chất lượng công việc, chất lượng sống của người bệnh và luôn tiềm ẩn các nguy cơ gây tai nạn cao (như té ngã khi người bệnh đang đi, đang vận hành xe cộ, máy móc…). Vì vậy, phòng ngừa và điều trị chóng mặt đúng cách luôn là việc cần thiết nhưng hiện không được nhiều người chú ý.

Với những người mắc chứng rối loạn tiền đình, các cơn chóng mặt có thể tấn công họ vào bất cứ lúc nào nên việc trang bị thuốc chữa chóng mặt trong nhà hay bên mình là vô cùng cần thiết. Trong số những loại thuốc chữa chóng mặt, thuốc chữa chóng mặt chứa hoạt chất acetyl-DL-leucine đang được các chuyên gia khuyên dùng vì có khả năng cắt cơn chóng mặt mạnh nhất hiện nay. Ngoài ra, vì đặc tính thuốc lành tính và có khả năng cắt cơn chóng mặt do bất cứ nguyên nhân nào gây ra, nên những người không bị rối loạn tiền đình nhưng hay bị chóng mặt do chế độ ăn uống, do căng thẳng kéo dài… vẫn có thể sử dụng thuốc một cách an toàn. Điều cần lưu ý duy nhất về việc dùng thuốc chữa chóng mặt có chứa hoạt chất acetyl-DL-leucine là bạn nên xem kỹ xuất xứ của thuốc để đảm bảo mua đúng thuốc từ những hãng dực phẩm nổi tiếng thế giới.

Ngoài việc phòng bị thuốc chữa chóng mặt có chứa hoạt chất acetyl-DL-leucine bên mình cho những trường hợp khẩn cấp, người hay bị chóng mặt cần chú ý chế độ nghỉ ngơi, tập luyện khoa học và đặc biệt là chế độ ăn dinh dưỡng giàu vitamin để hạn chế

tình trạng chóng mặt.  Sau đây là 4 loại vitamin cần thiết dành cho người hay bị chóng mặt, hoa mắt và xây xẩm mặt mày:

Vitamin nhóm B (B1, B2, B6 và B12)

MayoClinic.com- trang web của Quỹ Nghiên cứu và Giáo dục Y khoa (Hoa Kỳ) cho biết, thiếu hụt vitamin B1 có thể dẫn đến các bệnh liên quan đến hệ tim mạch, làm suy yếu và mở rộng cơ tim từ đó dẫn đến chóng mặt, xây xẩm mặt mày thường xuyên.

Song song đó,  một nghiên cứu của nhà khoa học người Ý Alfredo Bianchi xuất bản thành sách Vitamin và Hormones (2004) cũng đã cho thấy các vitamin nhóm B đặc biệt là vitamin B2 có thể ngăn ngừa chứng chóng mặt và đau đầu hiệu quả.

Cũng thuộc vitamin nhóm B và có khả năng giảm nguy cơ bị chóng mặt là vitamin B6. Vitamin B6 có chức năng hỗ trợ điều trị rối loạn tai trong, một trong những nguyên nhân gây ra chóng mặt, hoa mắt. Vitamin B6 còn có khả năng khắc phục tình trạng chóng mặt, giúp cân bằng cơ thể, rất tốt cho hệ thống tiền đình. Dù có vai trò quan trọng, nhưng vitamin nhóm B lại là những vitamin tan trong nước và được bài tiết qua nước tiểu thay vì được lưu trữ trong cơ thể, vì vậy người hay bị chóng mặt cần phải bổ sung chúng thường xuyên trong chế độ ăn hàng ngày bằng cách sử dụng các loại thực phẩm như thịt gia cầm, hải sản, sữa, bánh mì, ngũ cốc,…

Bổ sung vitamin giúp khắc phục tình trang chóng mặt hữu hiệu

Vitamin C

Theo tạp chí Life Extension (Hoa Kỳ), vitamin C có thể giúp giảm đáng kể tình trạng chóng mặt, hoa mắt ở những người thường xuyên làm việc trí óc, căng thẳng, mệt mỏi. Vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh mẽ giảm thiểu hậu quả do các gốc tự do mà cơ thể tự sản sinh hoặc bị xâm nhập thông qua môi trường bên ngoài và thực phẩm ăn hằng ngày.

Vitamin C có nhiều trong trái cây và rau củ ngăn ngừa chóng mặt

Vitamin C là hợp chất tối ưu hàng đầu giúp giảm các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, hoa mắt và xây xẩm mặt mày. Chỉ cần nạp  khoảng 600 mg vitamin C mỗi ngày cùng các chất dinh dưỡng cần thiết khác cho cơ thể thì chỉ trong 2 tháng, tình trạng hoa mắt, chóng mặt sẽ giảm đi rõ rệt.

Nguồn bổ sung vitamin C có hiệu quả nhất là từ trái cây như cam, chanh, bưởi, ổi, kiwi,… và rau củ như ớt chuông, súp lơ, cà chua, rau lá xanh,…

Vitamin D

Trong báo cáo về “Mất khả năng thính giác, ù tai và chóng mặt” của Dược sĩ- Bác sĩ Katherine Blanchette M.D (Trung tâm Chăm sóc Sức khoẻ Hàng đầu Houston, Texas, Hoa Kỳ), sự thiếu hụt vitamin D và canxi trong cơ thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến chóng mặt, ù tai, hoa mắt.

Vitamin D trong ánh nắng mặt trời giúp phụ nữ trung niên giảm thiểu tình trạng chóng mặt ( Ảnh minh họa)

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Headache (Hoa Kỳ) năm 2011, những người bị đau đầu, chóng mặt có nồng độ vitamin D trong máu rất thấp. Vì thế, ngoài phòng chống bệnh loãng xương và duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh, bổ sung vitamin D đầy đủ sẽ giúp giảm thiểu tình trạng chóng mặt, hoa mắt.

Nguồn vitamin D chủ yếu là ánh sáng mặt trời. Cá hồi, cá thu, dầu cá, trứng, sữa và nước cam cũng có thể là nguồn thức ăn cung cấp vitamin D hiệu quả.

Ảnh minh họa

Khi bị chóng mặt, cách nhanh nhất để cắt cơn là dùng thuốc chứa hoạt chất acetyl-DL-leucine có xuất xứ từ Pháp

Ngọc Dư