Tay – chân – miệng là bệnh truyền nhiễm do virut đường ruột gây ra và thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi (ít thấy ở trẻ trên 5 tuổi). Bệnh rất nguy hiểm nếu không biết cách phát hiện sớm, phòng tránh và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân do đâu?
Tác nhân gây bệnh là do virut Coxsackie gây nên. Virut có khả năng lây lan rất nhanh qua đường miệng hoặc các chất tiết từ mũi miệng hay phân của trẻ bệnh. Các đường lây truyền bệnh chủ yếu như sau:
Trẻ lành tiếp xúc trực tiếp với trẻ bệnh, bị nhiễm bệnh do nuốt phải nước bọt của trẻ bệnh văng ra trong lúc ho hay hắt hơi.
Do trẻ lành cầm nắm đồ chơi, sẽ chạm vào sàn nhà bị dính nước bọt, chất tiết mũi họng của trẻ bệnh.
Lây qua bàn tay của người chăm sóc trẻ.
Virut xâm nhập cơ thể qua niêm mạc miệng hay ruột vào hệ thống hạch bạch huyết, từ đó phát triển rất nhanh và gây ra các tổn thương da và niêm mạc.
Tổn thương trong bệnh tay – chân – miệng.
Dấu hiệu nhận biết
Sốt: Là triệu chứng thấy rõ nhất ở bệnh tay – chân – miệng. Sốt nhẹ (37,5-380C) hoặc sốt cao (38-390C).
Loét miệng: Hiện tượng này là do các bóng nước có đường kính 2-3mm, trên niêm mạc miệng vỡ s tạo thành những vết loét, trẻ rất đau khi ăn, tăng tiết nước bọt.
Bóng nước: xuất hiện trên lòng bàn tay, lòng bàn chân, niêm mạc miệng, đầu gối, mông, ấn không đau.
Trường hợp không điển hình: bóng nước rất ít xen kẽ với những hồng ban. Hoặc không có bóng nước mà chỉ hồng ban đơn thuần. Hoặc chỉ loét miệng đơn thuần.
Triệu chứng báo hiệu bệnh nặng: Sốt cao không giảm, nôn ói nhiều, tay chân run, dáng đi loạng choạng, thở nhanh, khi ngủ hay bị giật mình. Bố mẹ nên nhận biết các dấu hiệu trên ở trẻ để cho trẻ nhập viện ngay.
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ
Trẻ mắc bệnh tay – chân – miệng thường rất biếng ăn, hay không ăn uống được do các vết loét bên trong niêm mạc miệng gây đau đớn. Ngoài ra, trẻ còn bị sốt cao, nôn ói… nên rất mệt mỏi và khó chịu, rồi quấy khóc; vì vậy trẻ không ăn uống được hay biếng ăn. Bố mẹ nên cho trẻ ăn những thực phẩm kích thích sự ngon miệng như các loại rau có tính mát, chứa nhiều vitamin chẳng hạn: rau dền đỏ, rau mồng tơi… Thức ăn nên được xay thật nhỏ, mềm và chia nhiều bữa nhỏ trong ngày để dễ hấp thu.
Cho trẻ ăn các thực phẩm giàu kẽm (tăng sự ngon miệng, tăng sức đề kháng, mau lành các vết loét trong miệng, bảo vệ vị giác…) như: sò, củ cải, đậu Hà lan, đậu nành, lòng đỏ trứng gà, thịt cừu, thịt lợn nạc…hoặc viên Farzincol. Cho trẻ uống các thực phẩm giàu nước, mát và nhiều vitamin C như: nước ép cam, quýt, cà chua, ổi, bưởi… Cho trẻ uống bổ sung vitamin và khoáng chất theo hướng dẫn của bác sĩ.
Tránh cho trẻ thức ăn cay, nóng, cứng. Tránh dùng các loại thìa muỗng cứng, sắc cạnh đút cho trẻ vì sẽ đụng đến các vết loét trong miệng, khiến trẻ đau, sợ hãi, bỏ ăn uống.
Đối với trẻ còn bú mẹ thì cho bú như bình thường, có thể tăng số lần lên vì mỗi lần trẻ bú không được nhiều như lúc còn khỏe. Khi trẻ giảm bệnh (khoảng 4-5 ngày sau) và hết các vết loét trong miệng thì cần khuyến khích, động viên trẻ ăn uống bình thường trở lại hợp với lứa tuổi, không kiêng khem để phòng tránh suy dinh dưỡng. Sau khi ăn nên cho trẻ súc miệng thật sạch và nhịn hoàn toàn trong 3-4 giờ sau mới cho ăn uống trở lại.
Hiện nay chưa có vắc-xin để phòng bệnh tay – chân – miệng. Vì vậy, cha mẹ nên lưu ý những điều sau để tránh cho trẻ khỏi mắc bệnh khi đang mùa dịch:
Rửa tay: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy, nhất là trước và sau khi nấu ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Rửa tay sau mỗi lần vệ sinh cho trẻ;
Rửa sạch các dụng cụ, vật dụng, đồ chơi, sàn nhà bằng nước và xà phòng rồi khử trùng bằng chloramin B 5%;
Hạn chế tình trạng ngậm tay ở trẻ nhỏ và dứt khoát tật này ở trẻ lớn. Không cho trẻ nhỏ ngậm vú giả. Luôn cắt móng tay và móng chân cho trẻ sạch sẽ, kể cả người lớn.
BS. NGÔ VĂN TUẤN